 |
 |
|
Dzisiaj jest: piątek, 16 maja 2025 r.
(136 d.r.) |
|
|
|
Jutro (jeżeli będzie!): sobota, 17 maja 2025 r. |
|
|
|
|
|
 |
warto pomyśleć? |  |
|
Oklaskiwanie polityków za wybudowanie szkoły, szpitala czy czegokolwiek innego za publiczne pieniądze, to jak oklaskiwanie bankomatu za to, że daje ci twoje własne pieniądze.
(demotywatory.pl")
|
||
 |
 |
 |
 |
 |
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
 NA SKRÓTY |
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
||
 |
 |
 |
Godka Zosi Olender na Festiwalu w Modlnicy
 |
| Zosia Olender (fot. zbiory autora) |
Proszowice, 14-09-2017
Zofia Olender, II klasa Gimnazjum w Ostrowie, zajęła III miejsce w konkursie na historyjkę opowiedzianą gwarą krakowską, oraz nagrodę specjalną KRUS, za najlepsze wplecenie w opowiastkę elementów bezpieczeństwa w gospodarstwie rolnym podczas Festiwalu "Krakowska Godka'2017" w Modlnicy.
Poniżej nagrodzony tekst Zofii Olender, zapis i wyjaśnienia opracowałem ja:
Pôd Bôgiēm wåm gådåm jak było
Pôślimy z kŭzynēm Robertēm na grånde do stryka Jerzēgo. Kiej my jabłek nagråndziēli, to pôleźlimy za stôdołe na pžykôpe. Hopkali my, ôbalali sie i magali na dół. Śmiēchu i chichraniå było huk.Nårås słysymy jakiesik darcia na ôkole u stryka.
- A pŭdze haf franco jenna! Kaześ sie znoł ciućmo wyśpindrała. Skôranie bôskie z tym agarēm. Ślezies cy nie. Jesce sie ino ôstroncis i bēdzie świēže pińć!
Ciekawoś nås wziēna i zeby nås nik nie uźråł, podpleźlimy sie na bałyku do płotka. Siedziēmy jak trusie i ôbglădåmy jak stryjnå śtērcy przy chałupie i dže sie jak fiks na côsik co wlazło na kŭce, co jes pžytulonå do stôdoły, a ô te kŭce ôpartå jes drabinka. Sczelyli my ôkiēm wyzy, a tamôj nad samym facyjåtēm stoi kôza. Ciērpliwie wyskŭbuje mech spod găsiorów, ôbeźry sie, pžeźwiēkå i dali skŭbie. A stryjno nerwa bieže côroz wiēnkszå i côråz głośni sie dže. Ale, nie dziwôta pžecie, stryjnå zawdy ôzdartå baba była!
W kôńcu nie sczymała, pôleciała po stryka i go pžywlekła pod kŭce.
- Ô co się ôzchodzi? - pytå stryk.
- Spôźryj ino hań! - gådå stryjnå i pôkazuje palicēm ku górze!
Stryk ôździawiół gēmbe i sie paczy. W kõńcu gådå
- Pôpśniēła nåm się ta mēnda. Cza po nio lēś, bo pžecie sama hadra nazôt po drabinie nie ślezie. - Jå nie põde, bô na piēncie måm bôloka.
- Kiej cza, to cza! Jå põde - ôfiarówała sie stryjnå i nôcynå włazić pô drabince.
Ściērpli my z kŭzynēm, bo kŭca była starå jak świat a dach na ni czymåł sie ino na bôży łasce.
Co w ty kŭcy stryk ni miåł: jakiesik wihajstry, dinksy, poôbijane stołki, nåkastlik, staro bronke, brusek, kåjfos, staro fôlo, grace, ôzwore i cały na nic kõmu siurmajster. Jak się dach zaklăknie i załåmie, jak ta stryjnå nåm piźgnie do środka, to siedēm światów ino bēdzie...
A stryjnå kiej by nic, jus przy kôzie. Nårås kôza sie sposczegła, ôbeźrała, puściēła bôbki i sie nåstompiēła. I någle trafiēła zådniom nôgom na pustke, wåhnēła się i nåcynå sie spłåzić na stryjno. Kapke jo potarasiēła, ale nåjgorse, ze zawadziēła tys ô nio, i stryjnå się smykiēm tēs spłåzi. A, ze czymała się drabinki, to drabinka leci za niēmi ôbiēma. Nôjpiērw rypła ô ziēmie kôza, ale się wygråjfała i z bekiēm ŭciekła. Za niom stryjnå, ino ze stryjnå baba jak smôk, jak dupła, to jaze dzwiēnkło i dziure jak cebžyk w ziēmi wybiēła. A na stryjno spadła noł drabinka. Scēnście ôd Bôga, ze pžy kŭcy była zrusanå ziēmia i pôre habērdzi, a nie kamiēnie cy tretułar, to mało wiela ji sie stało. Ale nôcyna tak skŭceć i låbiēdzić, kiejby pôciēže połåmała.
Stryk ôd razu łap za kômórke i dzwoni po karētke. Karētka nawet prēndko się zjåwiēła. Ci z karētki uhåhali się ino pô påchy, kiej jēm stryk ôpowiedziåł, co się stało. Ôbeźreli stryjno, nic zgroźnego nie nålelźli, ale dlå świēntēgo spôkoju wziēni jo do śpitala w Proszowicach. Stryjnå nåjpiērw sie wagówała, ze takå nie wyrychtówano pôjedzie, ale kôniec kôńców pôjechała. Ze śpitala stryk jo wzion nawet ôd razu, bo ino ôbito i pôkaliconå troche ô habyrdzie była. No i wybiēła duzy palic u rynki. Cza było gips załozyć.
Pôtēm urådzali co dali. Radziēli, radziēli i uradziēli, ze cza jēm duchym wypadek do proszoskiego kruzu* zgłosić. Z kruzu pžyjechåł jakiś pån swojom taksówkom. Ôzpytåł sie co sie stało, spisåł w papiērach i gådå, ze to protokół powypadkowy i kiej go napise na kompiuterze, to då do podpisu stryjnie i świadkom.
- Panie Pån - gådå stryk - bēdzie s tego jaki hajs?
- To zależy od lekarza orzecznika, jaki stwierdzi uszczerbek na zdrowiu powstały w wyniku zdarzenia. - ôdpowiedziåł urzēndnik - Im wyższy procent uszczerbku, tym wyższe możliwe odszkodowanie.
Za påre dni wezwali stryjno do lēkåža w kruzie. Lēkåž ôbejźråł, ôbstukåł, ôbsłuchåł i pô jakiēmsik casie pžysło pismo, ze bēdzie ôdszkôdówanie, bo uscērbek 2 procynt, a stryjnå czeźwå i bez narkotyków była.
- No tak - mrucåł stryk do stryjny - po côześ głupiå babo za tom kôzom na kŭce lazła. ôbolanoś ino i stratnå, bo w gôspodarce ni môzes robić.
- Z kruzu ôdszkodówanie ôbiecujo! - ciesyła się stryjnå.
- Cekoj! - žece stryk - Weś se ino taśke cy ôbiēracyk, abo lepi ducke, i kôgósik do põmocy, bô te hopy co ci dadzom za 2 ôd sta, to se sama nie ŭdźwigås! Zebyś ino ôt dzwiganiå sie nie ôberwała! - śmiåł się stryk.
*kruz - KRUS (w gwarze krakowskiej "s" na końcu wyrazu wymawia się jako "z")
Wymowa głosek krakowskich:
Å å - (a/o) ułożyć usta jak do "a" a wyartykułować "o" - wymowa zbliżona do "o" literackiego
Ă ă - (ą/on) ułożyć usta jak do "ą" a wymówić "on" - wymowa zblizona do "on" literackiego
Ē ē- (e/y) usta jak do "e" a wyartykułować "y" - wymowa zbliżona do "y" literackiego
Ô ô - (ło) wymawiać "ł" krótko, "o" dłużej
Õ õ - (łó) wymawiać "ł" krótko, "ó" dłużej
Ŭ ŭ - (łu) wymawiać "ł" krótko, "u" dłużej
Ž ž - sz/rz - "sz" a w mniejszym stopniu "rz" zwykle na końcu wyrazu, przed następnym zaczynającym sie na "ma", "na" ale też w środku wyrazu przed "y", "e", "a"; ale jest bardzo dużo wyjątków.
| występ Zosi (film: edwardkrk) |
Słownik słów z którymi mogą być problemy:
kŭca - szopa, przybudówka, najczęściej szybko sklecona,
jakiesik wihajstry - różne rzeczy nie wiadomo do czego potrzebne,
dinksy - pojedyncze części do wihajstrów,
nakastlik - szafka nocna,
bronka - cos podobnego do kultywatora,
brusek - kamień do ostrzenia narzędzi,
kajfos - skrzynia na zaprawę murarską,
folå - skrzynia go gaszenia wapna,
graca - narzędzie podobne do motyki do gaszenia wapna,
ôzwora - część wozu konnego,
cały na nic kómu siurmajster - różne rupiecie, coś bardzo zmieszanego, skotłowanego,
taśka - koszyczek z przykryciem,
ôbiēracyk - mały koszyk do zbierania owoców i warzyw,
ôd sta - od stu np. procent,
hopy - dużo pieniędzy.
Zbigniew Grzyb "Wiślon"
| idź do góry | powrót |
 |
|
|
|
