Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie felietonów, macie propozycję innych związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym materiale; prosimy o kontakt!
tablica fundacyjna z herbem Szreniawa (Drużyna) (fot. Marcin Szwaja)
Kolosy, 12-01-2022
Dzieje arianizmu na naszym terenie a w dawnym powiecie miechowskim, utrwaliły się jeszcze faktycznymi pamiątkami z tego okresu. O ich historii działalności można się dowiedzieć zapoznając się (tutaj-zbór ariański w Wielkanocy). Takie zabytki są dwa, oto jeden z nich...
Zabytkowy zbór ariański znajduje się w leżących niedaleko od granicy Ziemi Proszowskiej Kolosach (gmina Czarnocin, powiat Kazimierza Wielka). Obiekt jest wzniesiony z białego kamienia w kształcie kwadratu i zwieńczony dachem o czterech spadach. Okres jego powstania jest potwierdzony datą nad wejściem 1654 r. A fundatorami jej byli członkowie rodziny Rupniewskich herbu Szreniawa [w zasadzie Drużyna; IKP].
Swoją funkcję jako dom modlitwy i zebrań pełnił tylko przez cztery lata, bo Bracia Polscy zmuszeni byli go opuścić. Powodem tego była, najprawdopodobniej współpraca z najeźdźcą podczas Potopu Szwedzkiego. Uchwałą sejmu polskiego zostali oskarżeni o kolaborację i skazani na banicję z terenu Rzeczypospolitej. Obiekt przejęli protestanci (luteranie lub kalwini).
(fot. Marcin Szwaja)
W XIX wieku, przekształcono go w lamus dworski a ubytki uzupełniano czerwonym produktem z miejscowej cegielni. W oknach są stare, kute kraty, w obramowaniu schodkowego gzymsu a w nim uchwyty. Wnętrze jest zwieńczone półkolistym sufitem. Od środka widoczne zamurowane drzwi i dwa okna, po obu stronach tegoż wejścia. Sklepienie podłogi jest wykonane z bloków wapiennych. Główne drzwi stanowi solidna blacha, wzmocniona płaskownikami na metalowych nitach. Nad głównym wejściem zadaszenie i tablica z herbem Szreniawa i datą fundacji 1654 r.
Inicjały: KM. R - odnoszą się do Krzysztofa Michała Rupniewskiego, kasztelana sądeckiego, starosta lelowski. Był też Posłem na sejmy i marszałkiem Trybunału Radomskiego. Zmarł w 1670/71 r., W. R. - to jego syn, Wojciech Rupniewski, S. L. - (nie zidentyfikowano tej osoby). Dwaj pierwsi, są pochowani w kościele w Sokolinie, pod ołtarzem Najświętszej Marii Panny.
wnetrze budynku (fot. Marcin Szwaja)
Od zakończenia II wojny światowej, przez czasy PRL-u, budynek był lokalnym magazynem. Obecnie stoi opuszczony, bez pomysłu przeznaczenia go na pożyteczny cel. Jako świadek pewnego okresu religii z dalekiej przeszłości, czeka na zainteresowanie wśród turystów. Urząd konserwatorski ma go w swoich rejestrach zabytków nieruchomych (nr rej:A.180 z 29.01.1958 i 08.05.1971) z 1569 r. W końcu trwa i jest wpisany w pejzaż wsi Kolosy od prawie pięciu wieków, a dokładnie przez 467 lat.
opracowanie: Marcin Szwaja
wnetrze budynku - posadzka (fot. Marcin Szwaja)
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
Stanisław M. Przybyszewski; Ziemianie, pałace, dwory i dworki nad Nidzicą i Szreniawą; Kazimierza Wielka 2007
