Przewodnik po Karwinie i okolicy

	pomóżcie!!! ;)
	Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie felietonów, macie propozycję innych związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym materiale; prosimy o kontakt! skarby@24ikp.pl. Inne kontakty z nami: TUTAJ! Redakcja IKP

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Kursy walut
NBP	2023-01-24
USD	4,3341	+0,23%
EUR	4,7073	-0,24%
CHF	4,7014	-0,22%
GBP	5,3443	-0,38%
Wspierane przez Money.pl

Przewodnik po Karwinie i okolicy

rys historyczny Karwina i okolicy

Karwin, 4-11-2003

     Wieś i folwark nad Strugą Kitowiec powiat miechowski, gmina Wierzbno, parafia Poborowice. Leży na południe o 6 wiorst od Proszowic.

     W 1827 było tu 40 domów mieszkalnych i 269 mieszkańców. W 1868 ma 69 domów i 266 mieszkańców osad włościańskich, 86 gruntów dworskich, 456 morgów 2 pręty, włościańskich 573 morgi 98 prętów. Część większa tej wsi od wieków należała do Klasztoru Tynieckiego (jest wymieniany już w 1229 roku jako własność Klasztoru Tynieckiego), przez zamianę na wieś Igołomia, mniejszą zaś połowę, składającą się z dwóch łanów, należącą do szlachcica z Szarbii i karczmą będąca własnością plebana z Czulic. Nabył w 1474 r. Maciej opat tyniecki ze zezwoleniem króla Kazimierza III za 550 grzywien od Dobiesława Karwińskiego. Dalej Długosz, z którego te wiadomości czerpiemy (I,III 211) przytacza, iż były tu 3 łany kmiece z których czynsz wynosił; z jednego grzywnę, z drugiego kopę, z trzeciego grzywnę i 16 skojców, nadto oddawali 30 jaj, kapłonów 2, serów 2, odrabiali jeden dzień w tygodniu własnym sprzężajem, jako też powaby zarówno z innymi mieszkańcami wsi; oprawy pół grosza na rok. Pomiędzy cierniskiem (rubetę) tej wsi ma jedną część góry Masłowski. Jest dawny folwark klasztorny i folwark dworski. Karczma z polem daje czynszu 3 grzywny. Zagrodników w części szlacheckiej 4, mających pola; płacą czynsz po 6 groszy i odrabiają dzień na tydzień. Łanów kmiecych klasztornych dawnych 6, płaca czynsz, po 3 grzywny bez 8 groszy; innych łanów 4, dają z nich czynszu grzywnę i 8 skojców i odrabiają dwa dni na tydzień własnym sprzężajem, jako też oddają 30 jaj i 2 kapłony. Nareszcie tenże kronikarz dodaje, że pół łana ze starodawnej posiadłości trzyma Payank (Pająk). Z czasem cała ta majętność stała się własnością klasztoru tynieckiego i pozostała w jego posiadaniu niemal do końca XVIII wieku; następnie przeszła na rzecz skarbu i w 1867 r. nadana została generałowi Bellegard'owi 1 - mu do sukcesorów którego dotąd należy.

     Przed pierwszą wojną światową dwór w Karwinie był własnością dziedzica Penota. Po I wojnie światowej dziedzic ów zginął zastrzelony podczas polowania na własnej ziemi. Wydarzenie to upamiętnia krzyż postawiony w miejscu tego wypadku przez jego rodzinę, który stoi do dnia dzisiejszego.

     Około 1920 roku dwór został rozparcelowany. W miejscu gdzie były zabudowania dworskie swoją siedzibę otrzymał w 1925 roku F. Kuraś.

     Według zapisów ze słownika Historyczno Geograficznego Wijewództwa Krakowskiego w średniowieczu w 1223 roku nazwa Karwina brzmiała Charvino, w 1363 roku Charvin, w 1401 Charwym, w 1419 Clarbin, w 1426 Charbynow, w 1446 Carwyno, w 1470 - 80 Carwin, w 1529 Garwyn.

Górka Jaklińska
     Wieś i folwark, powiat miechowski, gmina Wierzbno, parafia Koniusza. Leży o 3 wiorsty od Proszowic na południowy zachód. W 1827 roku tu 8 domów, 90 mieszkańców, obecnie liczy 12 domów i 142 mieszkańców, osad włościańskich, 12 gruntów dworskich, 351 mórg, włościańskich 60 mórg. Za czasów Długosza miała dwóch właścicieli Jana Poborowskiego i Stanisława Wronińskiego, obu herbu Starykoń. Było wtedy 7 łanów kmiecych.

Wierzbno
     Wieś nad rzeką Kitowiec (lewy dopływ Wisły) powiat miechowski, gm. Wierzbno, parafia Koniusza, odległą o 30 wiorst od Miechowa, 7 wiorst od Proszowic. Leży w pobliżu drogi bitej z Krakowa do Proszowic. Posiada Szkołę Początkową. W 1827 roku było 20 domów, 267 mieszkańców. Folwark Wierzbno liczył 562 morgi. Gruntów ornych - 441 morgów, łąk 67 morgi, 32 morgi lasu.

     W połowie XV wieku wieś należała w części do Piotra Masłowskiego, w części do kilku innych. Łany kmiece dawały dziesięcinę kolegiacie krakowskiej, 2 folwarki dawały dziesięcinę wartości 9 grzywien plebani w Koniuszy. W 1581 roku Ożarowska płaciła tu od 7,5 łana kmiecego, 4 zagród z rolą 2 komorników z bydłem, 4 komorników bez bydła. Gmina Wierzbno należała do sądu gminnego okręgu w Proszowicach. Gmina Wierzbno ma 7994 morgi obszaru i 4033 mieszkańców w tym 8 Żydów.

Szarbia
     Szarbia w XV wieku Sarbye, wieś i folwark w powiecie miechowskim, gmina Wierzbno parafia Igołomia w odległości 35 wiorst od Miechowa. W 1827 roku było tu 22 domy, 168 mieszkańców. W roku 1884 folwark Szarbia od dóbr Igołomia. W połowie XV wieku Szarbia była własnością Mikołaja Polanowskiego, Sarbskich i Słupowskiego, miała 4 folwarki, 5 zagród z rolą od których dawano dziesięcinę wartości 17 grzywien plebanowi w Igołomi, 2 łany kmiece dawały dziesięcinę klasztorowi w Brzesku (Hebdowie). Według innych źródeł w 1581 roku w części Gabryela Rogozińskiego było trzy połlanki, 2 zagrody z rolą, 1 komornik z bydłem, 2 komorników bez bydła.

uczniowie SP w Karwinie na terenie wykopalisk

Karwin ma już ponad 5000 lat

     Karwin ma ponad 5000 lat. Wykopaliska archeologiczne w Karwinie prowadzone są w obrębie pozostałości osiedla ludności, która zamieszkiwała te ziemie w okresie młodszej epoki kamienia (neolitu). W tych czasach podstawowym surowcem do wyrobu narzędzi był kamień i krzemień (stąd nazwa - epoka kamienia). Z kamienia wykonywano np.; topory, z krzemienia noże, groty strzał, oszczepów, itp. Znaleziska z Karwina pochodzą z lat ok. 3.000 - 2.500 przed Chrystusem (przed nasza erą), czyli mają (licząc od chwili obecnej) 5.000 - 4.500 lat. Są najstarszymi znaleziskami odkrytymi na terenie całej gminy.

     O pozostałościach prehistorycznego osiedla w Karwinie archeolodzy zostali poinformowani przez właściciela pola, na którym dokonano odkryć - p. Jerzego Mierzwę. Wykopaliska w Karwinie prowadzone są przez archeologów z Pracowni Archeologicznej Polskiej Akademii nauk w Igołomi (mieszczącej się w miejscowym pałacu). Tam też można zgłaszać wszelkie informacje o przypadkowych znaleziskach z okolicznych terenów (tel. 287 30 09 lub osobiście).

     Na terenie stanowiska w Karwinie odkryto pozostałości zabudowy osiedla z młodszej epoki kamienia, wśród której natrafiono na liczne pozostałości wyrobów ówczesnej ludności: naczynia gliniane i ich fragmenty, narzędzia wykonane z kamienia, krzemienia i kości zwierzęcych. Na obrzeżach osiedla znaleziono również grobowiec z dwoma szkieletami - najprawdopodobniej szczątkami neolitycznych mieszkańców osady w Karwinie. Wykopaliska w Karwinie prowadzone są już trzeci rok i prowadzone będą być może również w latach następnych. Teren wykopalisk można odwiedzać w trakcie ich trwania, a po ich zakończeniu znaleziska z tych i innych badań archeologicznych oglądać można przez cały rok (po wcześniejszym zgłoszeniu telefonicznym) w Pracowni Archeologicznej w Igołomi. Wykopaliska prowadzone są przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN pod kierownictwem Pana dr Krzysztofa Tuni.

Historia Szkoły Podstawowej w Karwinie

     Publiczna Szkoła Powszechna powstała w Karwinie w 1915r. z inicjatywy Władz Państwowych. Do 1915 roku dzieci uczęszczały do szkoły w Wierzbnie, która była szkołą zbiorczą dla całej gminy Wierzbno do, której należało 15 wsi.

     Pierwszym nauczycielem i równocześnie kierownikiem szkoły w Karwinie była Janina Duda, która zaczęła uczyć w 1915r w wynajętej izbie u Józefa Małczęcia w Karwinie na Średniej Koloni koło kapliczki. W 1923 dzięki staraniom kierownika Jana Chołdy uzyskano z Inspektoratu Szkolnego w Miechowie plan na budowę szkoły oraz pewną ilość pieniędzy. Budowa szkoły trwała od 1923 do 1927roku mieszkańcy Karwina bardzo chętnie pomagali przy budowie, gdyż budynek ten miał prawdopodobnie powstać w Szarbi a nie w Karwinie. W powstałym budynku były trzy sale lekcyjne, a przeniesionej szkole zwiększono ilość klas z czterech do pięciu. Nauka odbywała się bez przeszkód do 13 lutego 1940 roku , kiedy to władze niemieckie wydały zarządzenie , że programy i książki o tematyce polskiej należy wycofać ze szkół, a naukę należy oprzeć na podręcznikach do przyrody. Odebrane zostały podręczniki szkolne dzieciom.

Szkoła Podstawowa w Karwinie

     W okresie powojenny nauka odbywała się nadal, w 1954 ówczesny dyrektor szkoły postarał się o nowe umeblowanie szkoły, ławki do czterech sal szkolnych, stoły , tablice, dwa regały do biblioteki szkolnej, oraz umeblowanie kancelarii szkolnej. W 1955 we wrześniu po raz pierwszy do Karwina przyjeżdża kino objazdowe. W tym samym roku ogrodzono siatką całe otoczenie szkoły i wybudowano budynek gospodarczy, którego nie było. W 1956 r została przeprowadzona linia elektryczna z Wierzbna do Szkoły w Karwinie i w styczniu 1957r zabłysnęła pierwsza żarówka w szkole, w tym też roku została zorganizowana po raz pierwszy wycieczka szkolna do Zakopanego.

     W 1958r zostaje zakupione radio dla szkoły, pierwsze audycji wysłuchano w dniu 17 października. W 1959 pomalowano sale szkolne i korytarze oraz zakupiono mikroskop, epidiaskop i rzutnik. W roku szkolnym 1958/1959 do szkoły uczęszczało 151 uczniów, szkoła była już siedmioklasowa.

     Wiosna 1960 roku przystąpiono do przeprowadzenia remontu kapitalnego szkoły, który ze względu na mokry rok przeciągnął się do października, wykonano wtedy boczne wejście do budynku, wybudowano nowy ganek przy drugim budynku, wybudowano 3 nowe piece, poprawiono tynki zewnętrzne i wewnętrzne, wykonano 4 drzwi i 16 kwater okiennych.

     W tym też roku zakupiono do szkoły telewizor "Szmaragd", jednak ze względu, że szkoła znajdowała się na końcu linii prąd był słaby i telewizor nie mógł być należycie wykorzystany. W 1963 planuje się remont świetlicę gromadzką która była by przeznaczona dla klasy VIII, jednak na przekazanie świetlicy wiejskiej szkole trzeba było jeszcze poczekać, dopiero po decyzji o budowie nowej remizy na placu szkolnym, przekazano starą świetlice szkole.

     W 1966 roku szkoła staje się ośmioklasowa, kompletuje się również wyposażenie klaso-pracowni. W 1967 pomalowano szkołę wewnątrz, ale na zewnątrz wygląda źle, nie remontowane rynny przyczyniają się do powstawania zacieków, w szkole odbywają się różne akademie i uroczystości szkolne. W roku szkolnym 1968/ 69 zorganizowano w szkole Szkołę Przysposobienia Rolniczego, przeprowadzono również wodociąg w szkole.

     W 1969 zaczęto budowę drogi od Łaganowa przez Równia do szkoły a także od Wierzbna do Rudna. Trwają starania o założenie telefonu.

     W 1971 przeprowadzono remont szkoły wymieniono piorunochrony, poprawiono elewacje szkoły i budynku gospodarczego oraz wybudowano śmietnik. Rok szkolny 1972/73 zmniejsza się liczba uczniów przez co dochodzi do połączenia klas, dochodzi również do rozpoczęcia budowy remizy strażackiej na placu szkolnym w kwietniu 1973 roku.

     W 1976 r. w ramach reformy szkolnictwa ośmioklasowa Szkoła Podstawowa w Karinie została zamieniona w trzy klasową razem z oddziałem przedszkolnym. Uczniowie dojeżdżali do Szkoły Zbiorczej w Posądzy. Trzyklasowa szkoła funkcjonowała do 1979r. później przez rok szkoły nie było. Ponownie została otwarta w 1981r. jako sześcioklasowa. W 1990 stała się ponownie ośmioklasową. Nowa reforma w 1999r. przekształciła ją w szkołę Podstawową 6 klasową, Gimnazjum natomiast powstało w Posądzy.

Życie lokalnej ludności na tle wspomnień z fotografii