Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie artykułów, macie propozycję innych związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym materiale; prosimy o kontakt!
Opaci tynieccy lokując miasto u ujścia Dunajca do Wisły, zamierzali uczynić z Opatowca ważny ośrodek handlu. Położenie ze wszech miar predysponowało miasto do tej roli [F,M.Sobieszczański; Opatowiec [w:] Encyklopedia Powszechna, t. XIX; Warszawa 1865; s.955-956]. Król Stanisław August Poniatowski w 1778 roku zatwierdził przywileje miasta, wśród których były min:
Przywilej Kazimierza Wielkiego z 1341 roku na jeden dzień targu w tygodniu.
Przywilej z 1470 roku na odbywanie jarmarku w dzień św.Szymona z wolnością pobierania jarmarcznego.
Przywilej z 1503 roku na odbywanie czterech jarmarków w roku.
Z biegiem dziesiątków lat Opatowiec posiadał przywilej na 13 jarmarków w roku, odbywających się każdego miesiąca oraz dodatkowo w dniu 27 października. Jarmarki te z uwagi na przebiegająca Wisłą granicę państwa carów stopniowo upadały na znaczeniu.
Na handel podczas targów i jarmarków w Opatowcu w początkowym okresie Królestwa Kongresowego składały się; kramarszczyzna, zboże, bydło rogate, konie oraz trzoda chlewna. Targi odbywały się w czwartki. Opis miasta z 1820 roku podkreślał, że handel w tym mieście miał ograniczony charakter. Świadczył o tym fakt, że w czwartkowych targach w handlu znajdowało się zaledwie [...] tylko dwie po kilka ćwierci zboża [...].
Opatowiec (fot. old.opatowiec.pl)
Komisarz obwodu miechowskiego, Michał Szymański charakteryzując sytuację miasta 14 V 1822 roku, podkreślał stagnację miasta w ogóle w tym handlu, który w jego ocenie niemal przestał istnieć.
Znajdujące się nad Wisłą spichlerze w latach dwudziestych XIX wieku stały puste i rzeka ta zamiast przynosić miastu korzyści była przyczyną wielu szkód dla miasta i jego mieszkańców [AGAD-KRSW, nr 2164; Opisy historyczno-topograficzne - oraz statystyczne miast z 1820 roku; Opatowiec, s.69-72]. Bezposrednią przyczyną załamania się targów i jarmarków było zaprowadzenie granicy państwowej na Wiśle, częste przemarsze wojsk, pożary, podatki oraz epidemia wśród ludzi i zwierząt.
Np., w 1810 roku w Opatowcu na skutek epidemii padło około 500 sztuk bydła. W okresie przed III rozbiorem Polski miasto liczyło 300 domów. W 1811 roku już tylko 79. [Tamże, nr 2600; Burmistrz i obywatele miasta Opatowca do KRSW; Opatowiec 30.VIII 1811, s.8-9; nr 2601; Uwagi nad rachunkami kasy ekonomicznej miasta Opatowca za rok 1810/1811; s.111-120]. Natomiast w 1862 roku - 62 domy [Tamże, nr 2603, s.229-231].
Z ogólnej liczby 62 posesji, 51 z nich to posiadający role, a 11 bez roli. Miasto nie pobierało mostowego, rogatkowego, kopytkowego, brukowego, targowego i jarmarcznego. Prawo dominialne pozostawało nadal przy właścicielu miasta. Pobierał on min., opłatę od przewozu na statkach przez Wisłę do Galicji, według taryfy zatwierdzonej przez KRSWiP z 26 lutego 1820 roku. Dochód z tego tytułu w 1860 roku przynosił ówczesnemu właścicielowi miasta, Romualdowi Gostkowskiemu tylko 15 rs. rocznie. Po 1848 roku w Opatowcu odbywało się 6 jarmarków rocznie. Na ogólną liczbę 482 mieszkańców z końcem 1864 roku wyłącznie z rolnictwa utrzymywało się 244 osób. Mieszczan nie rolników było31 osób, żyjących w 7 rodzinach w tym 19 osób stanowiły 3 rodziny starozakonnych.
Uposażenie pracowników Opatowca w latach 1821 - 1865:
(fot. zbiory autora)
Henryk Pomykalski
Użyte w tekście skróty:
AGAD - Archiwum Głóne Akt Dawnych w Warszawie KRSWiP - Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Policji
