Nie wyobrażał sobie innego życia, jak wiernie służyć Bogu i Ojczyźnie
Witold Orczyk ps. Lipski (ur.: 28.05.1920 - 12.12.2020)
biogram
(fot. akolkusz.blogspot.com)
Witold Orczyk ps. Lipski (fot. facebook.com/ryszard.kucmierz)
Proszowice, 13-05-2021
Kapitan Witold Orczykps. Lipski, Lipa, Olcha, urodził się 28 maja 1920 roku w Sułoszowej (pow. olkuski - obecnie krakowski). Był żołnierzem Batalionów Chłopskich / Armii Krajowej - oddział "Szarańcza", w Obwodzie Olkusz Inspektoratu "Maria" i Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" Obszaru Południowego w Krakowie.
Dla niego słowa: BÓG, HONOR I OJCZYZNA miały szczególne znaczenie, były najważniejsze. Nie wyobrażał sobie innego życia, jak wiernie służyć Bogu i Ojczyźnie. Całym swoim prostym, oddanym życiem miał wpływ, w jaki sposób kształtowały się osobowości jego dzieci, wnuków.
Jako młody człowiek walczył w wojnie obronnej 1939 roku. Od grudnia 1939 roku do maja 1940 służył w Związku Walki Zbrojnej, wtedy przyjął pseudonim "Lipski". Działał też pod pseudonimem "Lipa" i "Olcha".
Od maja 1940 roku do stycznia 1945 służył w Batalionach Chłopskich, w obwodzie Olkuskim, w oddziale "Szarańcza" Jana Pieńkowskiego ps. Mohort(scalonym z AK Inspektorat "Maria" 106 DP). Należał do placówki Sułoszowa ("Szarotka") gdzie był w oddziale dyspozycyjnym był łącznikiem plutonu.
Podczas Rzeczpospolitej Partyzanckiej 1944 gdy powstał Samodzielny Batalion Szturmowy "Suszarnia" Antoniego Iglewskiego ps. Ponar, oddział "Mohorta" został III plutonem (kryptonim "Warszawa") w 2. kompanii "Sobieski" Bronisława Handzlika ps. Gozdawa. Brał udział w wielu akcjach zbrojnych, np. 9 lipca 1944 roku dowodzony przez niego patrol rozbroił k/Rabsztyna dwóch "granzschutzów" (strażnicy graniczni). "Lipski" był dowódcą drużyny. W 1944 r. Orczyk został awansowany do stopnia podporucznika.
sierpień 1944, lasy Cisia Mola, autor zdjęcia nieznany - grupa żołnierzy z oddziału "Mohorta". Stoją od lewej: "Blondas" Henryk Wojtacha, "Bill" Henryk Lesiński, "Chudy" Bolesław Frosik, "Skalak" Bogdan Bujas, "Lipski" Witold Orczyk, NN. Siedzą od lewej: "Gryf" Jan Kubik, "Wicher" Wacław Figielus (fot. Album "Dominika" 1943-1945 "Suszarnia")
zdjęcie wykonane w sierpniu 1944 roku przez nieznanego fotoamatora w lasach Cisia Wola pow. Miechów. Grupa żołnierzy z Oddziału Partyzanckiego BCh "Mohorta". Stoją od lewej: "Wysoki" Tadeusz Gęgotek, NN, "Hrabia" Piotr Szlachta, "Długi" Tadeusz Woszczek, NN, "Zefir" Lucjan Boroń, "Skalak" Bogdan Bujas. Siedzą od lewej: "Lipski" Witold Orczyk, NN, "Jopek" nazwisko nieznane, "Szarotka" Zbigniew Lesiński, "Blondas" Henryk Wojtacha, "Szatan" Leszek Dąbrowski, "Mały Józio" nazwisko nieznane (fot. Album "Dominika" 1943-1945 "Suszarnia")
Następnie do maja 1946 roku służył w Ruchu Oporu Armii Krajowej, a od 1946 roku był członkiem Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość", należał do koła WiN w Sułoszowej.
Już 2 lutego 1945 r. został aresztowany przez NKWD, to był przedsmak tego, co będzie z się działo przez najbliższe lata w Polsce. [...] Myślałem, że mnie zatłuką. To był przedsmak tego, co było później z nami i z całą Polską. Skoro front ledwie przeszedł, a NKWD już robiło czystki. Było wiadomo, że to nie jest wolność i że będzie bieda [...]. Później aresztowało go UB, 16 stycznia 1949 roku w Pogorzycach. Następnego dnia został przewieziony do Urzędu Bezpieczeństwa w Olkuszu. 19 stycznia 1949 roku odbyła się rewizja w domu w Sułoszowej.
24 kwietnia 1949 roku dostał wyrok 10 lat więzienia. Trafił do więzienia we Wronkach. W marcu 1950 roku został przewieziony do WUBP w Krakowie na Montelupich na ponowne przesłuchania, był więziony w celi nr 10. Bito go i kopano, stracił słuch i miał złamaną przegrodę nosową. Podczas przesłuchania "siedział" na nodze od krzesła z wyprostowanymi nogami (...), co poważnie odbiło się na jego zdrowiu. W październiku 1950 roku został przewieziony ponownie do Wronek, siedział także w zakładzie w Piechcinie. Do jesieni 1951 roku nie miał żadnej wiadomości od rodziny, ani też rodzina nie wiedziała, co się działo z ich synem i bratem. Na mocy amnestii w wyniku "odwilży" po śmierci Stalina, wielu więźniów politycznych zostało zwalnianych. Witold został zwolniony 28 (lub 18?) maja 1954 r.
październik 2013; kapitan Witold Orczyk ps. Lipski (fot. rodionraskolnikow.blogspot.com)
Można się zastanawiać nad wydarzeniem z 9 lutego 1949 kiedy to został mu przyznany Medal Zwycięstwa i Wolności na podst. dekretu z 1945 roku przez ówczesnego Prezesa Rady Ministrów, Józefa Cyrankiewicza, chociaż siedział wówczas w areszcie.
Tak czasy wojny i okres powojenny wspominał nasz bohater(kilka krótkich filmów):
(źródło: youtube.com)
Zmarł 12 grudnia 2020 roku, został pochowany 16 grudnia w Strzemieszycach (Dąbrowa Górnicza) na cmentarzu parafialnym. Między innymi mowę pożegnalną wygłosiła prezes "WiN" Obszaru Południowego Małgorzata Janiec, Śpij kolego w ciemnym grobie, niech się Polska przyśni Tobie. W uroczystościach pogrzebowych wzięła udział wojskowa asysta honorowa z 34. Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej z Bytomia, delegacje Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej wraz z pocztem sztandarowym, Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" Obszaru Południowego w Krakowie wraz z pocztem sztandarowym, delegacja ZŻ AK Inspektoratu "Maria" 106 DP wraz z pocztem sztandarowym, delegacja ŚZŻ AK Koło w Olkuszu wraz z pocztem sztandarowym oraz delegacja Okręgu śląskiego AK Stanisław Gorajczyk, wójt Sułoszowej, rodzinnej miejscowości "Lipskiego" oraz przyjaciele zmarłego.
Był żonaty z Danutą Gut c. Jana.
Za swoje zasługi był wielokrotnie odznaczany: Krzyżem Partyzanckim 11.05.1948 r., Medalem Zwycięstwa i Wolności 9.02.1949 r., Złotą Odznaką Zasłużonemu w Rozwoju Woj. Katowickiego 16.02.1990 r., Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami 19.03.1991 r., Krzyżem Walecznych dwukrotnie 19.03.1991 r., Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski 22.04.1992 r., Krzyżem Batalionów Chłopskich 1.09.1992 r., Krzyżem Armii Krajowej 18.04.1995 r., Krzyżem Więźnia Politycznego 12.09.1996 r., Krzyżem Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" 1.07.1998 r., Odznaką Honorową Inspektoratu "Maria" 106 DP AK, Odznaką Honorową 70-lecia "Wolność i Niezawisłość", Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski 28.11.2007 r., Odznaką Pamiątkową "Akcji Burza", Krzyżem 70-lecia WiN 2015 r.
opracowanie: Andrzej Solarz
pogrzeb "Lipskiego" (fot. Jan Musiał i Małgorzata Janiec)
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
Album dowódcy Oddziału Partyzantów Batalionów Chłopskich MOHORTA 1940-1945
Album "Dominika" 1943-1945 "Suszarnia"
Informatory SŻAK w Krakowie
Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944). Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2007
Konspiracja niepodległościowa w Skale i okolicy po 1945 roku
w nagłówku i stopce portalu wykorzystano zdjęcia autorstwa Damiana Króla - DZIĘKUJEMY!
w nagłówku panorama Koniuszy, natomiast w stopce głowice kolumn (wejście na teren kościoła w Proszowicach od strony rynku)
NA SKRÓTY
