Komendant Placówki i Kompanii "Kasztan" <i>(Kazimierza Wielka)</i>

Dzisiaj jest niedziela, 28 kwietnia 2024 r. (119 dzień roku) ; imieniny: Bogny, Walerii, Witalisa	Ś. Dzień Pamięci Ofiar Wypadków przy Pracy

serwis

wydarzenia

informacje

skarby Ziemi Proszowskiej

Redakcja

tv.24ikp.pl

działy autorskie

ludzie ZP

miejsca, obiekty itp.

felietony, opracowania

ludzie Rzeczpospolitej Partyzanckiej 1944

"katyńczycy"

serwis IKP / Skarby Ziemi Proszowskiej / ludzie ZP / rp1944 / Komendant Placówki i Kompanii "Kasztan" (Kazimierza Wielka)

	pomóżcie!!! ;)
	Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie postaci, macie propozycję innych osób związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym artykule; prosimy o kontakt! skarby@24ikp.pl. Inne kontakty z nami: TUTAJ! Redakcja IKP

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Kursy walut
NBP	2023-01-24
USD	4,3341	+0,23%
EUR	4,7073	-0,24%
CHF	4,7014	-0,22%
GBP	5,3443	-0,38%
Wspierane przez Money.pl

Komendant Placówki i Kompanii "Kasztan" (Kazimierza Wielka)
Franciszek Palus ps. Bałtycki
(ur.: 14.12.1898 - zm.: 3.03.1977)

biogram

Franciszek Palus ps. Bałtycki
(fot. Kazimiersko - Proszowicka...)

Proszowice, 12-02-2020

Kapitan Franciszek Palus ps. Bałtycki; urodził się 14 grudnia 1898 r. w Kazimierzy Wielkiej, był synem Mateusza i Jadwigi z domu Sowa. Po skończeniu szkoły powszechnej jako chłopiec wstąpił do Wojskowej Szkoły dla Małoletnich w Nisku. Po jej ukończeniu uzyskał stopień podoficerski i został przydzielony do 24. Pułku Artylerii Lekkiej w Jarosławiu, tam pełni funkcję kancelisty, w jednostce dosłużył się stopnia chorążego zawodowego WP.

II wojna światowa zastaje go w Jarosławiu, walczy w szeregach Armii "Karpaty". Po wrześniowej wojnie obronnej zostaje w województwie rzeszowskim. W Tarnobrzegu ze znajomymi oficerami (Puchalskim i Markiewiczem) wstępuje do ZWZ, składa przysięgę i przyjmuje pseudonim "Bałtycki", jego komendantem placówki był major Kowalski. Po aresztowaniu Kowalskiego i por. Markiewicza (styczeń 1940) wraca do rodzinnej Kazimierzy Wielkiej.

Rozpoczyna działalność werbunkową do ZWZ / AK. Jako pierwszego zaprzysięga plutonowego Mariana Miklaszewskiego ps. Odwet. Razem rozbudowują struktury wciągając przedwojennych podoficerów: Wacława Falęckiego, Mariana Pierzchałę ps. Krzywda, Edwarda Kacińskiego z Donos, Bronisława Ściupidera ps. Kukułka z Wojciechowa i innych. Do końca 1940 roku do Placówki AK "Kanarek" - "Kasztan" (Kazimierza Wielka) należy już ponad 60 ludzi. Dowódcą Placówki jest "Bałtycki" a jego zastępcą "Odwet". W mieszkaniu Palusów znajdowała się skrzynka kontaktowa placówki.

Bogumiła Świetlicka ps. Miła i Franciszek Palus
(fot. Rzeczpospolita Partyzancka Lipiec...)

     Liczba partyzantów ciągle rośnie, w lipcu 1944 roku osiąga 300, Palus prowadzi szkolenia wojskowe w małych grupach, które wkrótce zamieniają się w oddziały dywersyjne, sabotażowe i bojowe - taktyczne. "Bałtycki" jest komendantem konspiracyjnej szkoły podchorążych w Kazimierzy Wielkiej oraz kieruje akcjami sabotażowymi na terenie Obwodu Pińczów, jest też oficerem WKW obwodu. Oficjalnie pracował jako konwojent w Cukrowni "Lubna" w Kazimierzy Wielkiej.

     W okresie Rzeczypospolitej Partyzanckiej żołnierze Placówki "Kazimierza Wielka" tworzą 1. kompanię "Kasztan" w I batalionie (dowódca bat. Michał Studziński ps. Zbigniew) 120. Pułku Piechoty AK, dowódcą zostaje Franciszek Palus, a zastępcą plut. pchor. Marian Miklaszewski ps. Odwet. Kompania liczyła ponad 100 żołnierzy i była jak na warunki konspiracyjne bardzo dobrze wyposażona w broń i podstawowe wyposażenie wojskowe.

     W nocy z 26 na 27 lipca 1944 r. żandarmi niemieccy samochodami uciekli do Krakowa. Pozostawieni Ukraińcy (ok. 40) poddali się drużynie "Dominiki-Kasi" dowodzonej przez zastępcę "Bałtyckiego" - "Odweta". Podstępem, bez jednego wystrzału zdobyli posterunek, a w nim ponad 100 jednostek broni długiej - kb, ok. 10 pm, 200 granatów i 80 tysięcy sztuk amunicji! Kompania "Kasztan" pod dowództwem "Bałtyckiego" bierze czynny udział w walkach o Skalbmierz 5 sierpnia 1944 r. wiążąc nieprzyjaciela aż do przybycia większej liczby oddziałów partyzanckich terenu.

zastępca dowódcy III plutonu 1. kompanii I batalionu 120. pp Stanisław Podgórski "Wszebor", Zygmunt Bieszczanin "Adam" z AL i chor. Franciszek Palus "Bałtycki" dowódcą 1. kompanii I batalionu 120. pp AK - ze zbiorów Stanisława Piwowarskiego
(fot. ipn.gov.pl)

od lewej: Franciszek Palus "Bałtycki", Zygmunt Bieszczanin, Stanisław Podgórski "Wszebor"
(fot. Walki partyzanckie nad Nidą...)

Po wojnie prześladowany przez UB wyjechał z rodziną do Sieniawy (pow. Przeworsk). W latach 1961-1972 pracował jako magazynier w Przedsiębiorstwie Remontowo-Budowlanym w Sieniawie. W 1972 r. przeszedł na emeryturę.

Żonaty był z Heleną z d. Walon-Zamorską (zm. w 1986 r. w Sieniawie), także żołnierzem AK ps. Kalina.

Franciszek Palus ps. Bałtycki zmarł 3 marca 1977 r. w Jarosławiu, został pochowany na cmentarzu parafialnym w Sieniawie.

Odznaczenia: Order Virtuti Militari 5 kl., Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Partyzancki.

opacowanie: Andrzej Solarz