Wiedza o proszowskich ziemianach przepustką na studia...
czwartoklasiści z Proszowic (fot. Sebastian Wypych)
Proszowice, 14-04-2014
O prestiżu szkoły w środowisku świadczą m.in. sukcesy uczniów w konkursach i olimpiadach przedmiotowych. Do listy zwycięstw uczniów Zespołu Szkół im. Bartosza Głowackiego w Proszowicach dopisać można triumf licealistów w wojewódzkim konkursie tematycznym pt. "Dwór małopolski w zmaganiach o niepodległość. Udział ziemian w Polskim Państwie Podziemnym i Akcji "Burza".
Dwory szlacheckie na trwałe wpisały się w polski krajobraz - nie tylko ten naturalny, ale też duchowy pejzaż polskiej historii i kultury. Na przestrzeni burzliwych dziejów Polski dwory i ich mieszkańcy stali na straży tradycji, obyczaju oraz patriotyzmu. Szczególną rolę odegrali ziemianie w okresie II wojny światowej - dwory były miejscem stacjonowania polskich oddziałów, tu znajdowali schronienie uciekinierzy z różnych stron kraju, a także ludność pochodzenia żydowskiego, wreszcie były miejscem aprowizacji oddziałów partyzanckich. Kres dworów położył dekret o reformie rolnej 1944r. - majątki upaństwowiono a ich właścicieli usunięto.
laureaci konkursu Mateusz i Adam uczniowie Zespołu Szkół im. Bartosza Głowackiego w Proszowicach (fot. Sebastian Wypych)
Ogłoszony przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie, Polskie Towarzystwo Ziemiańskie Oddział w Krakowie oraz Małopolskie Kuratorium Oświaty w Krakowie konkurs pt. "Dwór małopolski w zmaganiach o niepodległość. Udział ziemian w Polskim Państwie Podziemnym i Akcji "Burza" był doskonałą okazją do pokazania losów ziemiaństwa z naszego terenu w okresie II wojny światowej - w kontekście politycznym, oświatowym, społecznym, kulturotwórczym, gospodarczym i wojskowym. Prace przygotowane przez licealistów z Proszowic zostały sklasyfikowane, niezależnie przez dwóch członków komisji wojewódzkiej, na I miejscu.
Podczas finałowej gali, która odbyła się w gościnnym dworze Państwa Elżbiety i Antoniego Potockich na Olszy w Krakowie, młodzi regionaliści z Proszowic, na prośbę dr Marcina Chorązkiego z IPN, omawiali swoje prace. Przed znakomitym gremium, które tworzyli m.in. Panowie: Aleksander Palczewski - Małopolski Kurator Oświaty, dr Marian Wolski - Prezes Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego Oddział w Krakowie, Jan Baster - Dyrektor Generalny IPN, dr Marek Hałaburda - Prodziekan Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, jako pierwszy wystąpił Mateusz Kłos.
Mateusz Kłos (fot. Sebastian Wypych)
Jego esej historyczny nosił tytuł "Dwór w Jakubowicach jako kolebka ruchu oporu". Wybór tematu uzasadnił następująco: "Wiele razy przejeżdżając obok dworu zastanawiałem się, kto jest jego właścicielem. I los tak sprawił, że Pan Józef Kleszczyński był gościem w moim domu. I od tego czasu zaczęła się korespondencja. Dwór w Jakubowicach uczyniłem przedmiotem mojej pracy konkursowej, bo jego właściciele byli bardzo zaangażowani w walkę o niepodległość. Szczególną uwagę poświęciłem dzieciom Józefa Kleszczyńskiego i Bronisławy z Sopińskich: Zofii, Bogusławowi, Józefowi i Krystynie. To pokolenie Kleszczyńskich wniosło najwięcej w walkę o niepodległość i zapisało się na trwałe w historii naszego terenu."
Kolejny laureat konkursu - Adam Franczak swoją pracę poświęcił Ludwikowi Hieronimowi Morstinowi. "To postać znana przede wszystkim studentom polonistyki, historykom i krytykom literatury badającym życie kulturalne okresu dwudziestolecia międzywojennego - powiedział młody badacz. Zresztą większość prac poświęconych Morstinowi omawia jego zasługi na polu literatury. Na naszej ziemi o Morstinie krążyło wiele anegdot, mówiono przede wszystkim o zjazdach poetów i słynnych balach w pławowickim pałacu. Nie zawsze te obiegowe opinie były sprawiedliwe dla poety.
Adam Franczak (fot. Sebastian Wypych)
Mój esej pt. "Pan na Pławowicach": Ludwik Hieronim Morstin literat, żołnierz, dyplomata, patriota (1886 -1966) jest próbą rekonstrukcji biografii autora książki pt. "Opowieści o ludziach i zdarzeniach". W pracy prezentuję historię Pławowic i okoliczności pojawienia się w tym miejscu Morstinów, wywodzących się z niemieckiego rodu. Pokazuję fascynację Morstina Marszałkiem Piłsudskim, który był jego duchowym przywódcą. Omawiam działalność legionową Morstina, który wstąpił do 2 Pułku Piechoty I Brygady Legionów oraz jego zaangażowanie w działalność kurierską i dyplomatyczną. Morstin to przede wszystkim literat. Poezja była dla niego całym życiem, dlatego nie sposób pominąć tego elementu biografii "pana na Pławowicach".
W najważniejszej części pracy - tematycznie związanej z hasłem konkursu - opisuję zaangażowanie Ludwika Hieronima Morstina w pomoc państwu podziemnemu. Dowodem na czynne jego zaangażowanie w służbę AK są wspomnienia krewnych oraz innych rezydentów, którzy w tym czasie przebywali w pławowickim pałacu."
Uczniowie możliwie najpełniej wykorzystali źródła historyczne - prywatną korespondencję, publikowane wspomnienia, wywiady prasowe. Mateusz Kłos zaznaczył także w swym publicznym wystąpieniu, że "literatura poświęcona ziemiaństwu na naszym terenie nie jest zbyt obszerna. Podstawowym źródłem jest praca Janiny Leskiewiczowej pt. "Ziemiaństwo polskie...". Należy zatem nadal prowadzić korespondencję z Panem Józefem Kleszczyńskim oraz prowadzić dokumentację na temat działań senatora Edwarda Kleszczyńskiego."
Młodzi badacze historii lokalnej wykazali się wyróżniającą wiedzą na temat losów małopolskiego ziemiaństwa w okresie II wojny i ich roli w oporze wobec okupacji niemieckiej, władz sowieckich oraz polskich komunistów. Mateusz Kłos i Adam Franczak zostali nagrodzeni indeksem otwierającym im drogę do podjęcia studiów na wybranym kierunku na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. O ile Adam może wykorzystać ów glejt już po wakacjach, o tyle Mateusz musi poczekać jeszcze 2 lata - jest bowiem uczniem klasy pierwszej.
uczniowie ze Szkoły Podstawowej Nr 1 w Proszowicach (fot. Sebastian Wypych)
Piątkowa gala finałowa była swoistym triumfem młodych historyków z Proszowic. Wyróżnienie w konkursie otrzymali również uczniowie ze Szkoły Podstawowej Nr 1 w Proszowicach. Czwartoklasiści, pod kierunkiem Pani Bożeny Kłos, przygotowali specjalny numer kwartalnika w całości poświęcony ziemiaństwu. Warto w tym miejscu dodać, że byli to najmłodsi uczestnicy konkursowych zmagań.
Patronami honorowymi konkursu byli - Marszałek Województwa Małopolskiego Marek Sowa i Jego Eminencja ksiądz prof. dr hab. Władysław Zuziak, Rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.
PS. Praca z Mateuszem i Adamem przyniosła mi wiele radości. Cieszę się z ich sukcesu i głęboko wierzę, że odkryją to, co w historii naszej "małej ojczyzny - ziemi proszowickiej" jest jeszcze nieodkryte lub niedostatecznie zbadane. Mają potencjał i autentyczną pasję badacza. Miło było mi słuchać pochwał nt. znakomitego poziomu prac moich podopiecznych. Ich eseje niebawem zostaną skierowane do publikacji.
