Jej cia³o przez kilka dni le¿a³o na ¶niegu, przykryte pó³koszkiem

    Dzisiaj jest sobota, 04 lutego 2023 r.   (35 dzieñ roku) ; imieniny: Andrzeja, Mariusza, Weroniki    
 |   serwis   |   wydarzenia   |   informacje   |   skarby Ziemi Proszowskiej   |   Redakcja   |   tv.24ikp.pl   |   dzia³y autorskie   | 
 |   ludzie ZP   |   miejsca, obiekty itp.   |   felietony, opracowania   |   k±cik twórców   |   miejscowo¶ci ZP   |   ulice Proszowic   |   po¿ó³k³e ³amy...   |   RP 1944   | 
 |   lista postaci   |   przyjaciele regionu   |   st±d pochodzili   |   "zwykli - niezwykli"   | 
 ludzie Rzeczpospolitej Partyzanckiej 1944 
 |   "katyñczycy"   | 

serwis IKP / Skarby Ziemi Proszowskiej / ludzie ZP / rp1944 / Jej cia³o przez kilka dni le¿a³o na ¶niegu, przykryte pó³koszkiem
 pomó¿cie!!! ;)  
Je¿eli posiadacie informacje, materia³y dotycz±ce prezentowanych w Serwisie postaci,
macie propozycjê innych osób zwi±zanych z Ziemi± Proszowsk±,
albo zauwa¿yli¶cie b³êdy w naszym artykule;
prosimy o kontakt!

skarby@24ikp.pl.

Inne kontakty z nami: TUTAJ!
Redakcja IKP
O G £ O S Z E N I A
Money.pl - Serwis Finansowy nr 1
Kursy walut
NBP 2023-01-24
USD 4,3341 +0,23%
EUR 4,7073 -0,24%
CHF 4,7014 -0,22%
GBP 5,3443 -0,38%
Wspierane przez Money.pl


Jej cia³o przez kilka dni le¿a³o na ¶niegu, przykryte pó³koszkiem
Wanda Girtler ps. Ewa
(ur.: 1.09.1920 - zm.: 16.01.1945)

biogram

Wanda Girtler - fotokopia ze "S³ownika uczestniczek walki o niepodleg³o¶æ Polski 1939-1945..." (fot. Zbigniew Pa³etko)

1-09-2010

     Na stronach IKP ukaza³y siê artyku³y dotycz±ce Ulicy Wolno¶ci w Proszowicach, opisuj±ce znaczenie s³owa wolno¶æ. Znam historiê i wiem, w jaki sposób Armia Czerwona wyswabadza³a nasz kraj, i w jaki sposób i jak± przynios³a nam wolno¶æ.

     Ca³e z³o tkwi nie tyle w nazwie co w sposobie, w jakim ta wolno¶æ zosta³a nam narzucona. Komuni¶ci przed wojn± i w latach okupacji niemieckiej byli w Polsce ugrupowanie marginesowym. Nie mieli ¿adnych, ale to zupe³nie ¿adnych szans na objêcie w³adzy w demokratycznych wyborach. Opór Polaków by³ bardzo silny. Ten opór móg³ byæ prze³amany tylko z pomoc± okupacyjnych wojsk ZSRR - szczególnie si³ NKWD - oraz przy pomocy UB, SB.

     W dniu 16 stycznia 1945 roku, w miejscowo¶ci Ko¶cielec przebywa³a s³u¿bowo wykonuj±c polecenie prze³o¿onych m³odziutka Wanda Girtler. O godzinie 11.00 zosta³a zastrzelona przez radzieckich ¿o³nierzy NKWD.

By³a godzina jedenasta,
Choæ by³a taka m³oda jeszcze,
To s³oñce przesta³o jej ¶wieciæ,
Choæ widno by³o jeszcze.

                       Z.P.

Dorota Franaszkowa, z d. Girtler z torebk± siostry (fot. Zbigniew Pa³etko)
     Urodzi³a siê 1 wrze¶nia 1920 roku w Proszowicach. By³a córk± Micha³a - ¿o³nierza Legionów Pi³sudskiego i Wandy z d. Sikorskiej. Ma³± maturê zda³a w 1939 r., w Gimnazjum im. Emilii Plater w Sosnowcu. Utalentowana pod wzglêdem literackim. Pisa³a wiersze, skecze, teksty satyryczne, komponowa³a szopki noworoczne. Odznacza³a siê zdyscyplinowaniem i niezwyk³± odpowiedzialno¶ci±.

     Wybuch wojny zasta³ ja na wakacyjnym odpoczynku w Zakopanem. Kiedy wraca³a trwa³y niemieckie bombardowania. W 1941 roku ukoñczy³a w Krakowie Liceum Administracyjno - Handlowe. Podjê³a pracê w Proszowicach w Zwi±zku Plantatorów Tytoniowych.

     W roku 1942 wstêpuje szeregi partyzantów, zostaje zaprzysiê¿ona otrzymuj± pseudonim Ewa. Pe³ni funkcjê kuriersk± i ³±czniczki mjr Leopolda Bochnaka ps. Piotr, Profesor. Leopold Bochnak pe³ni³ funkcjê zastêpcy Inspektoratu Miechowskiego, a nastêpnie by³ zastêpc± dowódcy 106 DP Armii Krajowej, gen. Boles³awa Micha³a Nieczuja Ostrowskiego ps. Tysi±c.

     Mieszkanie Wandy Girtler w Proszowicach na ul. Kiliñskiego 5, by³o lokalem konspiracyjnym, punktem kontaktowym, magazynem i skrzynk± pocztow±. Pewnego razu przewo¿±c kolejka w±skotorow± materia³y konspiracyjne w czasie ob³awy wyskoczy³a z jad±cego poci±gu, doznaj±c licznych obra¿eñ.

     W dniu 16 stycznia 1945 roku z rozkazu Leopolda Bochnaka zosta³a wys³ana z rozkazami do Kazimierzy Wielkiej. By³y to rozkazy o demobilizacji oddzia³ów AK. W miejscowo¶ci Ko¶cielec Wanda zosta³a ujêta przez ¿o³nierzy Armii Czerwonej - NKWD - dzia³aj±ce w sk³adzie I Frontu Ukraiñskiego pod dowództwem gen. Koniewa.

wiersz Wandy pt. "Proklamacja" (fot. Zbigniew Pa³etko)
     Pocz±tkowo z meldunkiem mia³ i¶æ Roman Cichy, który jednak zosta³ oddelegowany do S³omnik. W zastêpstwie posz³a Wanda. Zosta³a w Ko¶cielcu zastrzelona 16 stycznia 1945 roku, o godz. 11.00. Do Wandy enkawudzista odda³ dwa strza³y: w g³owê i w serce.

     Nazwa "NKWD" sta³a siê w potocznym rozumieniu synonimem wszelkich zbrodni dokonanych przez Sowietów. Enkawudzi¶ci byli g³ównym narzêdziem w rêkach w³adz radzieckich, którym pos³u¿ono siê do ogromnych represji wobec w³asnych obywateli i poza granicami by³ego ZSRR a tak¿e masowych deportacji ró¿nych narodowo¶ci w tym Polaków.

     Wanda Girtle, ps. Ewa, by³a ubrana w narciarskie buty i spodnie. Na sobie mia³a krótki ko¿uszek. Strój taki wyra¿enie odró¿nia³ j± od tradycyjnego stroju wiejskiego, w jaki ubiera³y siê dziewczêta na wsi.

     Po ¶mierci przez kilka dni cia³o le¿a³o na ¶niegu, przykryte pó³koszkiem. Obok niej le¿a³a przestrzelona torebka. Do dzi¶ dnia przestrzelan± torebkê przechowuje jej siostra Dorota Franaszkowa z d. Gitler ps. Stasia, równie¿ bohaterska partyzantka. Dorota Franaszkowa - to oddzielna piêkna karta historii partyzanckiego ¿ycia na Proszowickiej Ziemi. Ze skórzanej torebki ¿o³nierze rosyjscy oderwali pasek, który prawdopodobnie pos³u¿y³ zamiast sznurka do zawieszenia karabinu na ramieniu. Zabrali równie¿: pier¶cionek, zegarek i srebrny ³añcuszek z medalikiem.

W torebce znajdowa³y siê:
- wiersz pt. Proklamacja, maszynopis, 4 zwrotki,
- obrazek ¶w. Rity,
- plik arkuszy formatu A4, o³ówkiem pisane wiersze. Pismo niemo¿liwe ju¿ do odczytu. By³ to prawdopodobnie scenariusz do szopki Bo¿onarodzeniowej, która by³y wystawiana w Zak³adzie Tytoniowym w Proszowicach.

     Po kilku dniach dotar³a do Proszowic wiadomo¶æ jej o ¶mierci. Do Klimontowa wozem konnym pojechali szukaæ cia³a Wandy: Soko³owski Henryk - kuzyn Wandy oraz Roman Cichy. Obaj równie¿ nale¿eli do Armii Krajowej. Zosta³a pochowana w warunkach wojennych na cmentarzu w Proszowicach.

Buty i ko¿uszek zamordowanej Wandy zabra³a do grobu matka, takie by³o jej ¿yczenie, które rodzina spe³ni³a.

napis na grobie Wandy Girtler, cmentarz w Proszowicach (fot. Henryk Pomykalski)
     Przez oko³o 40 lat nie wolno by³o napisaæ na p³ycie grobu, ¿e Wanda zginê³a zamordowana przez Rosjan. Dopiero w latach 80. jej siostra Dorota Franaszkowa zleci³a wykonanie tablicy, na której du¿ymi literami napisano miêdzy innymi: ZASTRZELONA PRZEZ ROSJAN. Wcze¶niej ka¿dy zak³ad kamieniarski nie wyra¿a³ zgody na wykonanie tablicy o takiej tre¶ci. Obawiali siê, ¿e ówczesne w³adze komunistyczne zamkn± zak³ad.
WANDA GIRTLER
KAPITAN A. K. PS. "EWA"
ODZNACZONA KRZY¯EM "VIRTUTI MILITARI"
I "SREBRNYM KRZY¯EM ZAS£UGI Z MIECZAMI"
PRZE¯YWSZY LAT 24 ZGINÊ£A POD KO¦CIELCEM
DNIA 16.I.1945 W S£U¯BIE OJCZYZNY
ROZSTRZELANA PRZEZ ROSJAN

CZE¦Æ JEJ PAMIÊCI.

     Rodzina posiada Za¶wiadczenie weryfikacyjne, kapitan Ewa Girtler Wanda stwierdzaj±ce miêdzy innymi, ¿e pe³ni³a funkcje w szeregach AK jako: Kierownik kurierek i kurierka Insp. Miechów i 106 DP. Za¶wiadczenie wyda³a Komisja Weryfikacyjna dla spraw A.K. Okrêg Kraków.

     W dniu 16 maja 2009 roku w Zespole Szkó³ im. Emila Godlewskiego w Piotrkowicach Ma³ych odby³a siê uroczysto¶æ Po¶wiêcenia Krzy¿a i Kopca Ofiarom Totalitaryzmu - Synom Ziemi Proszowskiej. W formie Krzy¿a i Kopca z³o¿ono ho³d i zachowano pamiêæ o Synach Ziemi Proszowskiej. Z ofiar NKWD wymieniono: gen. Leopolda Okulickiego, Tadeusza Dziedzickiego z Klimontowa, Teofila Szañkowskiego z Wierzbna oraz Wandê Girtler z Proszowic.

Nazwisko Wandy Girtler widnieje równie¿ na tablicy znajduj±cej siê w ko¶ciele Parafialnym w Proszowicach: ¯o³nierze Armii Krajowej Obywatele Ziemi Proszowskiej oddali swe ¿ycie w walce o wolno¶æ w latach 1939-43.

Wanda Girtler spoczywa na proszowickim cmentarzu.

opracowanie: Zbigniew Pa³etko   



id¼ do góry powrót


 warto pomy¶leæ?  
Zawsze jest dobry dzieñ, kiedy otwierasz szczê¶liwe oczy.
(ks. Jan Twardowski)
luty  4  sobota
[12.00-14.00]   (Nowe Brzesko)
Ferie na strzelnicy - trening strzelecki
[20.00]   (Proszowice)
koncert Macieja Czerneckiego w Muzealnej
luty  5  niedziela
[5.00]   (Proszowice)
Gie³da drobnego inwentarza i koni oraz wyprzeda¿ gara¿owa
[12.00]   (Wawrzeñczyce)
Jubileuszu 800-lecia fundacji ko¶cio³a w Wawrzeñczycach - koncert
luty  6  poniedzia³ek
[10.00-14.00]   (Proszowice)
zimowe ferie w proszowickim CKiW - zajêcia warsztatowe "Ferie z Centrum"
luty  7  wtorek
[10.00-14.00]   (Proszowice)
zimowe ferie w proszowickim CKiW - zajêcia warsztatowe "Ferie z Centrum"
D£UGOTERMINOWE:


PRZYJACIELE  Internetowego Kuriera Proszowskiego

Zdob±d¼ 50 darmowych spinów za rejestracjê zacz±æ graæ w kasynie online. Do³adowanie w dogodnej kwocie https://www.polish-casinos.com/casino-depozyt-10-zl/ w kasynie.

strona redakcyjna
regulamin serwisu
zespó³ IKP
dziennikarstwo obywatelskie
legitymacje prasowe
wiadomo¶ci redakcyjne
logotypy
patronat medialny
archiwum
reklama w IKP
szczegó³y
ceny
przyjaciele
copyright © 2016-... Internetowy Kurier Proszowski; 2001-2016 Internetowy Kurier Proszowicki
Nr rejestru prasowego 47/01; S±d Okrêgowy w Krakowie 28 maja 2001
Nr rejestru prasowego 253/16; S±d Okrêgowy w Krakowie 22 listopada 2016

KONTAKT Z REDAKCJ¡
KONTAKT Z REDAKCJ¡         KONTAKT Z REDAKCJ¡         KONTAKT Z REDAKCJ¡         KONTAKT Z REDAKCJ¡         KONTAKT Z REDAKCJ¡