Przyzwyczailiśmy się do tego, że pewne rzeczy są dla nas oczywiste. Wiemy dzięki temu, jak wyglądają gry jednoręki bandyta mega joker w kasynach internetowych, owoce w marketach czy też zdjęcia Księżyca. Jednak wiele rzeczy jest dla nas bardzo zaskakujących. Czy wiecie, że rzeki obecne są nie tylko na ziemi i pod nią, lecz także w powietrzu? Takie atmosferyczne pasy są w stanie wywoływać potężne burze, zmieniać wilgotność wielu regionów.
Rzeki atmosferyczne - co warto o nich wiedzieć?
Każdy wie, jak wygląda typowa rzeka. Płynie od źródła do konkretnego zbiornika, jakim są morza, oceany czy jeziora. Potrafi mieć prosty bieg, jak i wić się meandrami przez dziesiątki, setki kilometrów. Tymczasem mamy również długie i wąskie pasma wilgoci, które znajdują się w atmosferze. Wiele z nich potrafi się rozciągać aż z rejonów tropikalnych po wyższe szerokości geograficzne. Nagromadzona w nich wilgoć może być kilkanaście razy większa niż mają ją typowe rzeki na świecie.
Taka wilgoć w momencie, gdy dociera do wybrzeża i przemieszcza się w głąb lądu, zaczyna unosić się nad górami, jednocześnie w zależności od pory roku generując deszcz bądź opady śniegu. To właśnie takie rzeki atmosferyczne są nagle w stanie zakończyć na wybranym obszarze dłuższą suszę. Odpowiadają jednak także za ekstremalne powodzie i spływy gruzowe. Dzięki prowadzonym od lat badaniom wiemy, że rzeki atmosferyczne występują na całym świecie, wpływając w szczególności na zachodnie wybrzeża kontynentów. Mowa między innymi o Portugalii i krajach Europy Zachodniej, RPA czy Chile. W przypadku Stanów Zjednoczonych jednym z ciekawych zjawisk są rzeki o nazwie Pineapple Express, które przenoszą wilgoć z Hawajów na zachodnie wybrzeże Ameryki Północnej.
Najnowsze badania wykazały, że rzeki atmosferyczne będą się wydłużać, zwiększać swoją wilgotność, jak i również zwiększać zasięg występowania w ocieplającym się klimacie. Oczywiście trzeba wiedzieć, że atmosferyczne rzeki nie są niczym nowym. Wędrują bowiem po naszym niebie od milionów lat, transportując parę wodną z równika w kierunku biegunów. Są one w stanie transportować ponad 90% wilgoci z tropików i subtropików w kierunku wyższych szerokości geograficznych. Mogą jednak przybierać gwałtowne oblicza. 27 lutego 2019 roku jedna z takich rzek miała szerokość ponad 550 km i długość 2500 km, przez co rozciągała się od tropikalnego północnego Pacyfiku aż po wybrzeże północnej Kalifornii. To właśnie wtedy uderzyła w hrabstwo Sonoma, znajdujące się na północ od Zatoki San Francisco. Doszło po sporej powodzi, która wyrządziła duże straty materialne w regionie znanym z produkcji wina. A mówimy tylko o jednym z wielu podobnych zjawisk każdego roku.
Takie rzeki atmosferyczne w suchych warunkach mogą pomóc w uzupełnianiu zapasów wody, jak i niejednokrotnie gasiły niebezpieczne pożary. Jednak w bardziej wilgotnych warunkach od czasu do czasu powodują niszczycielskie powodzie i spływy gruzowe.
Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat badano w Stanach Zjednoczonych wpływ rzek atmosferycznych na lokalne zdarzenia pogodowe. Okazało się, że każdego roku szkody wywoływane ulewami z nich przekraczają poziom miliarda dolarów. Zachodnie wybrzeże w przypadku powodzi to aż 80% wpływu tych rzek. We wspomnianej wcześniej północnej części Kalifornii rzeki atmosferyczne odpowiadają nawet za 99% takich szkód. Wzdłuż Pacyfiku na Zachodzie USA każdego roku pojawia się mniej więcej 40 takich rzek. W Stanach Zjednoczonych zaczęto nawet je klasyfikować niczym tornada w skali od AR1 do AR5. Niestety wraz z ociepleniem klimatu będą one częstsze i bardziej intensywne. Te z kategorii AR5 są w stanie wywoływać intensywne burze, które powodują duże powodzie.
