Felietony, opracowania - postacie

---

	Bohaterskie pielęgniarki oddały życie, niosąc pomoc chorym... Proszowice, 26-02-2025; Wojciech Nowiński Od powietrza, głodu, ognia i wojny wybaw nas, Panie! - te słowa pieśni błagalnej rozbrzmiewały w polskich kościołach już od czasów potopu szwedzkiego. Słowo "powietrze" odnosi się do tzw. morowego powietrza, czyli epidemii chorób zakaźnych, które często pojawiały się na terenach dotkniętych wojną. Podobnie było podczas I wojny światowej, kiedy walczące armie nawiedzały zarazy tyfusu i grypy hiszpanki. W 1914 roku morowe powietrze dotarło również do Proszowic...
	Felietony, opracowania - postacie

	Pierwszy uczeń... Proszowice, 25-04-2024; Henryk Pomykalski Cmentarze parafialne w naszym regionie są zadbane. Stare grobowce, o unikalnym pięknie, zanikają. Tylko nieliczne zachowują oryginalną urodę. Dominują nowe. Część z nich to rodzinne mauzolea. Wpatruję się w napisy. Niemal na wszystkich są odniesienia religijne i skromne dane, imię i nazwisko, daty urodzin, wiek zmarłego, niekiedy fotografia. Niewiele mówią o ich życiu i dokonaniach...
	Felietony, opracowania - postacie

	Jednak nie w Dalewicach... Proszowice, 22-09-2023; Wojciech Nowiński Franciszek Ksawery Dunikowski to, jak twierdzą znawcy sztuki, pierwszy polski rzeźbiarz, który był artystą - przed nim rzeźba w Polsce to było jedynie wytwarzanie posągów, ale jeszcze nie sztuka sensu stricte. Trudno z tym stwierdzeniem polemizować będąc osobą mającą o rzeźbiarstwie niewielkie pojęcie, ale też nie o tym ma być ten tekst, a o związkach Dunikowskiego z Dalewicami - niewielkiej wiosce w parafii Niegardów, w gminie Koniusza, w powiecie proszowickim...
	Felietony, opracowania - postacie

	Czy nasz krajan otrzymał Krzyż Virtuti Militari za powstanie... Proszowice, 3-04-2023; Stanisław Maj W Xsiędze pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów, tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku Krzyżem Wojskowym "Virtuti Militari" ozdobionych znajduje się nazwisko Mikołaja Chmielarskiego. Rodzina Chmielarskich przez kilkaset lat była związana z Proszowicami. Najwcześniejsze dane dotyczą XVII wieku. Można je odszukać w pracy Kiryka poświęconej Proszowicom [Feliks Kiryk; Proszowice. Zarys dziejów do 1939 roku; Secesja, 2000]. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że Mikołaj Chmielarski, o którym piszę niżej oraz Mikołaj Chmielarski z Xsięgi pamiątkowej to ta sama osoba...
	Felietony, opracowania - postacie

	Działacz małopolskiej NSZZ Solidarność rodem z Luborzycy Proszowice, 15-02-2023; Marcin Szwaja Maciej Kozłowski herbu Wieża, pseudonimy: J.Matis, J.Makowski, Krol, M.K., urodził się 12 stycznia 1943 roku w Luborzycy. Był synem Jana (1900-maj 1944) - rozstrzelany przez Niemców w publicznej egzekucji przy ulicy Lubicz w Krakowie, dziedzica majątku Luborzyca i Marii z Amoraux (ur. 26.05.1906 w Książu Wielkim - zm.3.09.1980). Gdy czerwonoarmiści wkroczyli na ówczesne tereny powiatu miechowskiego, familia Kozłowskich dostała nakaz usunięcia się z rodzinnego majątku...
	Felietony, opracowania - postacie

	Powstaniec styczniowy, uczestnik bitwy pod Igołomią Proszowice, 6-02-2023; Marcin Szwaja Ignacy Sobolewski herbu Ślepowron urodził się 5 maja 1845 roku w Zakrzowie koło Wieliczki (w źródle gemi podawana jest data 26.05.1845). Był synem Ludwika i Antoniny Rybczyńskiej. Miał rodzeństwo: Jan Ignacy Wojciech, Ludwik, Marianna Wiktoria, Stanisław Wojciech Tadeusz, Antonina Ludwika Filipina Dzięciołowska. Dosyć szybko pobudził się w nim patriotyzm a udowodnił to na polu boju, wykazując swe męstwo i odwagę...
	Felietony, opracowania - postacie

	Proszowski cmentarz - grobowiec rodziny Wróblewskich i... Proszowice, 27-10-2022; Henryk Pomykalski Grobowiec rodziny Wróblewskich-Zakrzeńskich jest jednym z najstarszych na naszym cmentarzu. Figura osadzona na lekkim wzniesieniu, należy do dzieła na wysokim poziomie sztuki kamieniarskiej. Pod nią znajduje się obszerna komora grobowca z trumnami członków rodziny. Kazimierz Girtler w "Opowiadaniach", wielokrotnie wspomina o członkach tej rodziny:...
	Felietony, opracowania - postacie

	Zygmunt Ochenduszko z Czuszowa Proszowice, 7-10-2022; Henryk Pomykalski Odrodzona w wyniku I wojny światowej Polska, uzyskała dostęp do Bałtyku. Mimo ogromu trudności, ważnym dla niej było utrzymanie i zagospodarowanie tego skrawka ziemi, małego okna na świat. Podjęto budowę nowoczesnego miasta - portu Gdynia i uruchomiono, mniej zauważalną linię kolejową na trasie Władysławowo-Chałupy-Jastarnia-Jurata ("na Hel")...
	Felietony, opracowania - postacie

	Stanisław Sobczyk w powstaniu krakowskim Proszowice, 21-09-2022; Adrian Bryła W lutym 1846 r. wybuchło powstanie krakowskie, będące próbą zrywu narodowo-wyzwoleńczego. Planowano że podczas walk dojdzie do współdziałania szlachty z chłopami. Ziemia proszowska była areną wydarzeń powstańczych. Już od 1845 r. na tych terenach rozwijał się ruch konspiracyjny. Na organizatora powstania wybrany został Alojzy Wendel. Przygotowania do powstania koordynował również Ludwik Mazaraki...
	Felietony, opracowania - postacie

	Tragiczny wystrzał - historia Franciszka Czecha Proszowice, 3-09-2022; Wojciech Nowiński W niektórych relacjach z bitwy, która miała miejsce w Proszowicach w nocy z 6 na 7 września 1939 r., natknąć się można na opis wydarzenia, które rozegrało się bezpośrednio przed rozpoczęciem walk w nocy 6 września. Podczas przemarszu przez wieś Szklana polskich oddziałów, jeden z żołnierzy, wymęczony kilkudniowym, głównie nocnym, marszem, przerywanym za dnia walkami z Niemcami, doznał załamania nerwowego. Efektem tego był wystrzał z broni w kierunku jednego ze swoich kolegów...
	Felietony, opracowania - postacie

	Kim był jeden z twórców krakowskich Plant? Proszowice, 5-07-2022; Marcin Szwaja Teraz, gdy wreszcie nastały cieplejsze dni i noce, po kilku porcjach deszczu, przyroda budzi się do życia. Wszystko co zalicza się do świata flory, ubiera się w paletę barw, w której dominuje kolor zielony. To nieodłączny widok o tej porze roku, cieszy zwykłego mieszkańca lub turystę. Taki bajeczny pejzaż zaczyna się rodzić, właśnie w okolicy Starego Miasta w Krakowie. Cały teren, kiedyś otoczony murami obronnymi, obecnie jest we "władaniu" żywej natury i biosfery...
	Felietony, opracowania - postacie

	Arcybiskup, autor pamiętników Proszowice, 12-10-2021; Marcin Szwaja Wincenty Teofil Chościak-Popiel urodził się 29 czerwca (21 lipca?) 1825 roku w Czaplach Wielkich, powiatu miechowskiego. Edukację rozpoczął od domu rodzinnego przez szkołę w Krakowie po pensjonat Kremera. W Warszawie ukończył kurs prawa w 1845 roku. Przez dwa lata jest alumnem w seminarium kieleckiego. Święcenia kapłańskie otrzymał 5 sierpnia 1849 w Sandomierzu...
	Felietony, opracowania - postacie

	Dorota Pilecka, za czary na stosie w Kacicach spalona... Proszowice, 19-07-2021; Marcin Szwaja [...] Języczki ognia powoli lizały smolne szczapy ułożone przemyślnie na stosie tak, aby ogień się palił, ale nie piął się zbyt szybko ku górze. Mistrz ceremonii Jakub, zawezwany tu ze stołecznego miasta Krakowa, w skórzanym kapturze, szczelnie zakrywającym twarz, tak, że tylko oczy było widać, dbał, żeby wszystkie zalecenia sądu nad miejscową czarownicą wypełnić co do joty...
	Felietony, opracowania - postacie

	Alfons Zgrzebniok, dowódca powstań śląskich - cz. V Proszowice, 24-03-2021; Zdzisław Kuliś W sierpniu 1927 r. Zgrzebniok został powołany do pracy w Wydziale Wojskowym Komisariatu Generalnego Rzeczpospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku. Urząd zagwarantowany traktatem wersalskim, był utworzony do wykonywania uprawnień polski w Wolnym Mieście. Wydział wojskowy miał tu do wypełnienia swoje szczególne zadania, czasem wysoce niebezpieczne...
	Felietony, opracowania - postacie

	Alfons Zgrzebniok, dowódca powstań śląskich - cz. IV Proszowice, 9-03-2021; Zdzisław Kuliś Wynik plebiscytu z 20 marca 1921 r. przy frekwencji 97,5 % daleki był od oczekiwań. Za Polską głosowało 40,3%, za Niemcami 59,4%, a 3% głosów było nieważnych. Niemcom bardzo pomogły w zwycięstwie głosy 180 tys. emigrantów, którzy na wniosek Polski mogli wziąć udział w głosowaniu. Tuż przed samym plebiscytem rozwiązano CWF, ku ogromnemu niezadowoleniu jej dowódców, zmieniając je na podległe bezpośrednio Korfantemu...
	Felietony, opracowania - postacie

	Alfons Zgrzebniok, dowódca powstań śląskich - cz. III Proszowice, 22-02-2021; Zdzisław Kuliś Koniec I wojny sprawił, że polityczna mapa Europy uległa dużej zmianie. Wiele państw odzyskało niepodległość, w tym Polska. Jednak granice nie zostały od razu jednoznacznie ustalone. Granica zachodnia była przedmiotem sporu między Niemcami i Polską. Wielu mieszkańców Górnego Śląska zaangażowało się w ten spór, przyjmując polskie argumenty. Do takich osób należał Alfons Zgrzebniok...
	Felietony, opracowania - postacie

	Alfons Zgrzebniok, dowódca powstań śląskich - cz. II Proszowice, 8-02-2021; Zdzisław Kuliś Kiedy Alfons Zgrzebniok przyszedł na świat, na Górnym Śląsku odżywał właśnie polski ruch narodowy tłumiony przez poprzednie dwa dziesięciolecia w okresie Kulturkampfu. Dymisja "żelaznego kanclerza" Ottona von Bismarcka w 1890 r. spowodowała, że oprócz redagowanego jeszcze od czasów Wiosny Ludów (1848) przez Józefa Lompę "Dziennika Górnośląskiego" i "Katolika" redagowanego od 1868 r. przez Karola Miarkę pojawiły się nowe wydawnictwa:...
	Felietony, opracowania - postacie

	Niespokojny duch, ks. Wojciech Broll (1816-1912) Proszowice, 4-02-2021; Henryk Pomykalski [...] Proboszcz parafii Drugnia pow. stop. gub. kielc., pod względem politycznym nie jest godzien zaufania i potrzebuje dozoru policyjnego [...] - taką notatkę na temat ks. Brolla sporządzili carscy urzędnicy ([w:] Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i Ojczyzny w latach 1861 - 1915..., oprac. Paweł Kubicki, biskup sufragan sandomierski, 1933. Sandomierz)...
	Felietony, opracowania - postacie

	Alfons Zgrzebniok, dowódca powstań śląskich - cz. I Proszowice, 26-01-2021; Zdzisław Kuliś Niewiele osób wie kto to był Józef Pajączek. Przypomnijmy: Józef Pajączek ps. Lemis, jest jednym z bohaterów, który zginął 5 sierpnia 1944 roku w walce z Niemcami o wyzwolenie Skalbmierza, niewielkiego miasteczka w gminie Kazimierza Wielka. Jego pochodzenie sięga Śląska Opolskiego miejscowości Dziergowice w ówczesnym powiecie Kozielskim...
	Felietony, opracowania - postacie

	Tajemnice prawosławnego nagrobka Proszowice, 2-11-2020; Wojciech Nowiński W jednym z zakątków proszowskiego cmentarza uważne oko można zobaczyć wciśniętą między grobowce niewielką kamienną płytę nagrobną, z wyrytymi na niej informacjami. Płyta jakich zapewne wiele na miejscowym cmentarzu, a jednocześnie niezwykła jak żadna inna. I te właśnie cechy, które decydują o jej niezwykłości, prowadzą nas do dwóch historii, o których dzisiaj nikt już praktycznie nie pamięta. Przypomnijmy zatem te historie...
	Felietony, opracowania - postacie