Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie artykułów, macie propozycję innych związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym materiale; prosimy o kontakt!
Maksymilian Malinowski - redaktor "Zarania" (fot. pl.wikipedia.org)
Proszowice, 9-03-2021
Początek XX wieku na Ziemiach Królestwa Polskiego charakteryzowała wielość kierunków politycznych w ruchu robotniczym, narodowo - demokratycznym oraz ludowym. Obok Towarzystwa Rolniczego i Jutrzenki do niewątpliwie dynamicznych należał ruch zaraniarski. Przyjął on nazwę od tygodnika "Zaranie", który ukazał się w listopadzie 1907 roku. Hasło tego ruchu głosiło: Sami sobie stworzymy lepszą przyszłość.
Idee tego ruchu realizowało w naszym regionie wielu działaczy chłopskich i inteligentów. Do nich należeli; Józef Warchoł z Jazdowiczek, Wincenty Banaś z Muniakowic, Michał Haber z Łososkowic, Jacenty Miszczyk z Niegardowa, Tomasz Natkaniec z Prandocina, Marcin Rączka z Łętkowic oraz Antoni Szopiński z Łętkowic. Na zebranie w Niegardowie w 1908 roku przybył założyciel i naczelny redaktor "Zarania" Maksymilian Malinowski (1860-1948).
Ten wybitny działacz ruchu ludowego w latach 1887-1906 wydawał i był redaktorem "Zorzy". Działając od 1918 roku w Polskim Stronnictwie Ludowym "Wyzwolenie" był jego prezesem w latach 1925-1933. W spotkaniu tym, w którym wzięło udział około 200 zaranian z całego ówczesnego powiatu miechowskiego uczestniczył również Tomasz Nocznicki (1862-1944). Jako jeden z najaktywniejszych zaraniarzy był on w latach 1909-1914 prezesem Zarządu Głównego Kółek Rolniczych im. St. Staszica. Zaranianie krzewili postęp rolniczy, nowoczesne metody gospodarowania, propagowali ruch spółdzielczy oraz zakładali własne Kółka Rolnicze, tzw. Staszicowskie.
Kółka takie powstały w latach 1909-1910 w Łętkowicach, Muniakowicach, Piotrkowicach Wielkich oraz w Niegardowie. Ruch zaraniarski cechował antyklerykalizm: walka z dążeniem kleru do podporządkowania sobie życia społeczno - gospodarczego i kształtowania politycznego wsi, oraz z nadmiernymi opłatami pobieranymi za posługi religijne. Te wystąpienia spotkały się z ostrym potępieniem znacznej części duchowieństwa, zarzucającemu mu (niesłusznie) szerzenie ateizmu. Niewątpliwie najostrzej na naszym terenie ruch ten potępił biskup kielecki Augustyn Łosiński w Zielenicach, podczas wizytacji parafii w dniu 27 sierpnia 1911 roku. Na wygłoszonym do tysięcy wiernych kazaniu napiętnował, jego zdaniem, zło jakie w parafii i okolicy szerzy bezbożne pismo "Zaranie". Z tego typu poglądami na łamach "Siewby" i "Zarania" polemizowali działacze ludowi z naszego regionu; Stanisław i Piotr Manterysowie, Jacenty Miszczyk, Józef Rączka, Stanisław Rzymski i wielu innych.
opracowanie: Henryk Pomykalski
Podstawową wiedzę do tego artykułu, podobnie jak do "Kieleckie Towarzystwo Rolnicze" i "Jutrzenka" zaczerpnąłem z nieocenionej pracy Zbigniewa Pęckowskiego "Miechów" i S.Borkiewicza "Historia organizacji społeczno - rolniczych w województwie kieleckim".
