Aktywny żołnierz proszowskiej dywersji...
Jan Latała ps. Drozd
(ur.: 28.03.1914 - zm.: 16.12.1983)

---

biogram

Jan Latała ps. Drozd (fot. Album "Dominika" 1943-1945 "Suszarnia")

Jan Latała ps. Drozd (fot. Działacze i partyzanci ziemi miechowskiej...)

żołnierze z plutonu "Kłos", sierż. "Kolba" Tadeusz Biernacki, plut. "Dąb" Józef Pasternak, sierż. pchr. "Drozd" Jan Latała, plut. "Strzała" Staniaław Libura, Zuków b. żołnierz radziecki uciekinier z obozu jenieckiego, sierż. "Lazar" Piotr Lipowski, sierż. "Ryś" Eugeniusz Zawarczyński. Pisze st. strz. "Herbicz" Roman Biliński - pisarz 1. komp. kronikarz 1. plutonu, obok przykucnął b. żołnierz radziecki uciekinier z niewoli NN przezwisko "Garmoszka" /grał na harmonii guzikowej zdobytej na Ukraińcach przez żołnierzy drugiego plutonu/ (fot. Album "Dominika" 1943-1945 "Suszarnia")

Niektóre akcje w których uczestniczył Jan Latała

• ...
  
  
• wiosna 1944, wzmożenie działalności dywersyjnej w Podobwodzie Proszowice "Pela".
  
  Tak opisuje je Latała: [...] Wiosną 1944 roku oddziały dywersyjne Podobwodu "Pela" przystąpiły do zdecydowanych działań przeciwko okupantowi. Niszczono akta gminne, łączność, magazyny, mleczarnie, tartaki, itp. W maju na terenie położonym obok Proszowic dokonano w dniach 9 i 21 maja zrzutu broni i skoczków. Broń otrzymana z zrzutów wzmocniła oddziały dywersji, które już śmielej dobierały się do skóry okupantowi. Na polecenie WKW zarekwirowano maszynę do pisania, papier i kalki u właściciela majątku Wierzbno, Szynkowskiego. Następnie z magistratu w Proszowicach zarekwirowano 3 maszyny do pisania, papier i kalki. Obydwie rekwizycje przeprowadził mój oddział, a między innymi udział wzięli tacy żołnierze jak Józef Wyszogrodzki ps. "Ciupaga", Bolesław Sonik ps. "Brzoza", Stefan Koral ps. "Bocian". [...]. Np. w nocy z 21 na 22 maja 1944 roku w ramach operacji "Weller 29" odbył się zrzut na placówkę odbiorczą "Kos", w okolicach miejscowości Wierzbno. Miedzy innymi wylądował wówczas gen. bryg. Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek - późniejszy (ostatni) komendant główny Armii Krajowej. Zrzut przyjmowały wspólnie: oddział partyzancki Armii Krajowej oraz oddział Batalionów Chłopskich, pod dowództwem Jana Latały ps. Topór.
• wiosna 1944, wzmożenie działalności dywersyjnej w Podobwodzie Proszowice "Pela".
  
  
• czerwiec 1944, patrol (1+2) pod dowódca Jan Latała ps. Drozd, ujął i uprowadził konfidenta Gestapo w Proszowicach - Baradzieja.
  
  
• czerwiec 1944, patrol (1+6) pod dowódca Jan Latała ps. Drozd, ujął dwóch konfidentów Gestapo w Czulicach.
  
  
• czerwiec 1944, patrol (1+6) pod dowódca Jan Latała ps. Drozd, zarekwirował masło i ser w mleczarni Wróżenice, ukarano kierownika mleczarni chłostą za niewydawanie żywności pracownikom Polakom.
  
  
• 20 lipca 1944, odprawa dowódców pododdziałów dywersyjnych wchodzących w skład dywersji Podobwodu Proszowickiego.
  
  Na odprawie dowódców pododdziałów dywersyjnych Podobwodu Proszowickiego w lesie Klatka (na wzgórzu i wzniesieniach między Posądzą a Koniuszą) zarządzony przez dowódcę dywersji pchor. "Klosa". Oddział "Drozda" otrzymał zadanie ukarania Niemców prowadzących roboty drogowych we wsi Czechy, leżącej przy szosie Proszowice-Słomniki. Rozbrojono pięciu żołnierzy i kierowników robót, wymierzono im karę chłosty.
  
  
• 26 lipca 1944, na szosie pod Klonowem oddział "Topora", pod dowództwem Jana Latały z Poborowic, ostrzelał dwa samochody ciężarowe. Zginął jeden Niemiec, drugi został ranny.
  
  
• 28 lipca 1944, wkroczenie oddziałów AK do Proszowic.
  
  Por. Jan Latała ps. "Drozd": [...] Rano 28 lipca 1944 r. zostały wydane rozkazy do zajęcia Proszowic. Na podstawione wozy konne załadowały się oddziały ,,Modrzewia" i mój. Udaliśmy się w kierunku Proszowic, gdzie w odległości jednego km od miasta dowódca całości pchor. "Kłos" - Jerzy Biechoński uformował kolumnę ubezpieczoną i oddziały nasze weszły do miasta. Na czele 1 plutonu szedł "Modrzew", a ja prowadziłem pluton 2. W Proszowicach było bardzo dużo ludzi z okolicznych wiosek. Na widok polskich żołnierzy urządzono spontaniczną owację. Entuzjazm ludności był ogromny, wierzono, że Niemcy już nie wrócą. Zajęliśmy ważniejsze punkty w mieście. Żołnierze ,,Modrzewia" ubezpieczali miasto od strony Krakowa i Klimontowa, moi żołnierze od strony Słomnik i Miechowa. Od strony Wierzbna do Proszowic wkroczył oddział "Orlika" - Stanisława Jaskulskiego. [...]
  
  
• 25 listopada 1944, oddział (1+16) d-ca "Drozd" Jan Latała w miejscowości Kowala (Kowale?) przy przejściu okopów zlikwidował wartownika niemieckiego. Likwidacji wartownika dokonał pchr. "Beton" Jerzy Michalik, zdobyto 1 PM i amunicję.
  
  
• 28 listopada 1944, patrol (1+2) pod dowództwem "Drozda" zarekwirował u vd. w Proszowicach pistolet P-38 i aparat radiowy.
  
  
• 30 listopada 1944, patrol (1+2) pod dowództwem "Drozda" uprowadził z Proszowic konfidenta Gestapo - "Komisarz Kowal".
  
  
• grudzień 1944, patrol (1+2) pod dowództwem "Drozda" między Jakubowicami a Proszowicami rozbroił 2-ch Niemców, zdobyto 2 KB i płaszcze.
  
  
• grudzień 1944, patrol (1+2) pod dowództwem "Drozda" rozbroił 3. żołnierzy niemieckich w kolejce k/Biurkowa.
• grudzień 1944, patrol (1+4) pod dowództwem "Drozda" z magazynów Spółdzielni w Proszowicach zabrał 3 t. cukru i mąki.
  
  
• grudzień 1944, patrol (1+4) pod dowództwem "Drozda" zabrał z cukrowni w Szreniawie k/Proszowic tonę cukru.
  
  
• 12-14 stycznia 1945, dowódca "Drozd" + 8, nocami ostrzeliwali transporty i tabory niemieckie na szosach wokół Proszowic, dezorganizując dostawy, w czasie ataku pozorowano, że robią to Rosjanie (broń i amunicja rosyjska).
  
  
• 15 stycznia 1945, zasadzka na drodze Nowe Brzesko-Wawrzeńczyce.
  
  Oddział "Drozda" wchodzący poprzednio w skład Samodzielnego Partyzanckiego Baonu Szturmowego 106 DP AK i paru ochotników z nowobrzeskiej terenówki. wieczorem dnia 15 stycznia został powiadomiony, że w Brzesku Nowym za trzymała się kolumna 30 samochodów, na których jechało po około 30 SS-manów. 50 motocykli z przyczepami oraz jeden samochód osobowy opancerzony z wyższymi oficerami (cela zasadzki). Miejsce zdarzenia znajdowało przy szosie między Nowym Brzeskiem a Wawrzeńczycami. w pobliżu młyna, gdzie szosa tworzy zakręt, w odległości około 200 metrów od zabudowań. Po obrzuceniu samochodu i ostrzelaniu kolumny nastapił odskok partyzantów. Zniszczone zostały trzy pojazdy niemieckie i zginęło kilkudziesięciu (?) Niemców, niestety oddział Drozda poniósł stratę jednego człowieka Jana Gajdę ps. Kos.
  
  
• styczeń 1945, patrol (1+5) pod dowództwem "Drozda", współdziałając z ppor. Piotrem Gęgotkiem ps. Wawer + 4 żołnierzy, rozbroili 8 Niemców w Żembocinie.
  
  
• ...

miejsce walki na szosie Brzesko Nowe - Wawrzańczyce stoczonej w nocy 15/16 stycznia l945 roku, od prawej - Jan Latała, b. dowódca grupy oraz jego z-ca Jarzy Michalik, zdjęcie wykonano w roku 1973 (fot. Album "Dominika" 1943-1945 "Suszarnia")

grób porucznika "Drozda" w Elblągu (fot. elblag.artlookgallery.com)

tablica pamiątkowa w Dobranowicach (fot. mogily.pl)

PS
W tym miejscu chciałby podziękować pracownikom i dyrekcji Muzeum AK w Krakowie za dużą pomoc w gromadzeniu informacji o bohaterze biogramu.

ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:

1. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944). Część I; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2001
2. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944). Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2007
3. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Rzeczpospolita Partyzancka; Instytut Wydawniczy PAX; Warszawa 1991
4. Andrzej Kozera; Partyzanci Republiki Pińczowskiej tom VII. Archiwum Republiki Pińczowskiej; Europejskie Stowarzyszenie Promocji Nauki Gminna Biblioteka Publiczna w Złotej; 2021
5. Album "Dominika" 1943-1945 "Suszarnia"
6. Alina Fitowa; Bataliony Chłopskie w Małopolsce 1939-1945. Działalność organizacyjna, polityczna i zbrojna; PWN; Kraków 1984
7. Stanisław M. Przybyszewski (red.); Bohaterowie obrony miasta Skalbmierza 5 sierpnia 1944; Wydawnictwo Nowa Nidzica; Kazimierza Wielka 2014
8. Józef Guzik; Działacze i partyzanci ziemi miechowskiej 1939-1945; ZBoWiD Koło Gminne Wawrzeńczyce; Wawrzeńczyce 1983
9. Józef Belski; Kazimiersko - Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka 22 lipca - 12 sierpnia 1944; Kazimierza Wielka 2014
10. Antoni Iglewski; "PONAR" Wspomnienia z lat 1939-1945; Brześć Kujawski 2012
11. Michał Kozera (oprac.); Proszowice na fotografiach. Cześć IV: II wojna światowa; Proszowice 2009
12. Stanisław M. Przybyszewski; Rzeczpospolita Partyzancka Lipiec - Sierpień 1944; Wydawnictwo "Nowa Nidzica"; Kazimierza Wielka 2004
13. Józef Guzik; W obronie miechowskiej wsi 1939-1945; Książka i Wiedza; Warszawa 1981
14. Turystyczny przewodnik edukacyjny "Armia Krajowa w Sopocie"; Warszawa, sierpień 2019
15. Tomasz Stężała; Pułkownicy 1944. Rzeczpospolita Partyzancka Tom 1; Instytut Wydawniczy ERICA; Warszawa 2015
16. Stanisław Piwowarski (red.); Ziemia Miechowska w walce o wolność. Podręcznik dydaktyczny Tom II; Kraków, Miechów 2012
17. Słownik biograficzny działaczy Ruchu Ludowego; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza; Warszawa 1989
18. Krystyna Heska-Kwaśniewicz, Marek Piechota; Zbigniew Jerzy Nowak; Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego; Katowice 2006
    
    
19. zbiory Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa "Nila" w Krakowie
20. Informatory SŻAK w Krakowie
21. zbiory IKP
    
    
22. mogily.pl
23. ipn.gov.pl
24. historia-wyzynaelblaska.pl
25. dziennikpolski24.pl
26. elblag.artlookgallery.com/grobonet/
27. inwentarz.ipn.gov.pl
28. pl.wikipedia.org
29. wbh.wp.mil.pl
30. 24ikp.pl