Nastoletnia sanitariuszka "Szarotka"

	pomóżcie!!! ;)
	Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie postaci, macie propozycję innych osób związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym artykule; prosimy o kontakt! skarby@24ikp.pl. Inne kontakty z nami: TUTAJ! Redakcja IKP

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Kursy walut
NBP	2023-01-24
USD	4,3341	+0,23%
EUR	4,7073	-0,24%
CHF	4,7014	-0,22%
GBP	5,3443	-0,38%
Wspierane przez Money.pl

Nastoletnia sanitariuszka "Szarotka"
Krystyna Kudela ps. Szarotka
(ur.: 25.03.1927 - zm.: 25.05.2012)

biogram

Krystyna Kudela z domu Lubaszka ps. Szarotka
(fot. Inspektorat AK "Maria"...)

Proszowice, 31-10-2019

Porucznik Krystyna Kudela z domu Lubaszka (Lubaszko) ps. Szarotka; - urodziła się 25 marca 1927 roku w rejonie Olkusza, ojciec pochodził z Bukowna koło Olkusza, po ukończeniu szkoły średniej w Olkuszu zaczął pracę przy nowo budującej się kolei wąskotorowej. Rodzina posiadała dworek w Krążku koło Bolesławia. W 1935 roku zmarła jej babka Lekston, a 1941 roku dziadek. Rodzina kolejno mieszkała w Janowicach, Charsznicy, Jędrzejowie i Proszowicach.

     Gdy wybuchła wojna, jej ojciec pracował jako zawiadowca stacji w Proszowicach i tutaj przeżyła wrześniową grozę, pierwsze bombardowania, pierwsze rozstrzeliwania, alarmy, przemarsze wojsk, pożary, panikę ludności. Podczas "uciekinierki" całej rodziny, widziała kilkugodzinną bitwę pod Kobylnikami w rejonie Pińczowa.

     Wracając z "uciekinierki", rodzina zastała mieszkanie w Proszowicach spękane od wybuchów i ograbione z pozostawionego mienia. Zaczęła się wojenna bieda. Ojciec wrócił dopiero w październiku - wynędzniały i przerażony, że sowieckie oddziały otaczają grupy uciekinierów. Potem "maszyny" wywożą ich w głąb Rosji. W 1942 roku ojciec Krystyny został aresztowany przez Niemców.

     Tak o działalności ojca pisze w swoich wspomnieniach Krystyna: [...] Ojciec mój, Jan Lubaszko, był zawiadowcą stacji kolejki wąskotorowej w Proszowicach [...] Wtedy stacja kolejowa, ze względu na duży ruch pasażerski, była idealnym miejscem nadającym się na skrzynkę kontaktową i inną działalność konspiracyjną. Przed wojną ojciec posiadał zezwolenie na broń i miał rewolwer, którego nie oddał Niemcom. Miał także radio. Co drugi dzień o godzinie 21.00 radio było podłączone do telefonu służbowego i wzdłuż całej linii kolejowej nadawało komunikaty radia londyńskiego. W następny dzień komunikaty były nadawane przez młodego dyżurnego ruchu, Kopcia.

Do naszego domu często przychodzili różni ludzie [...] Przychodzili jako interesanci (m.in. z-ca inspektora Leopold Bochnak "Piotr") do kancelarii i w odpowiednim momencie, kiedy nikt nie widział, wprowadzał ich do swojego mieszkania, gdzie załatwiali sprawę i następnie "gość" wychodził drzwiami przez kuchnię nie zwracając niczyjej uwagi. Ojciec miał zaufanie do zwrotniczego W., starego pracownika, przed którym specjalnie nie musiał się ukrywać z nadawaniem komunikatów radiowych. Ten człowiek napisał donos do Gestapo i 3 czerwca 1942 r. aresztowano ojca, Kopcia z Kocmyrzowa i Bila z Kazimierzy Wielkiej. Podczas prze wożenia ich do Jędrzejowa, do siedziby. Gestapo, w Kazimierzy Wielkiej zastrzelili Kopcia podczas próby ucieczki. Ojca i Bila przewieziono do Jędrzejowa, gdzie przez dwa miesiące byli poddani okrutnym torturom - nie przyznali się do niczego i nie wydali nikogo. Razem zostali skazani na więzienie w Pińczowie. Ojciec po wojnie zmarł na skutek obrażeń odniesionych w Gestapo i w więzieniu [...].

Krystyna Kudela
(fot. dziennikpolski24.pl)

Krysia wraz z mamą i dwoma siostrami wyjechały do wuja, który był sklepikarzem. Wujek, były kawalerzysta. 3 czerwca 1943 roku Krystyna jako nastoletnia dziewczyna przyłączyła się do Młodego Orła (organizację tę włączono później w struktury Armii Krajowej) i złożyła przysięgę, przyjęła pseudonim "Szarotka".

     Została skierowana do placówki "Sarna" (Słaboszów) i ponownie złożyła przysięgę (do AK) przed porucznikiem Olgierdem, była łączniczką placówki. Potem zaliczyła w Miechowie kurs sanitarny, po ukończeniu którego została sanitariuszką plutonu.

     Po upadku Rzeczpospolitej Partyzanckiej 1944 większość oddziałów partyzanckich rozwiązano. Niedługo później Krystyna dostała wezwanie do obozu pracy w Korczynie do budowy fortyfikacji i kopania okopów, skąd uciekła i wróciła do domu.

     Po wojnie skończyła zaocznie studia pedagogiczne, ale z powodu przynależności do Armii Krajowej Urząd Bezpieczeństwa zakazał jej pracy z młodzieżą. Zaczęła malować obrazy o tematyce religijnej. Jej olejne obrazy znajdują się w kościele św. Jadwigi i innych świątyniach. Dla "chleba", nie mogąc znaleźć innej pracy w latach 50., 60. malowała także portrety dostojników państwowych m.in.: Stalina, Lenina, Cyrankiewicza.

     Męża Bogusława Kudelę poznała w Krakowie gdy uczęszczała do Żeńskiego Gimnazjum nr X im. Królowej Jadwigi, on był wówczas studentem UJ. Pobrali się w 1949 roku.

Krystyna Kudela
(fot. zskj.nowotarski.edu.pl)

Działaczka Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Nowym Targu (sekretarz). W 1989 roku wstąpiła do Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej Inspektoratu "Maria". Była współorganizatorką i uczestniczką tutejszych wydarzeń o charakterze narodowym, patriotycznym, historycznym. Pełniła funkcję wiceprezesa Szkolnego Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w ZS nr 3. W 2010 roku została odznaczona Medalem za Szczególne Zasługi dla Miasta Nowego Targu.

Za swoje zasługi została ponadto nagrodzona: Złotym Krzyżem Zasługi, Złotym Krzyżem Partyzanckim, krzyżami Armii Krajowej i Akcji Burza.

Zmarła 25 maja 2012 roku w Nowym Targu, został pochowana na Cmentarzu Komunalnym w Nowym Targu - Skotnica, 29 maja.

Projekt edukacyjny pt. "Porucznik Krystyna Kudela - sanitariuszka i żołnierz AK" realizowany w II Liceum Ogólnokształcącym w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Nowym Targu w roku szkolnym 2021/2022.
(źródło: https://www.youtube.com/watch?v=nHq0rtDgX_w)

opracowanie: Andrzej Solarz