Szreniawa w bulli Innocentego II z 1136 roku

Dzisiaj jest sobota, 27 kwietnia 2024 r. (118 dzień roku) ; imieniny: Sergiusza, Teofila, Zyty

serwis

wydarzenia

informacje

skarby Ziemi Proszowskiej

tv.24ikp.pl

wiadomości
redakcyjne

archiwum


\|	2001-2003	\|	2004-2006	\|	2007-2009	\|	2010-2011	\|	2012-2013	\|	2014	\|	2015	\|	2016	\|	2017	\|	2018	\|	2019	\|	2020	\|	2021	\|	2022	\|	2023	\|

01-02
2012

03-04
2012

05-06
2012

07-08
2012

09-10
2012

11-12
2012

01-02
2013

03-04
2013

05-06
2013

07-08
2013

09-10
2013

11-12
2013

serwis IKP / redakcja / archiwum IKP / lata 2012-2013 / maj - czerwiec 2013 / Szreniawa w bulli Innocentego II z 1136 roku

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Kursy walut
NBP	2023-01-24
USD	4,3341	+0,23%
EUR	4,7073	-0,24%
CHF	4,7014	-0,22%
GBP	5,3443	-0,38%
Wspierane przez Money.pl

Szreniawa w bulli Innocentego II z 1136 roku

(fot. pl.wikipedia.org/)

Proszowice, 7-05-2013

     Równie pasjonującą historią, jak dzieje polityczne czy wojny, są dzieje języka polskiego. Jego początki giną w pradziejach i sięgają czasów, w których język prasłowiański, jeden z rodziny języków indoeuropejskich, począł się rozpadać na mniejsze grupy. Język naszych praojców należał, w ramach północnosłowiańskich, do części zachodniej, której skład tworzył język polski z narzeczem kaszubskim, dolnołużycki, górnołużycki, połabski, czeski i słowacki.

     Mowa naszych praojców nie znała alfabetu, w którym zapisanoby jej brzmienie. Uczyniła to łacina, która wkroczyła do państwa Piastów wraz z chrześcijaństwem. Pierwszym polskim zdaniem zapisanym łacińskimi literami są słowa Bogwała do żony mielącej zboże w żarnach "daj, ać ja pobruszę,a ty poczywj" - "day, ut ia pobrusa, a ti poziwai".

     Jakże znakomicie stanowią one o kulturze zaistniałego wraz z przyjęciem chrześcijaństwa państwa polskiego. Mógł powiedzieć pierwszą część zdania, a on dodał, a ty odpoczywaj. Z takim stosunkiem do kobiety wkroczyliśmy do już ponad tysiącletnich dziejów naszego państwa.

     W tym też okresie wykształciło się słowo małżeństwo. W prastarym obyczaju polsko - słowiańskim nie dawano posagu, czyli wiana za córką, a ubiegający się młodzieniec o jej rękę nabywał ją od rodziców za niemałą cenę. Łatwo w takiej sytuacji zrozumieć wykształcenie się zwyczaju porywania dziewcząt, jako najtańszego sposobu zdobycia kobiety.

     Na oznaczenie takiej formy przejęcia kobiety, z reguły za jej wolą, w wykształcającym się języku polskim było słowo żonąć, żenić z których powstały wyrazy żona, ożenić, żonaty. Ten co "przyżenił" sobie żonę, czyli zjął, zajął ją rodzicom, nazywał się zięciem. Wyraz małżeństwo (tj. mało - żeństwo) w tym kontekście oznacza jednożeństwo, które w Polsce zaprowadziło chrześcijaństwo, w przeciwieństwie do powszechnego wcześniej zwyczaju wielożeństwa.

początkowy fragment Bulli Gnieźnieńskiej wystawionej, na prośbę arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba, przez papieża Innocentego II w Pizie, dnia 7 lipca 1136 roku
(fot. giecz.pl)

.      Przykładem tego jest postać pierwszego historycznego władcy Polski Mieszka I o którym Gall Anonim pisał "...że wedle swego zwyczaju siedmiu żon zażywał...", a gdy zdecydował pojąć za żonę Dąbrówkę, ta "...odmówiła poślubienia go, jeżeli nie zarzuci owego zdrożnego obyczaju i nie przyrzeknie zostać chrześcijaninem...".

     W powiązaniu z naszym regionem, najstarszym wyrazem polskim, określającym topografię, zapisanym w alfabecie łacińskim, jest Szreniawa. To określenie pojawiło się w jednym z najważniejszych zabytków języka polskiego, bulli papieża Innocentego II z 1136 roku, w której stolica apostolska bierze w opiekę uposażenie arcybiskupa gnieźnieńskiego o imieniu Jakub. W bulli wśród nazw topograficznych zapisanych w alfabecie łacińskim jest nazwa "Zrenava" tj. "Śrzeniawa".

     Określenie to ma na pewno genezę w dobie państwa Wiślan, a być może wcześniejszą. Wywodzi się od słowa Szreń, stanowiącego rodzaj pokrywy śnieżnej, której górna część utworzona została z bardzo zbitego i zlodowaciałego śniegu, powstałego pod wpływem nagłego obniżenia temperatury po okresie odwilży. Bardzo bystrymi obserwatorami przyrody byli nasi praojcowie.

     Popatrzmy z sympatią i szacunkiem na tą naszą rzekę, która od prapoczątków naszego państwa nosi niezmiennie ta samą nazwę i stanowi symbol Proszowskiego Czarnoziemu, a herb, który ją symbolizuje zdobi w Krakowie klasztor Dominikanów, Unwersytet Ekonomiczny, pałac w Łańcucie, zamki w Wiśniczu, Pieskowej Skale i wiele innych historycznych zabytków kultury polskiej. Od lat jest też symbolem Zespołu Szkół w Piotrkowicach Małych i naszego powiatu.

Henryk Pomykalski

idź do góry

powrót