Jednostki wojskowe w Inspektoracie "Maria"

Dzisiaj jest czwartek, 02 maja 2024 r. (123 dzień roku) ; imieniny: Longiny, Toli, Zygmunta	Dzień Flagi RP

serwis

wydarzenia

informacje

skarby Ziemi Proszowskiej

Redakcja

tv.24ikp.pl

działy autorskie

ludzie ZP

miejsca, obiekty itp.

felietony, opracowania

artykuły, opracowania

serwis IKP / Skarby Ziemi Proszowskiej / RP 1944 / artykuły, opracowania / Jednostki wojskowe w Inspektoracie "Maria"

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Kursy walut
NBP	2023-01-24
USD	4,3341	+0,23%
EUR	4,7073	-0,24%
CHF	4,7014	-0,22%
GBP	5,3443	-0,38%
Wspierane przez Money.pl

Jednostki wojskowe w Inspektoracie "Maria"

(fot. zbiory IKP)

RP 1944, 4-08-2016

     Wiosną 1944 r. w Inspektoracie Rejonowym "Maria", obejmującym obwody: Miechów "Magdalena", Olkusz "Olga" i Pińczów "Pelagia" przystąpiono do tworzenia jednostek taktyczno-bojowych. W maju, w oparciu o posiadane aktywa ludzkie, zaplanowano powołanie pełnowartościowej dywizji piechoty i spieszonej brygady kawalerii; w czerwcu i lipcu prowadzono niezbędne prace organizacyjne i starannie dobierano kadrę dowódczą. Inspektor "Marii", mjr Bolesław Nieczuja-Ostrowski ps. "Bolko"-"Tysiąc", na podległym sobie terenie tworzył, zgodnie z Tabelą jednostek odtwarzanych przez komendy okręgów (obszarów), dwie wielkie jednostki, określane wyraźnie w lipcu jako 106 Dywizja Piechoty i Krakowska Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej. Pod takimi nazwami wystąpiły liczne oddziały i pododdziały w "Marii" od momentu zarządzonej 25 lipca "Czujności" do momentu wydania formalnych rozkazów o ich utworzeniu, co stało się 31 lipca.

     29 lipca w Koniuszy, w ówczesnym miejscu postoju Inspektora "Marii", dowódca obszaru powstańczego Kraków-Śląsk, wykonujący od poprzedniego dnia funkcję komendanta Okręgu Krakowskiego "Muzeum", gen. bryg. Stanisław Rostworowski, ps. "Brzask"-"Odra" podczas swej inspekcji w sztabie "Marii" mianował dowódcą 106 Dywizji Piechoty mjr. "Bolko", nie zwalniając go z obowiązków Inspektora. Dowódcą Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej został mianowany mjr Edward Kleszczyński, ps. "Miechowita"-"Dzik", który administracyjnie, aż do momentu "Powstania" lub "Burzy" miał podlegać mjr. "Bolko".

     Nominacja ustna została niebawem (31 lipca) potwierdzona Rozkazem szczególnym Nr 6, podpisanym przez gen. bryg. "Brzaska". Rozkaz polecał Inspektorowi utworzenie Zgrupowania 106 Dywizji Piechoty i Zgrupowania Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej. Ze wzglądu na olbrzymią wagę tego dokumentu, który znajduje się w Centralnym Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (Teczka 1/504, dok. 3613) przytaczamy go w całości:

Do "Bolka" w m.p. dn. 31.7.44 Nr 20/B

Rozkaz szczególny Nr 6

I. Polecam zorganizować z oddziałów formujących się na terenie Insp. (17b) następujące zgrupowania WJ. [Wielkich Jednostek]

1) Zgrupow. 106. DP Ziemi Miechowskiej D-ca p.o. Bolko

Skład

1) 112 pp Miechowski
2) 116 pp Olkuski
3) 120 pp Pińczowski
4) Komp. sztur. (z oddz. part.)

2) Zgrupow. zmot. Bryg. Kaw. Krakowskiej D-ca K. [mjr Edward Kleszczyński "Dzik"]

Skład

1) 8 puł
2) 5 psk
3) Baon szturmowy Skały

Do sformowania Zgrup. Br. Kaw. użyje p. Inspektor 4 baonów z połudn. części Insp. oraz wydzieli dla niej odpowiedni zawiązek pocztu dcy.

Nadaną numerację i nazwy baonów i komp. zgr. 106 D.P. i Br. Kaw. zamelduje p. Inspektor do oddz. I Sztabu Okr.

II. D-ca zgrup. Br. Kaw. zamelduje się u mnie dla otrzymania zadania bojowego. Kontakt oddzielnie.

III. D-ca zgrup. 106 D.P. wydzieli 2 baony do zadań na terenie Chodnika [Okręgu Śląskiego]. Zadania dla nich poda Insp. Z. [Zawiercia].

IV. Przy dozbrajaniu oddziałów ze zrzutów przyznanych Inspektoratowi ustalam kolejność pilności:

1) Oddz. szturmowe
2) Baony Br. Kaw.
3) Baony odch. do Chodnika
4) Baony II rzutu.

/-/ Brzask

Postawiony w stan gotowości przez Inspektora, majora "Tysiąca" sztab 106. Dywizji Piechoty "Dom" - "D", "C" składał się z następujących osób:

zastępca dowódcy - mjr Leopold Bochnak, ps. "Piotr" (R-2, od 4.08.) [rozkaz Domu];
szef sztabu - kpt. Kazimierz Tomczak, ps. "Lubicz" (R-2);
I oficer sztabu - por. Wiesław Żakowski, ps. "Zagraj" (R-2, do 29.11.);
II oficer sztabu - ppor. rez. Franciszek Gądek, ps. "Beton" (R-45, od 30.10.), równolegle szef uzbrojenia;
adiutant - ppor. Antoni Daroszewski, ps. "Stefan" (R-2);
szef łączności - ppor. Franciszek Makuch, ps. "Zawierucha" (R-2);
kwatermistrz - ppor. czasu wojny Zbigniew Nieczuja-Ostrowski, ps. "Zabój" (R-2);
chor. Leonard Mleczko-Nowowiejski, ps. "Imielski" (R-15, od 20.08.);
zastępca kwatermistrza - plut. pchor. rez. Bogusław Majewski, ps. "Czajka" (R-17, od 23.08.);
szef sanitarny - mjr lek. med. Wacław Jaros, ps. "Świt" (R-2);
szef intendentury - plut. pchor. rez. Bogusław Majewski, ps. Czajka" (R-2), ppor. Tadeusz Letkowski, ps. "Feliks" (R-17),
szef uzbrojenia - ppor. rez. Franciszek Gądek, ps. "Beton" (R-2),
oficer materiałowy kwatermistrzostwa - sierż. pchor. "Jarosz II" (R-17),
szef propagandy - ppor. rez. Walenty Adamczyk, ps. "Granit" (R-2),
oficer informacyjny - ppor. rez. Jerzy Kamiński, ps. "Wigura" (R-2),
szef służby weterynaryjnej - ppor. lek. wet. "Krajan" (R-51, od 29.11.);
oficer do spraw zleceń - sierż. rez. Roman Nowak, ps. "Nina" (R-2), ppor. Roman Byszewski, ps. "Jastrząb" (R-7, od 11.08.)
oficer wyszkolenia sapersko-minerskiego - kpt. cc. Rudolf Dziadosz, ps. "Zasaniec" (R-17),
proboszcz - ksiądz kapelan Wacław Radosz, ps. "Chętny" (R-2).

Przy sztabie dywizji znajdowały się:

kompania sztabowa, organizowana przez ppor. "Mroza" (R-2) w oparciu o oddziały "Dominiki-Magdaleny", a od 20.08. Batalion Sztabowy "Namiot" - "D/N", "C/N", dowodzony przez por. Piotra Sławonia, ps. "Swarożyc" (R-15);

dywizjon artylerii 106 Pułku Artylerii Lekkiej (skadrowanej), zawiązywany przez por. Jerzego Turaszwili, ps. "Hogbor" (R-2), w następnej fazie rozwojowej przez pełniącego obowiązki dowódcy por. art. cc Antoniego Noska, ps. "Kajtuś" (brak rozkazu);

dywizjon kawalerii 3 Pułku Ułanów "Kwieciamia" - "D/Dyw.", "C/Dyw.", dowodzony przez rtm. Kazimierza Kieruczenko-Kierczyńskiego, ps. "Kruk" (R-2);

kompania pionierów, organizowana przez chor. Jana Waydę, ps. "Wiesław" (szef pionierów - R-2);

kompania telegraficzna, dowodzona przez por. Mieczysława Pierzchalskiego, ps. "Żwirko" (zastępca szefa łączności - R-2);

pluton łączności radiowej, dowodzony przez sierż. Józefa Włodarczyka, ps. "Morel" (R-2);

pluton żandarmerii, dowodzony przez por. Jerzego Krzeczkowskiego, ps. "Mohort II" (szef żandarmerii dywizyjnej - R-2), następnie sierż. pchor. Józefa Śliwę, ps. "Juzwa" (R-14, od 12.10.), przydzielony organizacyjnie do Batalionu Sztabowego "Namiot";

tabory, kierowane do 29.11. przez ppor. lek. wet. "Krajana" (szef taborów - R-2),

kancelaria, kierowana przez pchor. Franciszka Prokopa, ps. "Janusz II" (R-2), następnie przez sierż. Franciszka Dulskiego, ps. "Śmiały" (R-17) z kancelistką Heleną Miskówną, pseudonim "Halina" (R-2), faktycznie kierownika kancelarii, zgodnie z ustnym rozkazem dowódcy dywizji;

poczet dowódcy dywizji z dowódcą, kpr. pchor. Antonim Żelazo, ps. "Sęp" (R-17) i zastępcą dowódcy, kpr. pchor. Mieczysławem Lencznarowiczem, ps. "Leon" (R-17).

106 Dywizję Piechoty tworzyły:

112 Pułk Piechoty "Mleczarnia", "D/M", "C/M" (Miechów); dowódca kpt. (mjr) Kamil Gudowski, ps. "Mak" (R-2);

I batalion - kpt. (mjr) Józef Sikorski, ps. "Karo" ;
II batalion - por. Julian Malinowski, ps. "Słowik";
III batalion - por. Julian Stanik, ps. "Fałat";
IV batalion - por. Alojzy Dziura-Dziurski, ps. "Kmita", następnie rtm. Kazimierz Czamek, ps. "Konar";

116 Pułk Piechoty "Winiarnia", "D/W", "C/W" (Olkusz); dowódca kpt. (mjr) Jan Kałymon, ps. "Teofil" (R-2);

I batalion - kpt. Józef Bolesław Buczyński, ps. "Białoń", następnie ppor. Stanisław Wałek, ps. "Wierzyński"; II batalion - por. Władysław Stepokura (Józef Bednorz), ps. "Zawiślak", III batalion - por. Władysław Nowak, ps. "Zempliński" ; IV batalion - kpt. Stefan Philipp, ps. "Poraj";

120 Pułk Piechoty "Kawiarnia", "D/K", "C/K" (Pińczów); dowódca kpt. (mjr) Roman Zawarczyński, ps. "Sewer" (R-2);

I batalion - por. Michał Studziński, ps. "Zbigniew",
II batalion - por. Wiesław Żakowski, ps. "Zagraj", następnie por. Roman Moskwa, ps. "Wojniłłowicz";
III batalion - kpt. Józef Dmowski, ps. "Nemo",
IV batalion - por. Stanisław Padło, ps. "Niebora".

     Organizacja każdego z batalionów przewidywała zazwyczaj posiadanie trzech kompanii strzeleckich, złożonych z trzech do czterech plutonów, niekiedy także czwartej kompanii "ognia" (CKM) oraz różnych samodzielnych plutonów, na przykład łączności, saperów, sanitarnego, taborowego.

Z braku miejsca w niniejszym artykule podajemy kompanie z jednego tylko batalionu na pułk.

I batalion "Karo", "I/ML" 112 Pułku Piechoty to:

1 kompania "Kot" (Kalina) - ppor. Bolesław Krzyszkiewicz, ps. "Regiński";

2 kompania "Kozioł" (Książ) - ppor. Tadeusz Bożek, ps. "Cedro", następnie ppor. Zdzisław Gajosiński, ps. "Szarota";

3 kompania "Sama" (Słaboszów) - ppor. Józef Trafiałek, ps. "Mnich".

II batalion "Zawiślak", "II/W" 116 Pułku Piechoty to:

1 kompania "Kangur" (Kryczany) - ppor. Stanisław Kordas, ps. "Andrzej";
2 kompania "Zebra" (Żarnowiec) - ppor. Henryk Gąsior, ps. "Żmudzki";
3 kompania "Pawian" (Pilica) - ppr. Stefan Markiewicz, ps. "Sfinks".

III batalion "Nemo", "III/K" 120 Pułku Piechoty to:

1 kompania "Pies" (Pińczów) - plut. pchor. Tadeusz Koźminek, ps. "Kraska";
2 kompania "Kret" (Kije) - ppor. Mieczysław Kwapisz, ps. "Głowacz";
3 kompania "Chomik" (Chroberz) - ppor. Wojciech Basiara, ps. "Chmura";
4 kompania "Jeż" (Jurków) - ppor. Władysław Kwiecień, ps. "Kaktus".

     Mianowany od 4 sierpnia dowódcą Samodzielnego Partyzanckiego Batalionu Szturmowego "Suszarnia" ("D/S", "C/S") kpt. cc Antoni Iglewski, ps. "Ponar" ("Vanadi") postawił swój batalion w stanie gotowości bojowej 20 sierpnia. Batalion ten miał być pięścią pancerną 106 Dywizji Piechoty "Dom". W jego skład wchodziła wspaniała młodzież konspiracji olkusko-pińczowsko-miechowskiej.

Batalion "Suszarnia" składał się z trzech kompanii strzeleckich i jednej kompanii "ognia" (CKM). Dowódcami kompanii byli:

1 kompanii "Batory" - por. Józef Gargasz, ps. "Grot";
2 kompanii "Sobieski" - por. Bronisław Handzlik, ps. "Gozdawa";
3 kompanii "Tobruk" - por. Władysław Marecki, ps. "Żabik II";
4 kompanii "Westerplatte" - por. Jan Stasiek, ps. "Kaszuba".

     9 sierpnia do sztabu "Domu" w Dziewięciołach przybył poprzedni komendant Okręgu Krakowskiego, wyznaczony na dowódcę Grupy Operacyjnej "Garda" (nazywanej także "Kraków"), płk Edward Godlewski, ps. "Garda" ze swym szefem sztabu, mjr. Adamem Feliksem Stolzmanem ps. "Doliwa" i pierwszym rzutem sztabu. Na następny dzień (10 sierpnia) wydał on rozkaz organizacyjny Nr 1 swojej grupy operacyjnej. I ten dokument, z uwagi na jego duże znaczenie podajemy w pełnym brzmieniu. Znajduje się on w Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Oddział VI, sygn. 203/XI, t. 16, k. 24:

D-ca Grupy Operacyjnej        MP. 10844

Rozkaz organizacyjny Nr 1

I. Rozkazem Kdy Gł. nr 135 z dn. 24.7.44 mianowany zostałem d-cą grupy operacyjnej, w skład której wchodzą: 6 dp., 106 dp., Krakowska Brygada Kawalerii, samodzielny partyzancki baon "Skała".

II. Zadanie grupy op.:

1) wykonanie akcji "B",
2) koncentracja jednostek po wykonaniu akcji "B" do dalszych działań.

III. Moje mp. znajduje się obecnie w mp. D-cy 106 dp. (Bolko).

Łączność do mnie przez mp. 106 dp. D-ca Krakowskiej Brygady Kaw. i d-ca sam. baonu part. "Skała" zameldują się u mnie osobiście natychmiast po otrzymaniu tego rozkazu.

Łączność pomiędzy d-twem grupy op. a podległymi jednostkami staraniem d-cy 106 dp.

Łączność "O" [operacyjna] przechodzi do mojej dyspozycji.

IV. Wszystkie jednostki wchodzące w skład grupy op. podadzą do dnia 13.8.br. (niedziela) sytuację własną na mapie 1:300 (oleata) do kompanii włącznie, rozróżniając oddziały part. i oddziały dotychczas nie ujawnione, podając ich stany liczebne i stan posiadanej broni maszynowej.

V. Aż do dalszych rozkazów d-two 106 dp. pozostaje w ścisłym kontakcie z szefem sztabu grupy op., informując go o wszelkich napływających meldunkach i zmianach sytuacji.

Zakwaterowanie i wyżywienie Kwatery Gł. grupy op. staraniem d-cy 106 dp. Na zapotrzebowanie kwatermistrzostwa 106 dp. wypłacany będzie odnośny ryczałt przez k-dta Kwatery grupy op.

Szef sztabu      D-ca grupy Op.
(-) Dołiwa       (-) Garda

Otrzymują:

K. O. Muzeum      do wiadomości
6 Dp.      do wykonania
106 Dp.      do wykonania
Krak.Bryg.Kaw.      do wykonania
Sam.B.Part. "Skała"      do wykonania
Sztab gr. Op.      ad acta

6 Dywizja Piechoty (dowódca ppłk dypl. Wojciech Wayda, ps. "Odwet") była odtwarzana na terenie Inspektoratów Rejonowych "Konrad" (Kraków) i "Tama" (Tarnów), natomiast Samodzielny Batalion Partyzancki "Skała" (dowódca kpt. Jan Pańczakiewicz, ps. "Skała") został powołany z żołnierzy oddziałów partyzanckich "Błyskawica", "Grom", "Skok" i "Huragan", podległych Kierownictwu Dywersji Okręgu Krakowskiego. W przypadku trzech pierwszych działały one zazwyczaj na terenie Inspektoratu "Maria".

     Płk. "Garda" do 18 października stacjonował w miejscu postoju sztabu 106 Dywizji Piechoty "Dom". Po aresztowaniu 11 sierpnia gen. Bryg. "Brzaska" przejął na nowo dowodzenie Okręgiem Krakowskim, ale swoje zadania wykonywał wyłącznie z miejsca postoju w Inspektoracie "Maria". Miał tutaj własną radiostację Nr 40 (dowódca sierż. Zygmunt Mierzejewski, ps. "Zygmunt"), która przeznaczona była do łączności z Ośrodkiem Łączności Radiowej "Mewa" Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza. Korzystał też z radiostacji Komendy Głównej Nr 89 (dowódca sierż. Michał Strzemecki, ps. "Izabela"). Pod bokiem znajdowała się również radiostacja Inspektoratu "Maria" Nr 42 (dowódca chor. Mieczysław Danecki, ps. "Leliwa"). Przy pierwszym rzucie sztabu znajdowała się komórka szyfrowa dla utajnienia meldunków lub odczytywania utajnionych. Kierowały nią Maria Wielopolska, ps. "Raus" i Ewa Rudnicka, ps. "Regina".

106 Dywizja Piechoty "Dom" powstała w okresie trwania "Czujności" do "Powstania" lub "Burzy", zarządzonej przez komendanta Okręgu Krakowskiego, płk. "Gardę" 25 lipca i trwającej do 30 września. W tym okresie jej oddziały wykonały na terenie całego Inspektoratu "Maria" kilkadziesiąt różnych uderzeń na okupacyjne siły policyjne, jednostki Wehrmachtu i Ostlegionów, uzbrojonych Niemców i zwyrodniałe zespoły polskiej policji.

     Akcje te przeprowadziły w sposób głęboko przemyślany grupy "Dominiki-Pelagii" (Obwodu Pińczowskiego) i "Dominiki-Peli" (Podobwodu Proszowickiego Obwodu Miechowskiego "Magdalena") oraz oddziały dyspozycyjne batalionów i kompanii terenowych, plutony Wojskowej Służby Ochrony Powstania, we współdziałaniu z posterunkami Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, Straży Samorządowej i Ludowej Straży Bezpieczeństwa. W ich wyniku cały Obwód Pińczowski i znaczne enklawy Obwodu Miechowskiego zostały całkowicie oczyszczone z nieprzyjaciela. Stało się to między 25 lipca a 10 sierpnia, kiedy obszary te stawały się bezpośrednim zapleczem dla Wehrmachtu, walczącego z nacierającymi przez Wisłę sowieckimi wojskami.

     Opanowanie terenu o powierzchni blisko 800 kilometrów kwadratowych nad dolną Nidą, Nidzicą, Szreniawą, Dłubnią i górną Pilicą, utworzenie tam namiastki wolnej Rzeczypospolitej, z jawnie działającymi przez dziesięć dni władzami cywilnymi i wojskowymi oraz walki o utrzymanie tego obszaru zostały dotąd tylko częściowo omówione w dostępnej literaturze historycznej i wspomnieniowej. Będzie to przeto tematem kolejnego odcinka naszych opisów organizacji i działań AK na ziemi miechowsko-olkusko-pińczowskiej.

     Zadaniom tym towarzyszyło niesłychane napięcie psychiczne, zarówno żołnierzy, jak i mieszkańców regionu, związane z dylematem, czy ruszy sowiecka ofensywa i tym samym rozpocznie się akcja ("Powstanie" lub "Burza"), czy też może niemieckie siły policyjno-wojskowe zorganizują krwawą pacyfikację tego terenu, czego zapowiedzią mogła być próba spacyfikowania Skalbmierza przez niemiecką ekspedycję (5 sierpnia), tymczasowo uniemożliwiona przez opór rzuconych do walki oddziałów AK. Liczba 62 ofiar w Skalbmierzu i 11 w pobliskiej Szarbi Zwierzynieckiej i 4 w Rosiejowie (nie licząc poległych w walce 24 żołnierzy AK) nie wróżyła nic dobrego. Do pacyfikacji terenu jednak nie doszło. Oddziały AK przeszły ponownie do konspiracji, zaś zdekonspirowane grupy i jednostki dołączyły do Samodzielnego Partyzanckiego Batalionu Szturmowego "Suszarnia" w lasach sancygniowskich lub ukryły się na różnych melinach.

IV Armia Pancerna, która weszła na teren Inspektoratu "Maria" nie przeprowadziła pacyfikacji terenu, co należy zawdzięczać trafnym decyzjom władz AK (płk. "Gardzie" i mjr."Bolko"), które po odwołaniu "Czujności" ograniczyły walkę zaczepną do samoobrony ludności i własnych sił, trafnie ulokowanych po 20 sierpnia w kompleksie lasów sancygniowskich.

     Utworzona przez niemiecką IV Armię grupa "Wallenstein", w sile ponad dwóch tysięcy żołnierzy zlikwidowała bezpośrednie zagrożenie na tyłach własnych oddziałów nad Nidą i Nidzicą przez rozproszenie oddziałów 120 Pułku Piechoty "Kawiarnia", które bez większych strat ponownie znalazły się w konspiracji.

     W wydanym 1 sierpnia przez majora "Bolko" Rozkazie operacyjnym Nr 1 określone zostały najważniejsze zadania dla Inspektoratu "Maria" na wypadek "Powstania" lub "Burzy". Do końca okupacji wytyczne te zachowały aktualność. Najistotniejszymi punktami tego rozkazu - który również ze względu na historyczne znaczenie przytaczamy - były: I. Zadania Inspektoratu 0/08 [Miechów];

1. Akcja A ["Powstanie"]. Działając przez zaskoczenie i równoczesne uderzenie na całym terenie operacyjnym:

a) opanować i zabezpieczyć teren operacyjny;
b) możliwie ja k największą ilość batalionów oddać do równoczesnego uderzenia w Inspektoracie 0/07 [Kraków];
c) oddać dwa baony do równoczesnego uderzenia na SL [Śląsk];
d) dać d-cy VII/0014 [Okręgu Krakowskiego] w możliwie ja k najszybszym czasie, jak największy odwód do działania na 0/07, tworząc zgrupowanie w rejonie P [Proszowic] i MI [Michałowic].

Myślą przewodnią wyższego dowódcy jest opanowanie przede wszystkim m. KR [Krakowa], jako głównego punktu taktycznie ważnego.

2. Akcja B ["Burza"]. Z chwilą zbliżania się frontu i wejścia na teren operacyjny oddziałów niemieckich uderzać zgrupowaniami do kompanii na szpice tylne nieprzyjaciela, szarpać i niszczyć jego małe i oderwane oddziały przez własne patrole dywersyjno-partyzanckie, dać opiekę i zapewnić bezpieczeństwo własnej ludności przez zorganizowanie obrony osiedli (miast i wsi) i działanie patroli opiekuńczych.

Po wykonaniu zadania zebrać swoje jednostki w większych zgrupowaniach celem nawiązania kontaktów i pokazania swej siły wkraczającym oddziałom bolszewickim.

     Opracowanie i zabezpieczenie własnego obszaru major "Bolko" powierzył oddziałom "Dominiki-Marii", dowodzonym przez kapitana cc Antoniego Iglewskiego, pseudonim "Ponar". Miały one otrzymać stosowne wsparcie ze strony WSOP, PKB i SS. Oddziały te po opanowaniu terenu miały, jako Samodzielny Partyzancki Batalion Szturmowy "Suszarnia", przejść do odwodu 106 Dywizji Piechoty "Dom" w rejonie Kazimierzy Wielkiej.

     Zadanie oczyszczenia terenu, zlecone oddziałom "Dominiki-Marii" należało do podstawowych, gdyż gwarantowało bezpieczeństwo własnym oddziałom na ich tyłach oraz umożliwiało swobodne działanie wszystkich służb i organów administracji cywilnej dla wykonania zadań, związanych z planem mobilizacyjnym.

     Rozmieszczona najbliżej Krakowa Krakowska Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej "Bank", "B", "CC" miała z rejonu Proszowic uderzyć na lotnisko w Pobiedniku, a we współdziałaniu z jednostkami krakowskiej 6 Dywizji Piechoty na lotnisko w Rakowicach.

     Do działań na Śląsku zostały wyznaczone bataliony 116 Pułku Piechoty "Winiarnia", a mianowicie I batalion, tworzony na terenie gmin Kroczyce i Kidów, dowodzony przez kpt. "Białonia" - do wsparcia akcji powstańczej w Inspektoracie Rejonowym Zawiercie i IV batalion, organizowany na terenie gmin Sułoszowa i Jangrot, dowodzony przez kpt. "Poraja" - do udzielenia pomocy Inspektoratowi Rejonowemu Sosnowiec.

     W pierwszej kolejności obydwa te bataliony poprzez wzmocnione patrole specjalne miały natychmiast po ogłoszeniu "Pogotowia" zniszczyć posterunki niemieckiej straży granicznej w nakazanych im rejonach granicy między III Rzeszą a Generalnym Gubernatorstwem.

     Do dyspozycji dowódcy Grupy Operacyjnej "Garda" ("Kraków") mjr "Bolko" przydzielił trzy bataliony: jeden ze 112, a dwa ze 116 Pułków Piechoty. IV batalion z pułku "Mleczarnia", rozlokowany pierwotnie na terenie gmin Kacice i Pałecznica, dowodzony przez por. "Kmitę" miał przejść w rejon Proszowic i dozorować kierunek Proszowice - Kocmyrzów - Skrzeszowice - Czyżyny - Kraków. Kierunek Michałowice - Węgrzce - Czerwony Prądnik - Kraków miał być pod dozorem III batalionu z pułku "Winiarnia", dowodzonego przez por. "Zemplińskiego", przegrupowanego z rejonu Wolbromia i gminy Dłużec na obszar Michałowic. W drugim natomiast etapie linię Skała - Słomniki miał zabezpieczyć II batalion z tego pułku, sformowany na terenie gmin Pilica i Żarnowiec, dowodzony przez por. "Zawiślaka". Dowódcą tych trzech batalionów, oddanych do dyspozycji płk. "Gardy" miał być kpt. "Teofil".

112 Pułk Piechoty kpt. "Maka" otrzymał zadanie rozmieszczenia się na linii Wolbrom - Miechów w celu dozorowania wszystkich czterech linii drogowych i kolejowych oraz utrzymania łączności z 23 Dywizją Piechoty mjr. Zygmunta Jankę, ps. "Walter" (z Okręgu Śląskiego).

     Na lewym skrzydle "Domu" miał się znaleźć 120 Pułk Piechoty kpt. "Sewera", z zadaniem obrony kierunku wschodniego na linii Pińczów - Młodzawy - Koniecmłoty - Krzczonów - Opatowiec i przepraw na Wiśle z dozorowaniem trasy nadwiślańskiej od Opatowca do Brzeska Nowego siłą trzech batalionów wzdłuż linii i jednym batalionem w odwodzie koło Dębian.

     "Kawiarnia" miała również działać na korzyść nacierających wojsk sowieckich poprzez ataki na tylne straże niemieckie, organizowanie zasadzek ogniowych na kolumny nieprzyjaciela i, w potrzebie, poprzez uderzenia na punkty oporu wroga.

     Z chwilą ogłoszenia "Pogotowia" mjr "Bolko" miał zorganizować miejsce postoju swego sztabu w rejonie Szarbia Zwierzyniecka - Skalbmierz, gdzie winny były zameldować się kompanie: sztabowa, i łączności telegraficznej, pluton łączności radiowej i pluton żandarmerii dywizyjnej. W pobliżu musiały też znaleźć się Samodzielny Partyzancki Batalion Szturmowy "Suszarnia", Dywizjon Kawalerii "Kwieciamia" (tworzone na terenie gmin Działoszyce, Sancygniów i w kilku innych miejscowościach) oraz kompania pionierów.

     W okresie października i listopada 106 Dywizja Piechoty "Dom" została wzmocniona czwartym z kolei oddziałem, Rezerwowym Pułkiem Piechoty "Restauracja", "D/R", "C/R". Dowódcą tej jednostki był początkowo rtm. Kazimierz Czarnek, pseudonim "Konar", następnie od 29 listopada do końca okupacji rtm. Wiesław Żakowski, ps. "Zagraj".

"Restauracja" składała się z trzech batalionów. Były to:

I batalion im. Stefana Okrzei (w gminach Gołcza i Szreniawa), dowodzony przez podporucznika Apoloniusza Józefowicza z Witowie, a w jego składzie:

1 kompania - dowódca ppor. Stanisław Szarecki, ps. "Beniowski";
2 kompania - dowódca sierż. Stanisław Seweryn, ps. "Tomasz";
3 kompania - dowódca pchor. Edward Korpulski, ps. "Kok";

II batalion im. Kosynierów Racławickich (gminy Pałecznica, Racławice, Kacice), dowodzony przez ppor. Wincentego Świątka, ps. "Klucz" z Nadzowa, w składzie:

1 kompania "Wisła" - dowódca ppor. Stanisław Hofman, ps. "Poryw" z Racławic;
2 kompania "Warta" - dowódca starszy sierż. Mieczysław Wrzosek, ps. "Wierzba" z Racławic;
3 kompania "Łaba" - dowódca sierż. Stanisław Pieczyrak, ps. "Zryw" z Dosłońców;

III batalion im. Bartosza Głowackiego (gmina Nieszków, częściowo Racławice i Książ Wielki), dowodzony przez ppor. Jana Trafiałka, ps. "Wilk", w składzie:

1 kompania "Orzeł" - dowódca ppor. Józef Olczyk, ps. "Rafał" z Giebułtowa;
2 kompania "Wydra" - dowódca ppor. Józef Krzemiński, ps. "Ryś" ze Słaboszowa;
3 kompania "Sokół" - dowódca ppor. Konstanty Maciejewski, ps. "Gil" ze Słupowa.
W tym samym okresie ukształtowała się ostatecznie organizacja Batalionu Sztabowego "Namiot". Kadrę i żołnierzy do niektórych jego pododdziałów wydzielono już wcześniej z oddziałów "Dominiki", ale dowódcy innych jednostek bojowych traktowali ten batalion jako oddział zapasowy, dzięki czemu jego obsada ulegała bardzo częstym zmianom.

"Namiot" składał się z trzech kompanii:

1 kompania "Moc", dowodzona przez ppor. Wojciecha Majewskiego, ps. "Jaxa" (równocześnie zastępca dowódcy batalionu);
2 kompania "Siła" - dowódca ppor. Julian Socha, ps. "Dźwig";
3 kompania "Gospodarz" - dowódca ppor. "Kos".

"Namiot" był oddziałem szkieletowym. Miał jednak stale wystawiony w polu pluton żandarmerii "Lach", złożony z oficerów i podchorążych. Jego stan to dziewiętnastu żołnierzy i dowódca, sierż. pchor. Józef Śliwa, ps. "Juzwa".

Odtwarzany na pograniczu "Magdaleny" i "Pelagii" z ośrodkiem w Sancygniowie Dywizjon Kawalerii Dywizyjnej "Kwieciamia" tworzyły trzy szwadrony:

1 szwadron "Tulipan" - dowódca ppor. Augustyn Szpor, ps. "Trzeźwy";
2 szwadron "Petunia" - dowódca ppor. Eugeniusz Bartosik, ps. "Pilny";
3 szwadron "Malwa" - dowódca plut. pchor. Piotr Sperka, ps. "Marek".

Stan liczbowy wymienionych wyżej oddziałów w dniu 10 stycznia 1945 r. to: 112 Pułk Piechoty: 44 oficerów, 350 podoficerów i 1 859 szeregowców;
116 Pułk Piechoty: 44 oficerów, 350 podoficerów i 1 536 szeregowców;
120 Pułk Piechoty: 67 oficerów, 576 podoficerów i 2 798 szeregowców;
Rezerwowy Pułk Piechoty: 10 oficerów, 101 podoficerów i 871 szeregowców;
Batalion Sztabowy: 9 oficerów, 56 podoficerów i 376 szeregowców;
Samodzielny Partyzancki Batalion Szturmowy: 17 oficerów, 114 podoficerów i 377 szeregowców;
Dywizjon Kawalerii: 6 oficerów, 52 podoficerów i 427 szeregowców.

W tym czasie w sztabie "Domu" było 19 oficerów, 74 podoficerów i 82 szeregowców (razem 175 ludzi).

Ponadto 106 Dywizja Piechoty obejmowała różnorodne jednostki specjalne, zaliczane do stanów liczbowych obwodów lub macierzystych oddziałów bojowych (stąd nie podajemy ich liczby).

Do momentu planowanego "Powstania" lub "Burzy" Inspektor Inspektoratu "Maria", mjr "Bolko", i jego sztab występowali jako dowództwo całości sił. Rozkazy 106 Dywizji Piechoty "Dom" regulowały również sprawy ogólne, personalne i bojowe Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej "Bank".

W sztabie "Banku" znaleźli się wg stanu na 20 października (dane niepełne):

szef sztabu - mjr Janusz Skorwid, ps. "Dąb",
adiutant - ppor. rez. Tadeusz Laskowski, ps. "Skała I",
I oficer sztabu - por. Wacław Hubicki, ps. "Hubert",
oficer łączności i dowódca plutonu łączności - ppor. Witold Sławeta, ps. "Bystry",
oficer broni - ppor. "Żak",
oficer inżynierii i dowódca plutonu saperów - ppor. "Pal",
szef intendentury - ppor. rez. Tadeusz Dziedzicki, ps. "Krzywda",
kwatermistrz - kpt. "Klon",
oficer wyszkolenia - por. rez. Zygmunt Kałwa, ps. "Kamień",
szef kancelarii - plut. pchor. rez. Stanisław Skalski, ps. "Śledź",
kapelan - ksiądz Mieczysław Skurczyński, ps. "Miecz".

5 sierpnia ukazał się Rozkaz Operacyjny Nr 1 "Banku". Szef sztabu mjr "Dąb" tak określił w nim zadania Brygady:

Akcja A. [Powstanie]

1. Opanować i zabezpieczyć własny teren.
2. Największą siłę ogniową oddać do uderzenia na teren inspektoratu 0/07 [Kraków].
3. Utworzyć silny odwód do skutecznego działania na ten teren, grupując go w rejonie P. [Proszowic].
4. Myśl przewodnia dowódcy - w pierwszej fazie opanowanie miasta Kr. [Krakowa]
5. Akcja B. [Burza] Z chwilą wejścia na nasz teren cofających się oddziałów niemieckich:
6. Uderzając większymi zgrupowaniami na straże tylne nieprzyjaciela szarpiąc i niszcząc jego małe oddziały.
7. Zapewnić bezpieczeństwo własnej ludności przez zorganizowanie obrony większych osiedli i działanie patroli opiekuńczych.
8. Chronić mienie wojskowe, gospodarcze i kulturalne.

     Na terenie objętym siatką organizacyjną i działalnością Brygady znajdowało się wówczas ponad 2000 żołnierzy Wehrmachtu rozlokowanych wzdłuż szosy Kraków - Miechów. Prócz tego w kierunku na Kraków maszerowało kilka mniejszych jednostek niemieckich.

     Sytuacja zmieniała się jednak z dnia na dzień. Każdy z dowódców miał obowiązek stałego uaktualniania swojej wiadomości o przeciwniku i przystosowywania do zmieniających się danych własnych planów działania.

     W okresie "czujności" obronę miejscowej ludności miały prowadzić oddziały dywersji podporządkowane dowódcom jednostek bojowych. Po zarządzeniu "Pogotowia" miały one przejść do zadań bojowych przewidzianych na okres Powstania.

     Po otrzymaniu owego rozkazu dowódcy batalionów zmobilizowali w trybie alarmowym możliwą do uzbrojenia część żołnierzy i zajęli z nimi bardzo dyskretnie stanowiska w pobliżu ważnych punktów terenowych i linii komunikacyjnych, prowadząc rozpoznanie oraz ubezpieczając własne miejsca postoju.

     Po opanowaniu terenu - jak stanowił o tym rozkaz - dowódcy batalionu mieli zamknąć [...]dostęp do punktów ważniejszych zapewniając bezpieczeństwo i spokój wewnętrzny ludności celem przeprowadzenia mobilizacji[...].

Na skutek nasycenia terenu jednostkami frontowymi Wehrmachtu z 4 Armii Pancernej do realizacji tego zadania nie doszło.

     Po ustabilizowaniu się frontu sowiecko-niemieckiego na linii przyczółka sandomiersko-baranowskiego oraz wzdłuż Wisły i Wisłoka oddziały niemieckie, przebywające na terenie Brygady, zajmowały się głównie zwalczaniem grup dywersyjno-partyzanckich, ściąganiem kontyngentów, wznoszeniem umocnień i dozorowaniem ludności przy wznoszeniu okopów. Szczególne znaczenie miały dla nieprzyjaciela szlaki komunikacyjne: Kraków - Słomniki - Miechów, Kraków - Proszowice - Skalbmierz, Kraków - Nowe Brzesko - Koszyce.

Krakowską Brygadę Kawalerii Zmotoryzowanej "Bank", "B", "CC", odtwarzaną na terenie Podobwodu Proszowice "Pela" Obwodu "Magdalena" i podobwodu "Sabcia" Obwodu "Olga" tworzyły:

8 Pułk Ułanów "Ul", "B/U", "CC/U" - dowódca mjr Józef Bokota, ps. "Malina", następnie kpt. Kazimierz Tomczak, ps. "Lubicz" - a w składzie tej jednostki:

I batalion - dowódca por. Franciszek Bednarski, ps. "Zator", następnie por. Marian Puz, ps. "Komar";
II batalion - dowódca por. Bronisław Makowski, ps. "Wyrwa", następnie ppor. Franciszek Kozera, ps. "Karp";
III batalion (początkowo batalion zapasowy "Banku") - dowódca por. Edmund Sienkowski, ps. "Pik";

5 Pułk Strzelców Konnych "Pszczoła", "B/P", "CC/P" - dowódca rtm. Jerzy Jasielski, ps. "Jawa" - a w jego składzie:

I batalion - dowódca por. Stanisław Sierakowski, ps. "Dołęga";
II batalion - dowódca por. Otto Śmiałek, ps. "Kalina";
III batalion - dowódca kpt. Stefan Philipp, ps. "Poraj" (początkowo IV batalion 116 Pułku Piechoty "Winiarnia").

Z braku miejsca w niniejszym artykule podajemy kompanie z jednego tylko batalionu na pułk.

III batalion (początkowo batalion zapasowy "Banku") "Pik", "Urząd", "III/UL" 8 Pułku Ułanów to:

1 kompania Proszowice - por. Wacław Hubicki, ps. "Hubert", następnie ppor. Jerzy Czernek, ps. "Rota";
2 kompania Kowala - ppor. Krzysztof Wielgut, ps. "Grabowski";
3 kompania Klimontów - ppor. Franciszek Szopa, ps. "Konrad", następnie ppor. Paweł Kołodziej, ps. "Pech".

II batalion "Kalina", "Kuźnia", "II/Pszczoła" 5 Pułku Strzelców Konnych to:

1 kompania "Zagroda" (Michałowice) - ppor. Roman Parzniewski, ps. "Gruda",
2 kompania "Schronisko" (Iwanowice) - ppor. Stanisław Dyląg, ps. "Cedro",
3 kompania "Przystań" (Słomniki) - ppor. Wincenty Ciesielski, ps. "Rejtan", następnie ppor. Władysław Rojek, ps. "Butny".

Stany liczbowe wymienionych wyżej oddziałów wynosiły:

8 Pułk Ułanów: 24 oficerów, 221 podoficerów i 1 648 szeregowców;
5 Pułk Strzelców Konnych: 25 oficerów, 269 podoficerów i 1 818 szeregowców;

Prócz tego w sztabie "Banku" było 13 oficerów, 8 podoficerów i 42 szeregowców.

Krakowska Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej "Bank" posiadała różnorodne jednostki specjalne, zaliczane do stanów liczbowych obwodów lub macierzystych oddziałów bojowych, więc podobnie jak w wypadku "Domu" nie podajemy ich liczebności.

Komendantami obwodów w okresie od sierpnia 1944 do stycznia 1945 r. byli:

miechowskiego "Magdalena" - ppor. rez. Stanisław Paletko, ps. "Rzecki";

olkuskiego "Olga" - podporucznik rezerwy Stanisław Czech, pseudonim "Czarny";

pińczowskiego "Pelagia" - ppor. rez. Jan Pszczoła, ps. "Janczar", a następnie por. rez. Tadeusz Mazurek, ps. "Tarnawa" i w końcu ppor. rezerwy Jan Maniak, ps. "Mar".

Komendanci obwodów pozostawali teraz w ściślejszej niż dotąd łączności z organami władzy cywilnej, a więc powiatowymi delegatami rządu i ich oddziałami bezpieczeństwa (Państwowy Korpus Bezpieczeństwa, Straż Samorządowa).

Powiatowymi delegatami rządu byli działacze Stronnictwa Ludowego "Roch":

w Miechowie - Stanisław Latała, ps. "Żuk";

w Olkuszu - Stanisław Mach, ps. "Tarnawa";

w Pińczowie - Józef Dąbkowski, ps. "Tęgi Dąb".

     Obwody stały się organami administracyjnymi do spraw zaopatrzenia, opieki społecznej, propagandy, mobilizacji, bezpieczeństwa i ochrony powstania poprzez swoje plutony i kompanie Wojskowej Służby Ochrony Powstania. Z końcem 1944 r. WSOP składał się z dziewięciu kompanii, po jednej w każdym dawnym podobwodzie. Oddziały te podlegały inspektorowi WSOP, porucznikowi rezerwy "Tarnawie".

     Komendy obwodowe na wypadek "Powstania" lub innej akcji przygotowywały się do zabezpieczenia obiektów wojskowych, mostów, dróg, kolei, magazynów itp. przez wystawienie posterunków i patroli wojskowo-policyjnych przez oddziały WSOP przy pomocy PKB i SS. Miały też na tyłach walczących sił własnych organizować kolumny transportowe, ośrodki i punkty zaopatrzenia dla dowozu środków zaopatrzenia, jak również ewakuacji rannych, sprzętu bojowego przeznaczonego do naprawy i zabitych.

     Dla przeprowadzenia mobilizacji powszechnej utworzono Rejonowe Komendy Uzupełnień, wyznaczono komisje poborowe i przygotowano afisze mobilizacyjne. W strukturze terytorialnej w dalszym ciągu miało działać kwatermistrzostwo, kierowane przez kwatermistrza Inspektoratu "Maria", podporucznika czasu wojny "Zabója" i jego zastępcę, inspektora WSOP, porucznika rezerwy "Tarnawę". Służby kwatermistrzowskie (intendencką, materiałową sanitarną i duszpasterską) zorganizowano przy sztabach Wielkich Jednostek, pułków i batalionów, natomiast cały teren Inspektoratu "Maria" podzielono na podkwatermistrzostwa terytorialne, których zadaniem było zaopatrywać oddziały partyzanckie i dyspozycyjne oraz postawione w stan gotowości sztaby i dowództwa w żywność i inne środku materiałowe. W czasie "Powstania" lub "Burzy" zadania obejmowały także zaopatrzenie innych jednostek oraz organizację ewakuacji rannych, sądów wojskowych i grzebania zabitych. Dla przeciwdziałania nadużyciom wprowadzono specjalne kwity rekwizycyjne i wydano odpowiednie instrukcje. Wszystkie wykroczenia w tym zakresie zostały zagrożone karą do likwidacji włącznie.

     Wojskowa Służba Sanitarna została zorganizowana w formie zakonspirowanych punktów sanitarnych w znacznej ilości wsi oraz przy Wielkich Jednostkach, pułkach, batalionach i kompaniach. Przy 106 Dywizji Piechoty "Dom" i Krakowskiej Brygadzie Kawalerii Zmotoryzowanej "Bank" powołano szefów sanitarnych, przy pułkach i batalionach lekarzy. Utworzono plutony, drużyny i patrole sanitarne.

     Na terenie Inspektoratu "Maria", obok dwóch istniejących szpitali - św. Anny w Miechowie i św. Juliana w Pińczowie - przygotowano kadry i wszystko, co było możliwe do uruchomienia szpitali polowych w Wolbromiu, Pieskowej Skale, Proszowicach i Kazimierzy Wielkiej. Zakupywano leki i narzędzia chirurgiczne, przygotowywano opatrunki, bandaże, nosze, apteczki, torby sanitarne troskliwie je ewidencjonując, magazynując i wydając dla bieżących potrzeb.

     Podstawą działalności całej konspiracji i dowodzenia w Inspektoracie "Maria" była licząca kilkuset żołnierzy (mężczyzn i kobiet, chłopców i dziewcząt) sieć łączników wszystkich szczebli dowodzenia oraz stałe punkty łączności zewnętrznej w Koniuszy, Proszowicach i Wielmoży. Duże znaczenie dla łączności wewnętrznej miały centrale łączności pocztowej i kolejowej, obsadzone przez pocztowców i kolejarzy, żołnierzy AK.

Komendantami składnic meldunkowych byli:

w "Magdalenie" - ppor. Ireneusz Schabowski, ps. "Irski";

w "Pelagii" - ppor Stanisław Maj, ps. "Zawieja";

w "Oldze" - plut. pchor. Stefan Ząbczyński, ps. "Zet".

W październiku przeorganizowano składnice meldunkowe obwodów na plutony łączności pułków, z tym, że na terenie 116 Pułku Piechoty "Winiarnia" zastała utworzona kompania łączności pod dowództwem plut. pchr. "Zeta". Składnicę meldunkową dla Samodzielnego Partyzanckiego Batalionu Szturmowego "Suszarnia" prowadził ppor. Stanisław Niwiński, ps. "Grysza".

Kierownikiem Komórki Informacji i Propagandy (KiP-u) Inspektoratu "Maria" i równocześnie szefem propagandy 106 Dywizji Piechoty "Dom" był ppor. rezerwy "Granit"; szefa propagandy Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej "Bank" mianowano dopiero we wrześniu.

Funkcje kierowników KiP pełnili:

w "Magdalenie" - plut. pchr. Leopold Krzyk, ps. "Jeż";

w "Pelagii" - plut. pchor. Jan Maniak, ps. "Mar";

w "Oldze" - plut. pchor. Stanisław Szota, ps. "Olimp".

     Od okresu Rzeczypospolitej Kazimiersko-Proszowickiej utworzono w terenie patrole propagandowe, zobowiązane do prowadzenia gawęd i pracy indywidualnej z żołnierzami. Skompletowano je z pracowników obwodowych KiP-ów. Kształtowaniem postawy duchowej żołnierzy zajmowały się jeszcze obwodowe referaty "Pomocy Żołnierzowi" i służba duszpasterska. W ramach działalności informacyjnej i propagandowej działała sieć kolporterska, dzięki której gazetki i wydawnictwa AK docierały do każdego miasta i wsi.

     5 listopada major "Tysiąc" powołał oficerów propagandowo-oświatowych. Dla 106 dywizji Piechoty "Dom" został nim podporucznik "Granit", a dla Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej "Bank" - kapitan "Teofil". Oficerem propagandowo-oświatowym Inspektoratu "Maria" został wyznaczony porucznik "Swarożyc". W "Mleczami", "Winiarni", "Kawiarni", "Ulu", "Pszczole", "Suszami", "Kwieciami", we wszystkich batalionach i kompaniach terenowych oraz komendach obwodowych nakazano powołać (co bezzwłocznie zrealizowano) oficerów propagandowo-oświatowych. Przy sztabach 106 Dywizji Piechoty "Dom" i Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej "Bank" oraz w ramach pocztów dowódców pułków i batalionów polecono utworzyć (i instrukcje wykonano) stałe patrole propagandowe.

     Administrację Wydawnictw Inspektoratu "Maria" umieszczono przy 112 Pułku Piechoty "Mleczarnia". Rozkazem z dnia 16 listopada major "Tysiąc" zarządził wydawanie "Komunikatów AK" przez wszystkie redakcje pism, wychodzących w Inspektoracie "Maria" i dowództwa batalionów na użytek swych żołnierzy. W tym okresie sztab Inspektoratu wydawał: "Powstańca" (700 egzemplarzy), "Humor Żołnierski" (300-600 egzemplarzy) i "Wiadomości do Komunikatów AK" (200 egzemplarzy). Komenda Obwodu Miechowskiego drukowała: "Odwet" (400-600 egzemplarzy), "Brygadę" (500 egzemplarzy), "Znak" (200-300 egzemplarzy) i "Czyn" (300 egzemplarzy), zaś Komenda Obwodu Pińczowskiego "Wiarusa" (500-600 egzemplarzy) i "Żołnierza Polskiego" (400 egzemplarzy). Komenda Obwodu Olkuskiego publikowała "Zryw" (500 egzemplarzy). Na 26 batalionów Inspektoratu "Maria" ukazywało się 20 tytułów "Komunikatów" o nakładzie 150-300 egzemplarzy na każdy batalion.

     Mjr (od 11 listopada ppłk) "Bolko" w okresie 170 dni istnienia "Domu" wydał 57 rozkazów zwykłych, 16 tajnych i około 10 rozkazów specjalnych. Nieco mniejszą ilość rozkazów wydał mjr (od 11 listopada ppłk) "Dzik". Dokumenty te oraz raporty i meldunki sytuacyjne przekazywano do komendy Okręgu Krakowskiego. Zachowane w całości, wskazują na wysoki poziom organizacyjny oraz ogromny wkład Inspektoratu Rejonowego "Maria" w walkę z okupantem i na rzecz zabezpieczenia życia i mienia mieszkańców tego terenu.

     Dokumenty obrazujące sprawy organizacyjne i efekty działalności 106 Dywizji Piechoty "Dom" i Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej "Bank" znajdują się przede wszystkim w Centralnym Archiwum MSWiA, Archiwum Akt Nowych, Archiwum WiH, Archiwum Państwowym w Krakowie oraz w zbiorach znanych historyków krakowskich. O obu jednostkach napisano dotąd bardzo niewiele prawdy. Osiągnięcia oraz postawę dowódców i żołnierzy pomniejszali i plugawili natomiast przez 45 lat Polski Ludowej niektórzy działacze PPR wspierani przez "dworskich" historyków.

Stanisław Piwowarski