Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie postaci, macie propozycję innych osób związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym artykule; prosimy o kontakt!
Wylądował we Wierzbnie
Leopold Okulicki gen. (ur.: 12.11.1898 - zm.: 24.12.1946)
życiorys - Biuletyn Informacyjny Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręgu Wielkopolska
6-08-2008
Leopold Okulicki - dyplomowany oficer służby stałej piechoty wojska Polskiego: podpułkownik (19.03.1936), pułkownik (01.07.1940), generał brygady (22.05.1944). Odznaczony czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodległości, Orderem Virtuti Militari V i IV Klasy.
Rok 2002, będący 56. rocznicą męczeńskiej śmierci (24.12.1946) w ZSRR generała Leopolda Okulickiego, zobowiązuje do przypomnienia postaci ostatniego z czterech dowódców podziemnego Wojska Polskiego sześciu lat okupacji (1939 -1945).
Leopold Okulicki urodził się 12 listopada 1898 roku we wsi Bratucice koło Okulic pow. Bochnia jako syn Błażeja, rolnika i Anny Korcyl. Do wybuchu I wojny światowej (1914) ukończył pięć klas gimnazjalnych w Bochni. Podczas nauki związał się z ruchem niepodległościowym Józefa Piłsudskiego, w 1913r. wstąpił do Związku Strzeleckiego a w sierpniu 1914 roku uciekł z domu by przyłączyć się do Legionów. Osiągnąwszy 16 lat służył jako strzelec pod pseudonimem "Sęp" w 3. Pp. II Brygady. Wraz ze swoim pułkiem brał udział w bitwie pod Kostiuchnowką w listopadzie 1915 roku awansując kolejno do stopnia kaprala a potem sierżanta. Po przeniesieniu w rok później do II Brygady Legionów do Warszawy, a następnie macierzystego pułku do Zegrza, zostaje skierowany na kursy podoficerski i oficerski. Wraz z pułkiem wyruszył na odsiecz Lwowa, zajętego wówczas przez Ukraińców, w stopniu podchorążego, dowodząc plutonem 5. Kompanii. W lutym 1919 roku został ciężko ranny i leczył się aż do maja.
Po powstaniu frontu polsko-bolszewickiego (1919-1920) Okulicki, awansowany w lipcu do stopnia podporucznika, ponownie przebywał krótko w szpitalu z powodu rany odniesionej pod Mołodecznem. Już będąc dowódcą kompanii, bierze udział w walkach nad Berezyną i po raz trzeci zostaje ranny w czerwcu 1920 roku. Otrzymał wówczas z rąk Józefa Piłsudskiego Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari V Klasy. Po powrocie na front brał udział w zmaganiach z konnicą Budionnego pod Komarowem i raz jeszcze walczył pod Mołodecznym, aż do zawieszenia broni.
Awansowany 1 listopada 1920 roku do stopnia porucznika Leopold Okulicki przemieszczał się ze swoim pułkiem, który rozpoczął już pokojową służbę, z okolic Sejn do Suwałk, Kielc i Grodna, gdzie powierzono mu stanowisko pełniącego obowiązki dowódcy batalionu 4. pp. Legionów.
Odznaczony Orderem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych należał do najmłodszych i najbardziej bojowych oficerów wskrzeszonego Wojska Polskiego. Okulickiego pociągała praca sztabowa. Eksternistycznie uzyskał w Bochni świadectwo dojrzałości. Matura umożliwiła mu otrzymanie stopnia kapitana w 1922 roku, a wraz z osiągniętym awansem, pozwoliła na rozpoczęcie starań o przyjęcie do Wyższej Szkoły Wojennej.
Zawarł tez wówczas związek małżeński z Władysławą Jabłońską - a dwa lata później doczekała się syna Zbigniewa. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie (1923-1925), której zadaniem było kształcenie oficerów, Okulicki otrzymał stopień oficera Sztabu Generalnego i prawo noszenia na mundurze symbolicznych orłów.
Lata 1925-1935 Leopolda Okulickiego to okres systematycznej pracy na stanowiskach sztabowych. W marcu 1928 roku otrzymuje awans na stopień majora dyplomowanego. Następnie służba w Grodnie, Rybniku, Rembertowie k. Warszawy, w końcu został Szefem Sztabu 13. Dywizji Piechoty w Równem na Wołyniu.
Niewątpliwym sukcesem było przeniesienie we wrześniu 1935 roku do Warszawy do Sztabu Głównego Wojska Polskiego i przydzielenie do Oddziału III (operacyjnego) wraz z awansem 19 maja 1936 roku na podpułkownika dypl. Wkrótce mianowany został szefem Wydziału "Wschód" w Oddziale III Sztabu Głównego, przygotowywał plany operacyjne na wypadek wojny ze Związkiem Radzieckim. Od kwietnia 1939 roku został kierownikiem Wydziału Sytuacyjnego i zastępcą szefa Oddziału III sztabu Głównego, pracując nad nową wersją planu operacyjnego "Z" na wypadek wojny z Niemcami.
1 września 1939 roku dotychczasowy Sztab Główny rozpoczął działalność jako Sztab Naczelnego Wodza. Okulicki pozostał w Warszawie po opuszczeniu jej 6 września przez Sztab NW jako oficer łącznikowy Naczelnego Wodza przy Armii "Warszawa". Zgłosił się do czynnej obrony miasta i działał od 11 września na stanowisku szefa sztabu dowództwa Warszawa - Zachód.
Na własną prośbę otrzymał przydział bojowy i dowodząc pułkiem przeprowadził 18 września jedyny w historii oblężonej Warszawy wypad zaczepny w kierunku Puszczy Kampinoskiej w celu nawiązania łączności z gen. Władysławem Bortnowskim i Armią "Pomorze". Już 28 września podporządkował się gen. Michałowi - Tokarzewskiemu - Karaszewiczowi i był jednym z pierwszych żołnierzy Polski Podziemnej, wstępujących do tworzącej się Służby Zwycięstwu Polski.
Od października 1939 roku ppłk Okulicki objął komendę Okręgu Łódzkiego SZP i zamieszkał w Łodzi. Po przeorganizowaniu się SZP na Związek walki Zbrojnej, pozostał dowódcą Okręgu Łódzkiego ZWZ. Zagrożony aresztowaniami Okulicki został odwołany do Warszawy przez gen. Roweckiego. 1 lipca 1940 roku został awansowany do stopnia pułkownika dyplomowanego.
Mianowany Komendantem Okupacji Sowieckiej (obszar Nr 2 Białystok i Obszar Nr 3 Lwów). W drugiej połowie października 1940 roku Okulicki wyjechał do Lwowa, podejmując zlecone prace konspiracyjne. Tam w nocy 21 na 22 stycznia 1941 roku został aresztowany przez rosyjskie władze bezpieczeństwa. Przesłuchiwany przez zastępcę komisarza Berii, Iwana Sierowa, przebywał w więzieniu na Łubiance w Moskwie a następnie w więzieniu lefortowskim o surowym reżimie, gdzie poddawano go torturom, groziła mu kara śmierci.
12 września 1941 roku Okulickiego zwolniono na mocy układu zawartego między Premierem Rządu RP Władysławem Sikorskim a ambasadorem ZSRR w Wielkiej Brytanii Iwanem Majs, przewidującego powstanie na terytorium ZSRR Armii Polskiej. Gen. Władysław Anders, dowódca armii, mianował płk. Okulickiego szefem sztabu tworzonego w Rosji Wojska Polskiego z tłumu wycieńczonych więźniów i zesłańców polskich do Rosji. Jednym z najtrudniejszych jego zadań były uporczywe poszukiwania zaginionych a przetrzymywanych uprzednio w obozach w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku polskich oficerów, wziętych do niewoli w 1939 roku przez Armię Czerwoną.
Naciski sowieckie na gen. Andersa spowodowały przeniesienie płk. Okulickiego z funkcji szefa Sztabu na stanowisko liniowe dowódcy 7 dywizji Piechoty, stacjonującej w Kerminie w Uzbekistanie. W sierpniu 1942 roku dywizja Okulickiego została ewakuowana do Iranu. Następnym miejscem postoju 7 Dywizji, wchodzącej w skład Armii Polskiej na Wschodzie, był Khanaqin w Iraku, gdzie strzeżono pól naftowych.
Tutaj Okulicki odnalazł żonę i syna, którzy przybyli z internowania na Cyprze. Syn natychmiast zgłosił się do służby wojskowej, a po ukończeniu szkoły podchorążych, uzyskał przydział do 3. Dywizji strzelców Karpackich.
Mimo znakomitych warunków pracy i komfortu bytowania płk. Okulicki pragnął powrócić do kraju i czynnej tam walki podziemnej. Uzyskawszy zgodę i przychylną akceptację Naczelnego Wodza, gen. Kazimierza Sosnkowskiego, zdecydował się na przerzut do okupowanej Polski. W nocy 21 na 22 maja 1944r. Okulicki wylądował wraz z kilkoma skoczkami na placówce odbiorczej "Kos" w pobliżu wsi Wierzbno (powiat Proszowice, przebywał dwa dni w Szarbi - gmina Koniusza - przyp. AF), położonej około 25 km na północ od Bochni. Z chwilą lądowania awansował do stopnia generała brygady.
1 sierpnia 1944 roku rozpoczęło się powstanie warszawskie. Okulicki, któremu powierzono zadania przyszłościowe, musiał pozostać w konspiracji. 27 lipca 1944 roku został mianowany komendantem organizacji "NIE" (Niepodległość) zorganizowanej przez gen. Augusta Emila Fieldorfa - "Nila". Równocześnie "Bór" - Komorowski naznaczył go swoim następcą jako komendanta Armii Krajowej w razie gdyby sam nie mógł pełnić tej funkcji.
Gen. Okulicki, używając teraz pseudonimu "Niedźwiadek" opuścił Warszawę 2 października 1944 roku wraz z ludnością cywilną. W Kielcach nawiązał kontakt z komendantem Okręgu Radomskiego, po czym udał się do Częstochowy, gdzie podjął starania nad odtworzeniem struktur Armii Krajowej. W tym czasie generał otrzymał wiadomość o śmierci syna na włoskim froncie, awansowanego pośmiertnie do stopnia podporucznika i odznaczonego Krzyżem srebrnym orderu Virtuti Militari.
12 stycznia 1945 roku Armia Czerwona rozpoczęła wielką operację ofensywną wiślano-odrzańską, w ramach której 1. Armia Wojska Polskiego zajęła 17 stycznia 1945 roku Warszawę. 19 stycznia 1945 roku gen. Okulicki podpisał ostatni rozkaz, w którym oficjalnie rozwiązał Armię Krajową i zwalniał z przysięgi jej żołnierzy. Dziękując im za ofiarną służbę, w krótkich słowach zawarł wezwanie do przekazania dziedzictwa ideowego AK przyszłym pokoleniom. Rozkaz został ogłoszony w końcowym numerze "Biuletynu Informacyjnego" (19.01.1945 r. nr 3).
Pod presją polityków państwa Podziemnego, pragnących podjąć rozmowy z władzami radzieckimi, zgodził się na spotkanie z "generałem pułkownikiem Iwanowem", wyznaczone na dzień 27 marca w Pruszkowie. Zaproszenie na rozmowy stanowiło podstęp i szesnastu przywódców polskich aresztowano. "Generał Iwanow" okazał się znanym dobrze Okulickiemu z pierwszego więzienia we Lwowie w 1941 roku Iwanem Sierowem, zastępcą komisarza Berii. Polskich działaczy przewieziono do Moskwy i Leopold Okulicki po raz drugi znalazł się w więzieniu na Łubiance.
Po wielotygodniowych przesłuchaniach przywódców Polski Podziemnej 18 czerwca 1945 roku postawiono przed Kolegium Wojskowym Sądu Najwyższego ZSRR w Moskwie i sądzono na podstawie radzieckiego kodeksu karnego. Pokazowy proces toczył się do 21 czerwca 1945 roku. Na zakończenie mowy obrończej gen. Okulicki, który zrzekł się pomocy adwokata radzieckiego, powiedział: "Spełniłem swój obowiązek względem Ojczyzny, jak żołnierz, który stosuje się do rozkazów swojego rządu. Wy, panowie sędziowie, spełnicie swój, tak jak wam nakaże wasze sumienie i honor".
Generał brygady, Leopold Okulicki, ostatni dowódca Armii Krajowej, nazwany później przez Mołotowa "jawnym wrogiem Związku Radzieckiego" został skazany na 10 lat więzienia. Wyrok odbywał się w więzieniu na Łubiance i więzieniu lefortowskim. Przyczyny jego śmierci w dniu 24 grudnia 1946 roku nie zostały do tej pory wyjaśnione. Okulicki zmarł rzekomo po operacji w szpitalu więziennym Butyrki. Można natomiast domniemywać, że niektóre z wymienionych w protokole sekcji objawów były wynikiem silnego pobicia.
Rada Miasta Poznania Uchwałą nr XCVI/LO95/III/2002 z dnia 10 września 2002 roku dla uczczenia pamięci patrioty, polskiego generała Leopolda Okulickiego, nazwała Jego nazwiskiem jako patrona jedną z ulic Osiedla Świerczewo w Poznaniu.
W dniu 4 maja 2008 roku w rodzinnych Bratuciach otwarto Izbę Pamięci.
