Kościół parafialny w Proszowicach

	pomóżcie!!! ;)
	Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie ciekawych miejsc, obiektów, macie propozycję innych związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym materiale; prosimy o kontakt! skarby@24ikp.pl. Inne kontakty z nami: TUTAJ! Redakcja IKP

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Kursy walut
NBP	2023-01-24
USD	4,3341	+0,23%
EUR	4,7073	-0,24%
CHF	4,7014	-0,22%
GBP	5,3443	-0,38%
Wspierane przez Money.pl

historia kościoła - parafii

Kościół parafialny w Proszowicach
pw. Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela

(fot. Wojciech Marzec)

Proszowice, 2002

Początki obecnego kościoła parafialnego w Proszowicach pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Jana Chrzciciela giną w pomroce dziejów: nieznane jest ani imię Fundatora, ani mistrza Budowy tej świątyni. Nie podają ich zachowane źródła dziejów polskiej ziemi.Ale wielkość obiektu i rozmach architektonicznego przedsięwzięcia pozwalają królewskiej dopatrywać się tu fundacji.

Plan kościoła, zastosowany materiał i wątek muru stanowią podstawę do przypuszczeń, że powstał on na przełomie XIV i XV wieku jako świątynia gotycka zbudowana na planie wydłużonego prostokąta nakryta sklepieniem krzyżowo - żebrowym i zamknięta od wschodu wielobocznym prezbiterium. W ciągu następnych stuleci kościół wzbogacił się o szereg przybudówek:

- w roku 1497 królowa Elżbieta Habsburżanka żona króla Kazimierza Jagiellończyka ufundowała zakrystię od północnej strony prezbiterium, w której obecnie mieści się kaplica św. Teresy oraz skarbczyk
- dzisiejszą zakrystię i kaplicę św. Barbary zbudowaną przy północnej nawie kościoła.

(fot. Janusz Jędrzejewski)

     Po soborze Trydenckim zaczęło zaczęto zmieniać gotyckie wyposażenie wnętrza wstawiając renesansowe, a później barokowe ołtarze na miejsce dawnych gotyckich retabulów i tryptyków przykładem tej tendencji jest główny ołtarz kościoła wykonany w roku 1631. Brak należytej konserwacji i ruchy tektoniczne podłoża sprawiły, że pod koniec wieku XVIII zaczęły pękać ściany kościoła.

     W dniu 22 czerwca 1824 roku podczas gwałtownej burzy runęła zachodnia ściana kościoła i zawaliło się krzyżowo - żebrowe sklepienie głównej nawy. Odbudowa zniszczonego kościoła trwała 12 lat: od roku 1824 do 1836. Skrócono znacznie główny korpus kościoła, a na miejsce dawnego sklepienia dano płaski sufit oparty na czterech kolumnach tworząc w ten sposób halowy układ wnętrza zachowany do dzisiejszego dnia. Usunięto z wnętrza 13 ołtarzy zostawiając tylko trzy obecnie istniejące.

     W latach 1930 - 1948 wykonano polichromię wnętrza zaprojektowaną przez Józefa Mehoffera utrzymaną w stylu "Młodej Polski" i zachowaną względnie dobrze do obecnej chwili.
W latach 1946 - 1948 zbudowano nową dzwonnicę na miejscu poprzedniej zniszczonej podczas II wojny światowej. W roku 1975 wykonano nowe nebarokowe świeczniki, zaś w latach 1991 - 1992 pokryto miedzianą blachą dachy całego kościoła.

(fot. Arkadiusz Fularski)

Opis kościoła

Kościół parafialny w Proszowicach jest zbudowany na planie prostokąta z wydłużonym prezbiterium od strony wschodniej, wielobocznie zamkniętym i wzmocnionym systemem szkarp przyporowych. Orientowanym murowany z czerwonej cegły o wzorach z zendrówek posiada ościeża okienne i portale wykonane w kamieniu.

Trójnawowy korpus halowy kościoła o ścianach wzmocnionych szkarpami został skrócony od strony zachodniej i przebudowany w latach 1824 - 1836. Przy prezbiterium od strony północnej znajduje się kaplica św. Teresy będąca dawną zakrystią zbudowaną w roku 1497 przez Królową Elżbietę żonę Kazimierza Jagiellończyka. Przy niej znajduje się dawny skarbczyk, zakrystia oraz kaplica św. Barbary. Od strony południowej znajduje się dwukondygnacyjna przybudówka z kaplicą kowalską. Pomieszczenie na parterze było dawniej zakrystią. Wnętrze kościoła jest nakryte płaskim sufitem wykonanym na miejscu dawnych sklepień gotyckich, jest podzielone dwoma szeregami kolumn na trzynawowy.

(fot. Arkadiusz Fularski)

     Kruchta od południa i kaplica św. Barbary od północy posiadają sklepienia krzyżowo - żebrowe oparte na maswerkowych wspornikach. Na zworniku kruchty widnieje herb Doliwa.

     Kaplica kowalska otwiera się do nawy ostrołukową arkadą i posiada pozorne sklepienie wykonane w 1930 roku. Zachowane są ślady dawnego sklepienia gotyckiego. Ściany kościoła są wzmocnione na zewnątrz szkarpami przyporowymi.

     Na ścianach prezbiterium i na północnej ścianie korpusu kościoła znajduje się fryz z cegieł układanych skośnym rębem. Okna kościoła są wąskie, ostrołukowe z kamiennymi ościeżami.

     Kościół posiada siedem kamiennych portali ostrołukowych profilowanych lub fryzowanych, wśród nich portal drzwi wiodących z prezbiterium do kaplicy św. Teresy wykonany w kształcie oślego grzbietu ozdobiony na nadprożu dwoma tarczami herbowymi: herbem Królestwa Polskiego i herbem królowej Elżbiety Habsburżanki żony króla Kazimierza Jagiellończyka.

     Drzwi wiodące z prezbiterium do kaplicy św. Teresy oraz drzwi do zakrystii są obite blachą i ozdobione rombową kratownicą z metalowych listew i rozetami. Na strychu kaplicy św. Teresy znajduje się fragment polichromii późnogotyckiej przedstawiający rozetę z liśćmi.
Przy tęczowej ścianie prezbiterium pod ostrołukową tęczą znajduje się belka złożona z dwóch owróconych łuków z dwoma krucyfiksami i dwoma Medalionami Męki Pańskiej oraz inicjałami i datami 1718 XDP, 1874 TB, 1930 XZH.

(fot. Wojciech Marzec)

     Główny ołtarz kościoła wykonany w stylu wczesnego baroku jest dziełem krakowskiego snycerza Mikołaja Przybysławczyka i pochodzi z roku 1631. W nastawie ołtarza znajduje się obraz ukrzyżowania Chrystusa wykonany w roku 1636.

     W bocznych nawach znajdują się dwa ołtarze: w nawie południowej późnobarokowy ołtarz św. Anny Samotrzeciej z jej obrazem ozdobionym srebrną sukienką i z obrazem św. Stanisława, w nawie północnej ołtarz późnobarokowy z obrazem Matki Boskiej Łaskawej wykonany przez W.Pochwalskiego z Krakowa w roku 1933 i przykryty późnobarokową srebrną sukienką.

     W prezbiterium znajdują się drewniane późnobarokowe stalle z drugiej połowy XVII wieku z obrazami: Chrystusa, Matki Boskiej, apostołów i świętych umieszczonymi na zapleckach.

      W oknach kościoła znajdują się witraże z postaciami świętych wykonane w roku 1930 przez firmę braci Żeleńskich z Krakowa.

Na cmentarzu kościelnym stoi wolnostojąca dzwonnica murowana z cegły w latach 1946 - 1948.

opracował: ks. Andrzej Gliński-Boksiński