Wychowawca wielu pokoleń nauczycieli, który uczył też w Glewcu

Dzisiaj jest niedziela, 28 kwietnia 2024 r. (119 dzień roku) ; imieniny: Bogny, Walerii, Witalisa	Ś. Dzień Pamięci Ofiar Wypadków przy Pracy

serwis

wydarzenia

informacje

skarby Ziemi Proszowskiej

Redakcja

tv.24ikp.pl

działy autorskie

ludzie ZP

miejsca, obiekty itp.

felietony, opracowania

ludzie Rzeczpospolitej Partyzanckiej 1944

"katyńczycy"

serwis IKP / Skarby Ziemi Proszowskiej / ludzie ZP / rp1944 / Wychowawca wielu pokoleń nauczycieli, który uczył też w Glewcu

	pomóżcie!!! ;)
	Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie postaci, macie propozycję innych osób związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym artykule; prosimy o kontakt! skarby@24ikp.pl. Inne kontakty z nami: TUTAJ! Redakcja IKP

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Kursy walut
NBP	2023-01-24
USD	4,3341	+0,23%
EUR	4,7073	-0,24%
CHF	4,7014	-0,22%
GBP	5,3443	-0,38%
Wspierane przez Money.pl

Wychowawca wielu pokoleń nauczycieli, który uczył też w Glewcu
Jan Kulpa ps. Jasnosz
(ur.: 28.03.1908 - zm.: 20.05.1983)

biogram

Jan Kulpa ps. Jasnosz
(fot. W obronie miechowskiej wsi...)

Proszowice, 20-11-2020

Jan Kulpa ps. (Józef) Gawron, Jasnosz; urodził się 28 marca 1908 roku w Żywcu, w rodzinie inteligenckiej. Jego ojciec Marcin był urzędnikiem kolejowym, który na ten teren przeniósł się z Czarnej koło Tarnowa. Z kolejnym awansem ojca, w 1915 rodzina Kulpów osiada na stałe w Słotwinach-Brzeskich. Tam Jan ukończył Szkołę Powszechną i Gimnazjum, które dzięki znakomitym pedagogom wywarło ogromny wpływ na jego dalsze życie.

     W 1926 roku wstąpił na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego gdzie po 4 latach studiów uzyskał dyplom magistra filozofii, a w 1932 - magistra pedagogiki. Także Uniwersytet wywarł duży wpływ na kształtowanie jego osobowości, a w szczególności kontakty z takimi profesorami jak Ignacy Chrzanowski, Władysław Heinrich, Zygmunt Mysłakowski i Stefan Szuman.

     W 1932 r., jeszcze przed zakończeniem studiów pedagogicznych został zatrudniony w Seminarium Pedagogicznym im. T. Kościuszki w Ostrowcu Świętokrzyskim jako nauczyciel języka polskiego i przedmiotów pedagogicznych (ucząc w Ostrowcu Świętokrzyskim poznał nauczycielkę języka francuskiego Janinę Gruszkiewiczównę, z którą w 1937 r. zawarł związek małżeński).

     Po likwidacji seminariów nauczycielskich w 1936 r., podjął pracę w Kuratorium w Krakowie jako instruktor języka polskiego. Publikował liczne felietony i artykuły w różnych czasopismach. Równocześnie w roku 1937 ukazała się jego pierwsza książka pt: "Czytanki i lektura w szkole podstawowej".

     W 1939 r., był kierownikiem akcji ewakuacyjnej chroniąc akta i cały personel kuratoryjny do Sandomierza, potem powrócił do Krakowa. Wtedy pracował jako kierownik szkoły w Krzęcinie. Zwolniony z tej funkcji przez Niemców po 3 miesiącach pracy, podjął zajęcia w Szkole Powszechnej we wsi Glewiec (latem 1940), w gminie Koniusza, równocześnie działał w ruchu oporu.

klasa V rok szkolny 1941/1942
(fot. spglewiec.szkolnastrona.pl)

     W marcu 1941 wstąpił do Rocha, organizował komplety tajnego nauczania w zakresie szkoły powszechnej i średniej, przewodniczył komisji egzaminacyjnej rejonu Proszowic, reprezentując TON (Tajna Organizacja Nauczycielska) i PKOiK (Powiatowa Komisja Oświaty i Kultury) podlegającej Okręgowemu Biuru Szkolnemu w Krakowie. Pełnił funkcję referenta ds. szkolnictwa średniego ogólnokształcącego i oświaty dorosłych na wsch. część powiatu. PKOiK nr 27 obejmował Miechów z Proszowicami oraz wsch. częścią powiatu olkuskiego i Działoszyce w pow. pińczowskim.

     Był także zastępcą przewodniczącego ZPL (Związek Pracy Ludowej) "Orka" w Miechowskiem i przewodniczącym Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury w ROCH-u. Współorganizował też konspiracyjny Uniwersytet Ludowy w Glewcu. Należał do zespołu redakcyjnego pisma pt. "Wieś Idzie" (organ Kierownictwa Ruchu Ludowego i Komendy BCh powiatu miechowskiego).

     Na stronie SP nr 1 w Proszowicach czytamy: [...] Miejscowi [proszowiccy] nauczyciele, w okupacyjnej rzeczywistości podjęli nauczanie na tajnych kompletach. Organizatorem był Wacław Pelc, a uczestniczyli w tej pracy także: Leokadia Pelcowa, Zofia Bujakowska, Maria Rybczyk, Andrzej Piątek. W ramach tych kompletów uczniowie zdobywali wiedzę na poziomie podstawowym i średnim. Egzaminy początkowo odbywały się w Pińczowie, a później w Proszowicach. Komisja egzaminacyjna składała się z nauczycieli miejscowych oraz przyjeżdżających z Krakowa np. prof. Jan Kulpa pseudonim Gawron, późniejszy prorektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie [...].

     Po wojnie został dyrektorem Liceum Pedagogicznego w Krakowie, które wespół z gronem pedagogicznym odgruzowywał, zagospodarował i uruchomił. Trwało to jednak krótko. Już w marcu 1945 przeniósł się do Kielc, gdzie w kuratorium został naczelnikiem działu kształcenia nauczycieli. Jego staraniem przeniesiono także z Krakowa do Kielc Wyższy Kurs Nauczycielski. Cechując się głęboką wiedzą, nieprzeciętną inteligencją, taktem i życzliwością szybko zjednywał sobie otoczenie i cieszył się ogromnym autorytetem i sympatią nie tylko wśród kadry nauczycielskiej.

Jan Kulpa
(fot. biografik.up.krakow.pl)

     W 1950 roku wrócił do Krakowa i objął stanowiska dyrektora II Liceum Ogólnokształcącego dla Pracujących. W trzy lata później został kierownikiem Sekcji Oświaty Dorosłych w Wojewódzkim Ośrodku Doskonalenia Kadr. Równocześnie do 1954 r. prowadził zajęcia z języka polskiego w studium przygotowawczym do szkół wyższych, funkcjonującym przy UJ. Po likwidacji studium podjął pracę w organizującym się I Studium Nauczycielskim w Krakowie.

     W 1957 roku otrzymał nominację na zastępcę profesora w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie, a w latach 1960-1965 wykładał na licznych kursach dla nauczycieli. Ponadto aktywnie działał w Związku Nauczycielstwa Polskiego, a od czasów okupacji związany był z ruchem ludowym.

     Kontynuował działalność naukową i publicystyczną. W latach 50-tych opublikował Metodykę Języka Polskiego dla Pracujących i wiele artykułów, a w latach 1960-1965 napisał 50 artykułów i wydał 10 książek. W 1961 r. uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych, w 1966 na UJ otrzymał stopień docenta, a w 1970 nominację na profesora nadzwyczajnego. W latach 1969-1978 był dyrektorem Instytutu Nauk Pedagogicznych przy WSP w Krakowie, a równocześnie w latach 1975-1978 był profesorem ds. nauczania.

     W swoim pracowitym życiu wywarł wpływ na tysiące nauczycieli i ludzi innych profesji, z którymi się spotkał. Wypromował ponad 350 magistrów, 35 doktorów, i habilitował 3 docentów. Opublikował ponad 500 artykułów i wydał 32 książki. W 1978 r. przeszedł na emeryturę, ale nadal aktywnie działał w wielu instytucjach, towarzystwach naukowych i sekcjach PAN, m.in. przewodniczył Sekcji Kształcenia Nauczyciela przy Zarządzie Głównym ZNP, Zespołowi Dydaktyczno-Wychowawczemu (rzeczoznawców). Pedagogiki przy Ministerstwie Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki, oraz (przez 4 kadencje) Komisji Nauk Pedagogicznych PAN-oddział w Krakowie.

     Za tę rozległą i niezwykle aktywną działalność otrzymał wiele odznaczeń i wyróżnień, w tym: Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Oficerski Odrodzenia Polski, Zasłużony Nauczyciel PRL, Złotą Odznakę ZNP, Złotą Odznakę za prace społeczne dla miasta Krakowa.

Zmarł 20 marca 1983 roku i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

opracowanie: Marcin Szwaja