|
|
 | ||||
 | ||||||
| Dzisiaj jest sobota, 27 kwietnia 2024 r. (118 dzień roku) ; imieniny: Sergiusza, Teofila, Zyty | |
 | |
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
serwis IKP / działy autorskie / zachwyćmy się... (A.Powidzki) / Uzdrowisko Lądek Zdrój - dawniej i dziś
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Uzdrowisko Lądek Zdrój - dawniej i dziś
Wrocław, 23-11-2023 Lądek Zdrój (niem. od 1935 r. Bad Landeck, a od 1946 r. Lądek Zdrój), to w części przepięknie odrestaurowane miasto w województwie dolnośląskim, leżące w Kotlinie Kłodzkiej, niedaleko Stronia Śląskiego, Złotego Stoku i Kłodzka. Bogaty drzewostan świerkowo-bukowy, piękne łąki, liczne potoki, tworzą piękny, urozmaicony krajobraz wokół miejscowości. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego 1 stycznia 2023 roku miasto liczyło 5043 mieszkańców. Lądek Zdrój jest najstarszym kurortem wodoleczniczym na ziemiach polskich. Prawa miejskie otrzymał w 1282 roku i należy do najstarszych miast Ziemi Kłodzkiej (Kłodzko - 1253, Bystrzyca Kłodzka - 1319).
Historyczna zabudowa Lądka, niewiele zakłócona współcześnie sprawia, że można wyraźnie wyodrębnić część miejską z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym oraz część zdrojową, odległą od miasta około 1,5 km.
Lądeckie lecznictwo uzdrowiskowe kształtuje strefa klimatyczna górsko-dolna, najwyżej oceniana pod względem wartości klimatoterapeutycznych. Klimat określany jest jako łagodny o szerokich wartościach adaptacyjnych dla wielu osób. Ponadto swoją sławę uzdrowisko zawdzięcza naturalnemu bogactwu leczniczych źródeł termalnych wód siarczkowo-fluorkowych i radoczynnych, które doskonale wpływają ma poprawę zdrowia.
Warto wiedzieć, że z uwagi na bogate dziedzictwo historyczne Lądek Zdrój od 2019 roku należy - jako jedyne uzdrowisko z Polski - do Europejskiego Stowarzyszenia Historycznych Miast Termalnych (EHTTA) i znajduje się na Europejskim Szlaku Historycznych Miast Termalnych. JAK DOSZŁO DO POWSTANIA UZDROWISKA LĄDEK ZDRÓJ?Losy Lądka Zdrój związane są nierozerwalnie z burzliwą historią Ziemi Kłodzkiej. Rządzili tutaj na przemian Piastowie Śląscy, Czesi, Austriacy, Prusacy, Niemcy i Polacy.Za początek istnienia uzdrowiska historycy uznają 1241 rok, kiedy to - według późniejszych przekazów - urządzenia kąpielowe zniszczyły wojska mongolskie udające się na Węgry, po wygranej bitwie z wojskami chrześcijańskimi pod Legnicą 9 kwietnia 1241 roku. Chociaż wiadomo, że miejscowe źródła wody były wykorzystywane znacznie wcześniej przez mieszkańców tego terenu. Informacja mówiąca o roku 1241 czyni Lądek Zdrój najstarszym nowożytnym uzdrowiskiem w Polsce (Busko Zdrój 1252 r., Rabka Zdrój 1254 r., Cieplice Śląskie 1281 r.). W tej części Europy od Lądka Zdrój starsze są tylko Mariánské Lázné 1197 rok w Czechach. Czas biegnie szybko. 24 czerwca 1459 roku, rok po objęciu tronu czeskiego, husysta Jerzy z Podiebradu, podniósł Ziemię Kłodzką do rangi samodzielnego Hrabstwa Kłodzkiego w strukturze Królestwa Czeskiego. W 1497 roku Lądek odwiedził hrabia kłodzki Henryk Pierwszy Starszy z Podiebradów, syn króla husysty Jerzego i postanowił skorzystać z cuda czyniącej wody z lądeckiego źródła, aby zaradzić na bóle kości, które odczuwał. Po trzech dniach ulga nadeszła, a po tygodniu zupełnie ustąpiła.
Planując kolejną wizytę w Lądku, Henryk chce mieszkać "po pańsku" i nakazuje budowę zajazdu w pobliżu źródła, który po zbudowaniu otrzymuje nazwę "Jerzy", nazwa została zachowana po dziś dzień. To najstarsza budowla zdroju, na jej frontowej ścianie widać datę 1498. Po śmierci Henryka Pierwszego Starszego (zm. 24.06.1498 r.) zdrojem najwięcej interesował się jego średni syn Jerzy Podiebradowicz, który sprowadza do zdroju bardzo doświadczoną i znaną w Europie osobę z Wiednia, Konrada z Bergu, doktora nauk sztuk wodnych. Konrad przeprowadza pierwszą naukową analizę chemiczną lądeckich wód mineralnych. POWSTAWANIE KĄPIELISK: STARY i NOWY JERZY - PIERWSZE WANNYSynowie Henryka Pierwszego Starszego z Podiebradów, książęta ziębiccy i hrabiowie kłodzcy bracia: Albrecht, Jerzy i Karol Podiebradowie, gdy poznają wyniki badań bijącego źródła, wskazujące na jego walory lecznicze, rozbudowują posiadany zdrój oraz jego zaplecze lecznicze.W 1498 roku ujęcie źródło "Stare" zostało powiększone, obudowane belkami i nakryte drewnianą konstrukcją. W tym samym czasie wybudowano budynki łaźni: osobny dla mężczyzn i osobny dla kobiet. W sąsiedztwie źródła postawiono zajazd dla gości. Książe Jerzy, ku czci swego patrona, przy źródle funduje kaplicę pod wezwaniem św. Jerzego.
Kaplica związana ze zdrojem "Jerzy" znajdowała się w budynku kąpielowym u stóp Wzgórza Świętojerskiego. Mimo kolejnych przebudów, jakim poddawano zakład kąpielowy "Jerzy", kaplica przez niemal 140 lat pozostawała jego częścią. Dopiero w 1637 roku na szczycie przylegającego Wzgórza Świętojerskiego wybudowano kaplicę drewnianą, którą w roku 1658 zastąpiono budynkiem murowanym. W kaplicy codziennie odprawiano msze, a goście wyznania katolickiego uczestniczyli w nich przed przystąpieniem do leczniczej kąpieli. Po przejęcie zdroju przez miasto, w latach 1577-1580 dokonano dużej przebudowy kąpieliska "Jerzy". Zamieniono obudowę źródła, zastępując drewniane belki na kamień. Wyburzono drewniane budynki. W ich miejsce w pobliżu kaplicy i domu kąpielowego wzniesiono dwa domy gościnne: "Pod Czarnym Orłem" dla panów i "Nadzieja" dla kobiet. Zakupiono miedzianą kadź do podgrzewania wody w wannach i wydano pierwsze w historii Lądka przepisy kąpielowe. W 1794 roku do łazienek dla kobiet dobudowano pomieszczenia kąpielowe z wannami przeznaczonymi dla ubogich. W trakcie przebudowy zakładu kąpielowego "Jerzy" w latach 1913-1919, założono w nim m.in. inhalatorium. Powodem stało się odkrycie radoczynności wód, potwierdzone różnymi badaniami.
W latach pierwszej wojny światowej, poniżej starego zakładu "Jerzy", znajdującego się przy obecnej ulicy Ostrowicza, zbudowano zakład kąpielowy "Nowy Jerzy", w miejscu kilku starych zajazdów. Był to na ówczesne czasy nowoczesny zakład kąpielowy, który do tej pory spełnia w pełni swe funkcje, a wygląd zewnętrzny jak i wnętrz nadal budzi podziw. Znajduje się w nim 58. kabin do kąpieli w wannach i innych zabiegów oraz w holu wejściowym pijalnia - wykonana w 1997 roku.
Na frontowej ścianie budynku "Nowy Jerzy", znajduje się potężny, rzeźbiony herb Lądka, a ściany frontu ozdobione są wielkimi rzeźbami i płaskorzeźbami postaci, zwierząt i symboli związanych z wodą.
Od strony ul. Ostrowicza w obrębie budynku znajduje się brama przejazdowa prowadząca na "Lwi dziedziniec", gdzie w latach 1916-1963 znajdował się wodotrysk w kształcie lwa. Wodotrysk ten został jesienią 1993 roku przeniesiony przed wejście do budynku "Stary Jerzy".
Obiekty stary i nowy "Jerzy" w latach 1945 - 1953 były zarządzane przez Północną Grupę Wojsk Armii Radzieckiej (PGWAR). ROZWÓJ UZDROWISKAW czasie panowania braci - książąt ziębickich nastąpił wspaniały okres rozkwitu uzdrowiska i w zasadzie od czasu rządów trzech braci rozpoczyna się właściwa historia lądeckiego zdroju. Odtąd w powstałym zakładzie kąpielowym "Jerzy" kurowali się ludzie możni: królowie, książęta, hrabiowie, hierarchowie duchowieństwa, itp. Natomiast wielu ubogich ludzi dotkniętych dolegliwościami, takimi jak: bóle kości, zastrzały, wrzody na ciele i inne, kurowało się w źródle zwanym "chłopskie", w nieużytkowanym oficjalnie "kąpielisku", a właściwie sadzawce-bajorze, zawierającej siarkę.Po 1500 roku dla rozwoju uzdrowiska nastąpił niesprzyjający okres. Zdrój sprzedany w 1501 roku przez książęta ziębickich często zmienia właścicieli, którzy wcale nie interesowali się balneologią tylko rolnictwem, rzemiosłem, handlem, pasterstwem, myślistwem i rybołówstwem. Ponadto, w 1521 roku uzdrowisko pustoszy epidemia dżumy.
4 sierpnia 1572 roku magistrat Lądka odkupiło od cesarza Maksymiliana II Habsburga zdrój "Jerzy", folwark i przynależności zdroju i od tego czasu datuje się historia miejskiego uzdrowiska i właściwy rozwój kurortu. Miasto wykonało dużą przebudowę zdroju "Jerzy". Lądek wtedy liczył 1352 mieszkańców. Zachwycony kuracją w nowych lądeckich łaźniach w 1578 roku, książe brzeski, legnicki i oleśnicki Jerzy II Wspaniały, ofiaruje miastu w 1579 roku mechanizm zegara ze swojej rezydencji w Brzegu z przeznaczeniem dla zdroju, który umieszczono kilka miesięcy później, w specjalnie zbudowanej dla tego mechanizmu wieży zegarowej przy zdroju "Jerzy".
Miasto Lądek i jego zdrój prosperują dobrze, ale koniec XVI wieku nie jest dla mieszkańców Lądka szczęśliwy. W 1578 roku nawiedza miasto wielka powódź, cztery lata później trafia do Lądka zaraza, przez co kąpielisko na jakiś czas zamknięto. Powódź w 1598 roku niszczy w znacznej mierze miejski most św. Jana Nepomucena, który w 1565 roku zbudowano nad nurtem rzeki Białej Lądeckiej.
W 1591 roku znany w Europie reformator religijny, lekarz i radca cesarski Jan Crato von Kraffstein, właściciel Rückers (od 1945 roku Szczytna w woj. dolnośląskim), publikuje pierwszy tekst medyczny o dobrym wpływie lądeckich term na wiele schorzeń. W efekcie tej publikacji, na temat korzystnego wpływu lądeckich wód na wiele schorzeń oraz przeprowadzonej przez miasto przebudowy zdroju "Jerzy", na leczenie w lądeckim kurorcie zdecydowało się wiele znakomitych osób. Plejada arystokratów, książąt kościoła, artystów, publicystów zaczęła regularnie odwiedzać Lądek, by w nim kurować się, odpoczywać, bawić się, obchodzić jubileusze i tworzyć. Pod koniec XVI wieku ruch kuracjuszy był tak duży, że ważnym przedsięwzięciem w dziejach uzdrowiska było wprowadzenie oficjalnych przepisów kąpielowych, regulujących od tej pory życie zdroju. Ten pionierski regulamin wydany przez Radę Miejska 18 maja 1601 roku składał się z 14. zaleceń dla kuracjuszy, gospodarza uzdrowiska i obsługi. W pierwszym punkcie napominano do nabożności, w drugim ostrzegano przed dewastacją mieszkań i pożarami, w trzecim apelowano do gości z krostami, żeby nie używali "Zdroju Górnego", gdzie czerpano wodę do wanien, aby w basenie nie hałasowali, nie pryskali się wodą i nie pływali, na co były liczne skargi. Był też podany harmonogram korzystania z kąpieli - godziny i czas przebywania w kąpieli. Inne punkty zobowiązywały gospodarza kąpieliska do zatrudnienia wiernej i pilnej służby, uprzejmej dla gości, codziennie oczyszczającej basen, przepędzającej osoby podejrzane i żebraków. Zakazywano strzelania i polowania w pobliskich lasach oraz łowienia ryb w potokach. Powyższy regulamin z niewielkimi zmianami obowiązywał aż do czasów pruskich do 1753 roku. Czas wojny trzydziestoletniej 1618-1648 (wojna na tle religijnym) dotkliwie wpłynął na Hrabstwo Kłodzkie i miasto Lądek. Wojna powoduje ogromne zniszczenia na całej Ziemi Kłodzkiej. Kontrybucje i kwaterunki wojsk rujnują całą gospodarkę Ziemi Kłodzkiej. Lądek podupadł i uległ zniszczeniu w wyniku pożarów, zdrój też został częściowo zniszczony. Brakowało kuracjuszy, a tym samym miasto nie miało dochodów. Pod koniec konfliktu zubożałe miasto odsprzedaje na pewien czas kąpielisko "Jerzy". W 1645 roku miasto liczyło 864 mieszkańców. NOWA KARTA W DZIEJACH MIASTA I UZDROWISKANową kartę w dziejach miasta i uzdrowiska otwiera, zarządca hrabstwa kłodzkiego, radca cesarski baron Jan Zygmunt Hoffmann von Leuchtenstern. Hoffmann w 1672 roku zakupił ówczesną wieś Thalheim z zagrodą chłopską, do której należało cuchnące siarką "bajoro".O istnieniu tego źródła, bajora, zawierającego siarkę - potocznie nazywanego chłopskie, wiadomo już było w 1622 roku. W 1625 roku wspominał o tym źródle dr Schilling, gdy na nowo opisywał zdrój "Jerzy" i nazwał owe źródło "Nowe". Na jego ujęcie trzeba było jednak poczekać wiele lat, do zakończenia wojny trzydziestoletniej. Źródło "Nowe", Zygmunt Hoffmann na cześć swojej żony nazwał "Maria". Źródło to obecnie nosi imię "Marii Skłodowskiej-Curie". Nad źródłem "Maria", Zygmunt Hoffman rozpoczął budowę "zakładu kąpielowego", który został oddany do użytku w 1680 roku i otrzymał nazwę "Marienbad". Powstał okazały ośmioboczny obiekt, zwieńczony kopułą, w którym wokół ujęcia źródła umieszczono wanny kąpielowe. W ten sposób powstał drugi lądecki zdrój. Zasługą Hoffmanna było też zabudowanie okolicznego terenu. Dla korzystających ze zdroju wybudowano karczmę, dom dla przyjezdnych oraz okazałą rezydencję właściciela. Również z fundacji Hoffmanna powstała kaplica zdrojowa "Na Pustkowiu" wybudowana w 1697 roku, później znacznie rozbudowana. Kaplica "Na Pustkowiu", to obecnie Sanktuarium Matki Bożej "Uzdrowienia Chorych" i służy nieustannie kuracjuszom i turystom.
Na przełomie XVII i XVIII wieku trwa "walka" pomiędzy źródłem miejskim (Jerzy) i prywatnym (Marii). Jedni autorzy publikacji bardziej zachwalali zdrój "Jerzy", inni zdrój "Marii". Dopiero w 1736 roku, gdy od wnuka Zygmunta Hoffmanna magistrat Lądka wykupiły zdrój "Maria", oferta lecznicza stała się pełna i do dziś sprawiedliwie promuje zasoby leczniczej wody Lądka Zdrój. KATAKLIZMY POWODUJĄ ZASTÓJ W ROZWOJU MIASTA I ZDROJUPoczątek XVIII wieku należał w dziejach miasta do czasów największego rozwoju i dobrobytu. Jednak noc z 7 na 8 kwietnia 1739 roku nie była sennym koszmarem mieszkańców Lądka, wydarzyła się naprawdę. Sen został przerwany tragicznym pożarem obejmującym prawie całe miasto. Ogień strawił dwie pierzeje rynku: południową i wschodnią oraz ratusz, w którym spłonęło archiwum miejskie.Austriacy i Prusacy w latach 1740-1763 znowu stają przeciw sobie. W latach trzech wojen śląskich (1740-1742; 1744-1745; 1756-1763) przez Lądek przechodzą wielokrotnie obie armie i nie są to przemarsze pokojowe. Tym razem są protestanci górą. Prusacy formalnie likwidują Hrabstwo Kłodzkie, które przeszło we władanie Prus. W czerwcu 1742 roku magistrat Lądka uznaje ich zwierzchnictwo. Lądek ma zaledwie 831 mieszkańców. Wojny spowodowały również zastój w rozwoju uzdrowiska. Na mocy porozumień z 1759 roku Lądek, obok Cieplic, Teplic i Karlovych Var stał się ośrodkiem rekonwalescencji rannych i chorych żołnierzy obu walczących stron zarówno z Prus, jak i Austro-Węgier. Porozumienie to wyprzedziło o ponad 100 lat pierwszą tzw. konwencję genewską Czerwonego Krzyża. NOWE DOBRE CZASY DLA KURORTUZakończenie wojen śląskich otworzyło rozdział nowego rozwoju miasta Lądek pod panowaniem pruskim. Do niewątpliwych przyczyn popularności miasta i uzdrowiska przyczynił się pobyt w nim króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego, przebywającego 1765 roku na kuracji. To ten sam władca, który kilka lat później doprowadził do pierwszego rozbioru Polski w 1772 roku. Towarzyszył mu cały dwór m.in. młodszy brat książe Henryk Pruski.Fakt udanej i skutecznej kuracji króla pruskiego przyczynił się do tego, że do Lądka zaczęto przyjeżdżać częściej, bowiem król po swoim pobycie wydał zakaz korzystania przez obywateli Prus z innych niż sudeckie uzdrowiska. Duże zasługi w rozwoju lądeckiego uzdrowiska miał Karl Gregor Heinrich von Hoym minister Śląska i Prus Południowych. Pruski minister do spraw Śląska przebywał na kuracji w Lądku kilkakrotnie - po raz pierwszy wiosną 1782 roku oraz później m.in. w roku 1784 i 1789. Minister Heinrich von Hoym od zakończenia pierwszej kuracji, osobiście zajmuje się rozwojem uzdrowiska. Powstaje m.in.: malowniczy park z istniejąca do dziś aleją modrzewiową pomiędzy starym zdrojem "Jerzy" a nowym zdrojem "Marienbad", wystawiono salę balową, zbudowano "Leśną Świątynię" nad potokiem Jadwiżanką - dzisiaj już jej nie ma, popadła w ruinę i została rozebrana w latach sześćdziesiątych XX wieku.
Pod koniec XVIII i na początku XIX wieku uzdrowisko Lądek rozwijało się dosyć dobrze i uzyskało światowy rozgłos. Kurort stał się ośrodkiem letnich podróży europejskich rodzin królewskich i arystokracji pruskiej, polskiej i rosyjskiej, którzy przybywali do uzdrowiska nie tylko po "zdrowie", ale po to aby je zobaczyć i być widzianym. Uzdrowisko gościło również artystów, muzyków, pisarzy, poetów i malarzy. W 1790 roku swoje 41. Urodziny świętował w lądeckim zdroju wybitny poeta niemiecki Johann Wolfgang Goethe. W 1800 roku zjawili się na kuracji w Lądku, król Prus Fryderyka Wilhelma III z małżonką Luizą Pruską, mecenaską zdroju. 22 maja 1800 roku położyła ona uroczyście kamień węgielny pod budowę nowego obiektu zdrojowego z salą koncertową (obecnie budynek Kinoteatru połączonego z Domem Zdrojowym). 24 sierpnia 1800 roku do uzdrowiska Lądek, w ramach dyplomatycznej delegacji do Europy, przyjechał dyplomata John Quincy Adams, późniejszy szósty prezydent Stanów Zjednoczonych. Jest on autorem ciekawej opinii o uzdrowisku Lądek. Tymi to słowami John Quincy Adams ujrzawszy lądecki zdrój docenił to miejsce: [...] nigdy nie widziałem kąpieliska w położeniu tak obliczonym na zachowanie i odzyskanie zdrowia, jak Lądek [...]. Słowa te stały się mottem Lądka Zdrój. W sierpniu 1813 roku zdrój ponownie odwiedza król Fryderyk Wilhelm III, który na kolejnej 43. rocznicy swoich urodzin gości cara Rosji Aleksandra I. Towarzyszą im arystokratyczne dwory z najzacniejszymi nazwiskami epoki. Wówczas to lądecka "Leśna Świątynia" była miejscem tego ważnego historycznego wydarzenia: 2 sierpnia 1813 roku w leśniczówce (dzisiaj jej miejsce zajmuje restauracja Sielanka) naprzeciwko "Leśnej Świątyni", król pruski Fryderyk Wilhelm III spotkał się z carem Aleksandrem I, prowadząc ważne rozmowy w ramach koalicji antynapoleońskiej. Ten pobyt upamiętniono drewnianą tablicą wewnątrz świątyni z inskrypcją: Tu 2 sierpnia 1813 gościli nasz Król Jego Wysokość Fryderyk Wilhelm III oraz uwielbiony Alexander Car Rosji.
W 1820 roku w Lądku odpoczywa książe pruski Wilhelm, drugi syn Fryderyka Wilhelma III i królowej Luizy, który później zostanie królem Prus Wilhelmem I z dynastii Hohenzollernów. W 1838 roku po raz pierwszy odwiedza Lądek "Dobra Pani" - królewna niderlandzka Marianna Orańska, córka Wilhelma I Orańskiego, władcy Zjednoczonego Królestwa Niderlandów, która w późniejszych latach przyczyniła się do rozwoju tego regionu. Księżna, w zależności od pory roku przebywała w różnych częściach Europy. Na tych terenach siedzibą Marianny Orańskiej był zamek w Kamieńcu Ząbkowickim, natomiast na Ziemi Kłodzkiej należały do niej Góry Bialskie i Masyw Śnieżnika. Właścicielka dbała o ten teren oraz jego mieszkańców. Wyrażało się to racjonalną gospodarką, w tym czasie powstała sieć dróg górskich, a Lądek uzyskał połączenie drogowe z Kamieńcem Ząbkowickim i Ziębicami oraz Bolesławowem i Nowym Mestem na Morawach.
To tylko początek złotej epoki kurortu, w którym sezon trwa zaledwie od maja do 15 października. Od roku 1811 obowiązywała w Lądku taksa kuracyjna, zobowiązująca do wykupienia karty pobytu dla osób, które przebywały w Lądku powyżej 8 dni. Gdy Europę Zachodnią ogarnia rewolucja przemysłowa, Lądek jest oazą spokoju, sielankowym azylem, w którym zmiany - dyktowane odkryciami naukowymi, polegają na rozwoju kolejnych terapii.
Ważnym wydarzeniem naukowym dla Lądka staje się odkrycie radoczynności zdrojów lądeckich w 1904 roku. Poziom stężenia aktywności radonu w lądeckich leczniczych wodach należał do jednych z największych w Europie. Znajduje to praktyczne zastosowanie dla celów balneoterapeutycznych. Uzdrowisko szybko zyskało miano największego radonowego kurortu na kontynencie europejskim. W Lądeckim zdroju, rekonwalescencję niedomogów ciała wspierają terapie duchowe: działa teatr stacjonarny, każdego dnia koncertuje orkiestra zdrojowa i możliwie często urządzane są bale. Lądek staje się przede wszystkim ekskluzywnym kurortem arystokracji, bardzo drogim i snobistycznym. UZDROWISKO PO ZAKOŃCZENIU PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ I DZISIAJW latach międzywojennych Lądek kwitł jako uzdrowisko o najwyższym standardzie. Pierwsza wojna światowa nie przyniosła miastu i uzdrowisku żadnych strat, uzdrowisko nadal pełniło swoją funkcję leczniczą i rozbudowywało się.
Między innymi poniżej dzisiejszego Zakładu Przyrodoleczniczego Wojciech w kierunku miasta, w 1936 roku oddano do użytku duży kryty basen kąpielowy (25x12) i pijalnię, które stanęły na miejscu rozebranego, dawnego zakładu kąpielowego "Kamienny". Zakład ten obecnie nosi nazwę Zakładu Przyrodoleczniczego im. Marii Skłodowskiej-Curie 23 Wojskowego Szpitala Uzdrowiskowego. 9 maja 1945 roku do Lądka wkroczyła Armia Czerwona. Rosjanie w krótkim czasie uruchomili zakłady lecznicze dla swoich potrzeb, a niewielką ich część, składająca się z budynków obecnego Zakładu Przyrodoleczniczego "Adam-Stanisław", przekazano 25 sierpnia 1945 roku władzom polskim, które z końcem wojny także pojawiły się w Lądku. W 1946 roku miasto liczyło 801 polskich mieszkańców.
Państwowe Przedsiębiorstwo Uzdrowiskowe Lądek Zdrój powstało wiosną 1946 roku i zaczęło intensywnie rozwijać swoje usługi zdrojowe. Wprowadzono całoroczną działalność leczniczą, która przez wieki była działalnością sezonową, trwającą od maja do połowy października. Zorganizowano pierwszy turnus leczniczy od 1 maja 1946 roku. Kuracjusze korzystali z zabiegów leczniczych w wydzielonych kabinach w zakładach przyrodoleczniczych będących pod zarządem wojsk radzieckich. Rosjanie opuścili Lądka Zdrój w 1953 roku, niestety tylko na chwilę, wrócili w 1956 roku. Zanim wrócili, część opuszczonych obiektów sanatoryjnych przejęło Państwowe Przedsiębiorstwo Uzdrowiskowe (PPU), a część powstający wówczas Centralny Wojskowy Zespół Sanatoryjny (CWZS). Gdy po trzech latach Rosjanie wrócili, na bazie trzech obiektów uzdrowiskowych ponownie utworzono sanatorium dla wojsk radzieckich, które funkcjonowało od 1956 do 1991 roku. W 1949 roku powstał Fundusz Wczasów Pracowniczych (FWP), który bardzo szybko rozwinął swoją działalność i znacznie zintensyfikował życie Lądka Zdrój. W 1965 roku nastąpiło połączenie uzdrowiska Lądek Zdrój z odległym o 36 kilometrów uzdrowiskiem Długopole Zdrój i powstaje obecne Uzdrowisko Lądek-Długopole S.A. Szczególnie intensywny okres rozwoju, a właściwie przebudowy miasta nastąpi w latach 1969 -1975. Powstają obiekty sanatoryjne i pensjonaty. Największa frekwencja kuracjuszy miała miejsce w latach 1977-1978, rocznie wydawano ponad milion zabiegów, bez sanatorium radzieckiego.
Przełom polityczno-ustrojowy w 1989 roku (transformacja ustrojowa) zapoczątkowała niezwykle trudny okres funkcjonowania gospodarki Polski, w tym także dla lecznictwa uzdrowiskowego. Lądek Zdrój w kolejnych latach zaczął odnotowywać katastrofalny spadek odwiedzających uzdrowisko. Przyczynił się do tego ograniczone do minimum finansowanie kurortu z budżetu państwa, następuje upadek FWP. W Lądku Zdrój z 33. obiektów funduszu, pozostały 2. obiekty (Ośrodek Sanatoryjno-Rehabilitacyjny "Wanda" i "Rybniczanka"), działające do dzisiaj. Pozostałe sprywatyzowano, często w nieudany sposób. Zmieniła się też kondycja pozostałych dwóch największych usługodawców: Uzdrowiska "Lądek-Długopole" i 23 Wojskowego Szpitala Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjnego. Po kilku latach działalności w nowej rzeczywistości ekonomicznej, zakłady uzdrowiskowe dostosowały się do zasad wolnego rynku usług medycznych, a zdobyte doświadczenia pozwoliły na wypracowanie nowych form funkcjonowania, w tym również "konkurencyjnego" zabiegania o kuracjuszy. Lądek Zdrój dzisiaj jest miastem równie często odwiedzanym, jak poprzednio. Jednak, przez przeszły system polityczno-ekonomiczny, zatarła się nieodwracalnie jego dawna świetność europejskiego uzdrowiska. Do tego doszła tragedia powodzi w 1997 roku - miasto uległo poważnemu zniszczeniu. Obecnie Lądek rozwija się, masowo przeprowadzane są prace restauracyjne mające na celu przywrócenie historycznego wyglądu miasta. "ZDRÓJ WOJCIECH" - WIZYTÓWKĄ LĄDKA ZDRÓJSymbolem uzdrowiska Lądeckiego jest Zakład Przyrodoleczniczy Wojciech I. Pierwotny obiekt budowany był na wzór łaźni tureckiej w 1678 roku przez radcę cesarskiego barona Jana Zygmunta Hoffmanna - nosił nazwę "Marienbad" i był przeznaczony dla arystokracji oraz szlachty.
Po wykupieniu przez magistrat Lądka w 1736 roku dóbr Zygmunta Hoffmana, zakład kąpielowy przeszedł pod zarząd miasta. Budynek był w drugiej połowie XVIII wieku oraz do sześćdziesiątych XIX wieku często przebudowywany i dostosowywany do zmieniających się potrzeb lecznictwa uzdrowiskowego. Ostatecznie, 200 lat po eksploatowania zakładu kąpielowego "Marienbad", uznano konieczność wzniesienie nowego zakładu kąpielowego. Prace budowlane prowadzono w latach 1878-1880. Został wzniesiony nowy efektowny i reprezentacyjny budynek kąpielowy. W rotundzie budynku umieszczono basen na 30 osób, a w pozostałych wnętrzach przyziemia: przebieralnie, łazienki oraz gabinety dla znaczniejszych kuracjuszy. Na drugiej kondygnacji rozmieszczono 10. dwupokojowych apartamentów. Ponadto na piętrze skrzydła z tarasem, urządzono pokój królewski dla upamiętnienia pobytu króla Fryderyka II w "Kąpielisku Maria" (obecnie kawiarnia z tarasem). Ze szczególnym rozmachem zrealizowano wystrój wnętrza rotundy z basenem i z antresolą na piętrze. Rotunda jest nakryta kopułą o przekroju półeliptycznym na wysokim bębnie z oknami o łuku pełnym ozdobionych dodatkowo dekoracją: herbem Lądka i rzeźbą figuralną. Basen jest z oprawą wykonaną z marmuru. Źródło "Wojciech" znajduje się w centrum budynku, bezpośrednio pod dnem basenu termalnego.
W latach 1935-1936, do rotundy "Wojciecha I", od strony północnej dobudowano pawilon w którym urządzono zakład borowinowy, zasilany naturalnym tworzywem leczniczym - borowiną z pobliskich pięciu osadników, obecna nazwa ZP "Wojciech II".
Budynek zakładu kąpielowego "Marienbad" w bardzo dobrym stanie przetrwał do końca II wojny światowej. Po wojnie do 1953 roku, był zarządzany przez Północną Grupę Wojsk Armii Radzieckiej, nazywał się "Święty Wojciech". Jak większość mienia zajętego i użytkowanego przez nich, pozostawili go zdewastowanego, konieczny był natychmiastowy remont. Kiedy "Święty Wojciech", stał się anonimowym "Wojciechem" i na czyje polecenie - nie wiadomo, możemy się tylko domyślać? Decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków z dnia 22 grudnia 1971 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków. W 1984 roku zamknięto Zakład Przyrodoleczniczy Wojciech i znajdująca się w nim część mieszkalną dla kuracjuszy sanatorium "Stefan" i przystąpiono do remontu kapitalnego, który trwał bardzo długo, bowiem były długie przerwy, ze względu braku środków finansowych. 22 lutego 1994 roku oddano do użytku komfortowo wykonaną i wyposażoną część sanatoryjną na 47. miejsc w 23. pokojach. 23 kwietnia 1997 roku otwarto część zabiegową z reprezentacyjnym holem, wspaniałym basenem oraz przepiękną pijalnią wody leczniczej, której nigdy uprzednio nie było w tym obiekcie.
7 sierpnia 1998 roku przekazano część kąpielową, z 25. marmurowymi wannami, której wystrój znacznie przewyższał jej stan pierwotny.
Nowy zakład kąpielowy stał się wizytówką miasta i należy do tej pory do najbardziej okazałych budowli Lądka Zdrój. W zakładzie kąpielowym Wojciech bywało wiele znanych osób, miedzy innymi: książe Antoni Henryk Radziwiłł, szósty prezydent USA John Quincy Adams, Oskar Kolberg, Iwan Turgieniew, Józef Cyrankiewicz, Władysław Gomułka czy Lech Wałęsa, który regularnie, korzysta z bazy zabiegowej w Zakładzie Przyrodoleczniczym "Wojciech".
Podsumowując, Lądek Zdrój to kameralne uzdrowisko w południowo-zachodniej Polsce, w samym środku Sudetów. Warto tu przyjechać do bijących naturalnych źródeł termalnych wód siarczkowo-fluorkowych i radoczynnych, które doskonale wpływają na poprawę zdrowia dla ciała i ducha, o czym przekonał się autor niniejszego artykułu, po trzytygodniowej kuracji w uzdrowisku Lądek- Zdrój.
Andrzej Powidzki ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PRZYJACIELE Internetowego Kuriera Proszowskiego | ||
 |
|
 |
| ||||||||||||
| ||||||||||||
|
|
strona redakcyjna regulamin serwisu zespół IKP dziennikarstwo obywatelskie legitymacje prasowe |
|
wiadomości redakcyjne logotypy patronat medialny archiwum |
|
|
reklama w IKP szczegóły ceny |
|
przyjaciele |
|
copyright © 2016-... Internetowy Kurier Proszowski; 2001-2016 Internetowy Kurier Proszowicki Nr rejestru prasowego 47/01; Sąd Okręgowy w Krakowie 28 maja 2001 Nr rejestru prasowego 253/16; Sąd Okręgowy w Krakowie 22 listopada 2016 KONTAKT Z REDAKCJĄ |
|
|
| ||||||||||||
| ||||||||||||
| KONTAKT Z REDAKCJĄ KONTAKT Z REDAKCJĄ KONTAKT Z REDAKCJĄ KONTAKT Z REDAKCJĄ KONTAKT Z REDAKCJĄ | ||||||||||||
|