|
|
 | ||||
 | ||||||
| Dzisiaj jest sobota, 04 lutego 2023 r. (35 dzieñ roku) ; imieniny: Andrzeja, Mariusza, Weroniki | |
 | |
|
|
| |||||||||||||||
 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
serwis IKP / Skarby Ziemi Proszowskiej / ludzie ZP / rp1944 / Jej cia³o przez kilka dni le¿a³o na ¶niegu, przykryte pó³koszkiem
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Jej cia³o przez kilka dni le¿a³o na ¶niegu, przykryte pó³koszkiem
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
| Wanda Girtler - fotokopia ze "S³ownika uczestniczek walki o niepodleg³o¶æ Polski 1939-1945..." (fot. Zbigniew Pa³etko) |
1-09-2010
Na stronach IKP ukaza³y siê artyku³y dotycz±ce Ulicy Wolno¶ci w Proszowicach, opisuj±ce znaczenie s³owa wolno¶æ. Znam historiê i wiem, w jaki sposób Armia Czerwona wyswabadza³a nasz kraj, i w jaki sposób i jak± przynios³a nam wolno¶æ.
Ca³e z³o tkwi nie tyle w nazwie co w sposobie, w jakim ta wolno¶æ zosta³a nam narzucona. Komuni¶ci przed wojn± i w latach okupacji niemieckiej byli w Polsce ugrupowanie marginesowym. Nie mieli ¿adnych, ale to zupe³nie ¿adnych szans na objêcie w³adzy w demokratycznych wyborach. Opór Polaków by³ bardzo silny. Ten opór móg³ byæ prze³amany tylko z pomoc± okupacyjnych wojsk ZSRR - szczególnie si³ NKWD - oraz przy pomocy UB, SB.
W dniu 16 stycznia 1945 roku, w miejscowo¶ci Ko¶cielec przebywa³a s³u¿bowo wykonuj±c polecenie prze³o¿onych m³odziutka Wanda Girtler. O godzinie 11.00 zosta³a zastrzelona przez radzieckich ¿o³nierzy NKWD.
By³a godzina jedenasta,
Choæ by³a taka m³oda jeszcze,
To s³oñce przesta³o jej ¶wieciæ,
Choæ widno by³o jeszcze.
Z.P.
 |
| Dorota Franaszkowa, z d. Girtler z torebk± siostry (fot. Zbigniew Pa³etko) |
Wybuch wojny zasta³ ja na wakacyjnym odpoczynku w Zakopanem. Kiedy wraca³a trwa³y niemieckie bombardowania. W 1941 roku ukoñczy³a w Krakowie Liceum Administracyjno - Handlowe. Podjê³a pracê w Proszowicach w Zwi±zku Plantatorów Tytoniowych.
W roku 1942 wstêpuje szeregi partyzantów, zostaje zaprzysiê¿ona otrzymuj± pseudonim Ewa. Pe³ni funkcjê kuriersk± i ³±czniczki mjr Leopolda Bochnaka ps. Piotr, Profesor. Leopold Bochnak pe³ni³ funkcjê zastêpcy Inspektoratu Miechowskiego, a nastêpnie by³ zastêpc± dowódcy 106 DP Armii Krajowej, gen. Boles³awa Micha³a Nieczuja Ostrowskiego ps. Tysi±c.
Mieszkanie Wandy Girtler w Proszowicach na ul. Kiliñskiego 5, by³o lokalem konspiracyjnym, punktem kontaktowym, magazynem i skrzynk± pocztow±. Pewnego razu przewo¿±c kolejka w±skotorow± materia³y konspiracyjne w czasie ob³awy wyskoczy³a z jad±cego poci±gu, doznaj±c licznych obra¿eñ.
W dniu 16 stycznia 1945 roku z rozkazu Leopolda Bochnaka zosta³a wys³ana z rozkazami do Kazimierzy Wielkiej. By³y to rozkazy o demobilizacji oddzia³ów AK. W miejscowo¶ci Ko¶cielec Wanda zosta³a ujêta przez ¿o³nierzy Armii Czerwonej - NKWD - dzia³aj±ce w sk³adzie I Frontu Ukraiñskiego pod dowództwem gen. Koniewa.
 |
| wiersz Wandy pt. "Proklamacja" (fot. Zbigniew Pa³etko) |
Nazwa "NKWD" sta³a siê w potocznym rozumieniu synonimem wszelkich zbrodni dokonanych przez Sowietów. Enkawudzi¶ci byli g³ównym narzêdziem w rêkach w³adz radzieckich, którym pos³u¿ono siê do ogromnych represji wobec w³asnych obywateli i poza granicami by³ego ZSRR a tak¿e masowych deportacji ró¿nych narodowo¶ci w tym Polaków.
Wanda Girtle, ps. Ewa, by³a ubrana w narciarskie buty i spodnie. Na sobie mia³a krótki ko¿uszek. Strój taki wyra¿enie odró¿nia³ j± od tradycyjnego stroju wiejskiego, w jaki ubiera³y siê dziewczêta na wsi.
Po ¶mierci przez kilka dni cia³o le¿a³o na ¶niegu, przykryte pó³koszkiem. Obok niej le¿a³a przestrzelona torebka. Do dzi¶ dnia przestrzelan± torebkê przechowuje jej siostra Dorota Franaszkowa z d. Gitler ps. Stasia, równie¿ bohaterska partyzantka. Dorota Franaszkowa - to oddzielna piêkna karta historii partyzanckiego ¿ycia na Proszowickiej Ziemi. Ze skórzanej torebki ¿o³nierze rosyjscy oderwali pasek, który prawdopodobnie pos³u¿y³ zamiast sznurka do zawieszenia karabinu na ramieniu. Zabrali równie¿: pier¶cionek, zegarek i srebrny ³añcuszek z medalikiem.
W torebce znajdowa³y siê:
- wiersz pt. Proklamacja, maszynopis, 4 zwrotki,
- obrazek ¶w. Rity,
- plik arkuszy formatu A4, o³ówkiem pisane wiersze. Pismo niemo¿liwe ju¿ do odczytu. By³ to prawdopodobnie scenariusz do szopki Bo¿onarodzeniowej, która by³y wystawiana w Zak³adzie Tytoniowym w Proszowicach.
Po kilku dniach dotar³a do Proszowic wiadomo¶æ jej o ¶mierci. Do Klimontowa wozem konnym pojechali szukaæ cia³a Wandy: Soko³owski Henryk - kuzyn Wandy oraz Roman Cichy. Obaj równie¿ nale¿eli do Armii Krajowej. Zosta³a pochowana w warunkach wojennych na cmentarzu w Proszowicach.
Buty i ko¿uszek zamordowanej Wandy zabra³a do grobu matka, takie by³o jej ¿yczenie, które rodzina spe³ni³a.
 |
| napis na grobie Wandy Girtler, cmentarz w Proszowicach (fot. Henryk Pomykalski) |
KAPITAN A. K. PS. "EWA"
ODZNACZONA KRZY¯EM "VIRTUTI MILITARI"
I "SREBRNYM KRZY¯EM ZAS£UGI Z MIECZAMI"
PRZE¯YWSZY LAT 24 ZGINÊ£A POD KO¦CIELCEM
DNIA 16.I.1945 W S£U¯BIE OJCZYZNY
ROZSTRZELANA PRZEZ ROSJAN
CZE¦Æ JEJ PAMIÊCI.
Rodzina posiada Za¶wiadczenie weryfikacyjne, kapitan Ewa Girtler Wanda stwierdzaj±ce miêdzy innymi, ¿e pe³ni³a funkcje w szeregach AK jako: Kierownik kurierek i kurierka Insp. Miechów i 106 DP. Za¶wiadczenie wyda³a Komisja Weryfikacyjna dla spraw A.K. Okrêg Kraków.
W dniu 16 maja 2009 roku w Zespole Szkó³ im. Emila Godlewskiego w Piotrkowicach Ma³ych odby³a siê uroczysto¶æ Po¶wiêcenia Krzy¿a i Kopca Ofiarom Totalitaryzmu - Synom Ziemi Proszowskiej. W formie Krzy¿a i Kopca z³o¿ono ho³d i zachowano pamiêæ o Synach Ziemi Proszowskiej. Z ofiar NKWD wymieniono: gen. Leopolda Okulickiego, Tadeusza Dziedzickiego z Klimontowa, Teofila Szañkowskiego z Wierzbna oraz Wandê Girtler z Proszowic.
Nazwisko Wandy Girtler widnieje równie¿ na tablicy znajduj±cej siê w ko¶ciele Parafialnym w Proszowicach: ¯o³nierze Armii Krajowej Obywatele Ziemi Proszowskiej oddali swe ¿ycie w walce o wolno¶æ w latach 1939-43.
Wanda Girtler spoczywa na proszowickim cmentarzu.
opracowanie: Zbigniew Pa³etko
| id¼ do góry | powrót |
 |
warto pomy¶leæ? |  |
|
Zawsze jest dobry dzieñ, kiedy otwierasz szczê¶liwe oczy.
(ks. Jan Twardowski)
|
||
 |
 |
| PRZYJACIELE Internetowego Kuriera Proszowskiego | ||
 |
|
 |
| ||||||||||||
| ||||||||||||
|
|
strona redakcyjna regulamin serwisu zespó³ IKP dziennikarstwo obywatelskie legitymacje prasowe |
|
wiadomo¶ci redakcyjne logotypy patronat medialny archiwum |
|
|
reklama w IKP szczegó³y ceny |
|
przyjaciele |
|
copyright © 2016-... Internetowy Kurier Proszowski; 2001-2016 Internetowy Kurier Proszowicki Nr rejestru prasowego 47/01; S±d Okrêgowy w Krakowie 28 maja 2001 Nr rejestru prasowego 253/16; S±d Okrêgowy w Krakowie 22 listopada 2016 KONTAKT Z REDAKCJ¡ |
|
|
| ||||||||||||
| ||||||||||||
| KONTAKT Z REDAKCJ¡ KONTAKT Z REDAKCJ¡ KONTAKT Z REDAKCJ¡ KONTAKT Z REDAKCJ¡ KONTAKT Z REDAKCJ¡ | ||||||||||||
|