Odnowiony ołtarz św. Grzegorza w kolegiacie w Skalbmierzu
(fot. skalbmierz.kielce.opoka.org.pl)
Skalbmierz, 5-08-2012
Pod koniec czerwca pracownie konserwatorskie z Krakowa zakończyły prace nad renowacją ołtarza bocznego św. Grzegorza w kolegiacie w Skalbmierzu. Ołtarz znajduje się przy filarze północnym arkady międzynawowej. Jest to ołtarz barokowy z ok. 1700 roku. Retabulum, czyli nastawa ołtarza pochodzi z tegoż samego czasu.
Patrząc na wprost dostrzegamy postać świętego Grzegorza Wielkiego, jednego z najwybitniejszych papieży i filarów średniowiecznej kultury, znakomitego duszpasterza, doktora Kościoła Zachodniego, reformatora liturgii, który żył na przełomie VI i VII wieku. Napisał co najmniej 850 listów, sporo homilii, komentarzy, także podręcznik dla duszpasterzy. Nie był wybitnym teologiem, był raczej człowiekiem czynu, duszpasterzem rodzącej się średniowiecznej Europy. Dbał o biednych, cieszył się wielkim szacunkiem wśród prostych ludzi.
Po śmierci w 604 roku Grzegorz został ogłoszony świętym przez aklamację Rzymian "santo subito". Papież Grzegorz postanowił uporządkować i ujednolicić śpiew zwany chorałem a od jego imienia gregoriańskim. Od tego świętego bierze tez początek praktyka Mszy świętych gregoriańskich. Św. Grzegorz Wielki W ikonografii przedstawiany jest jako mężczyzna w starszym wieku, w papieskim stroju liturgicznym, w tiarze, czasami podczas pisania dzieła. Nad księgą lub nad jego głową unosi się Duch Święty w postaci gołębicy, inspirując Świętego. Jego atrybutami są: anioł, trzy krwawiące hostie, krzyż pontyfikalny, model kościoła, otwarta księga, parasol - jako oznaka papiestwa.
Nad mensą ołtarza znajduje się podłużny obraz przedstawiający męczeństwo św. Wawrzyńca poniesione 10 sierpnia 258 r. Święty ten był jednym z siedmiu diakonów Kościoła rzymskiego za czasów papieża Sykstusa II (III wiek). Pomimo, że wiele osób sławiło jego bohaterską śmierć wiadomości historyczne o nim są bardzo skromne. Wawrzyniec miał zarządzać dobrami kościelnymi i opiekować się ubogimi. Podczas prześladowania za cesarza Waleriana, przewidując swoją śmierć, rozdał biednym majątek kościelny. W ikonografii przedstawiony jest jako diakon w dalmatyce, czasami jako diakon ze stułą.
Podnosząc głowę ku samej górze, w tzw. glorii znajduje się mały okrągły obraz przedstawiający św. Franciszka Ksawerego, jezuity, uważanego za największego misjonarza świata. Studiował filozofię, następnie teologię. W 1537 r. przyjął święcenia kapłańskie. Od 1542 r. do śmierci 10 lat później głosił Ewangelię w Indiach, Japonii i Chinach. Tłumaczył na malajski i japoński wyjaśnienie prawd wiary, wspierał budowę miejscowych seminariów duchownych, otworzył nowicjat i studium zakonne, zreorganizował jezuickie placówki misyjne. W ikonografii św. Franciszek Ksawery przedstawiany jest w sukni jezuickiej obszytej muszlami lub w komży i stule. Niekiedy otoczony jest gronem tubylców. Jego atrybutami są: gorejące serce, krab, krzyż, laska pielgrzyma, stuła.
W ołtarzu znajdują się złocone dwie figury nieokreślonych świętych oraz para puttów czyli tzw. aniołków. Mensa ołtarza wykonana jest z płyty nagrobnej nieznanego nazwiska Wojciecha, renesansowej z XVII wieku. Antepedium, czyli bogato zdobiona zasłona mensy ołtarza z inicjałami SG (św. Grzegorz). Zachęcam do obejrzenia odnowionego ołtarza parafian i wszystkich turystów.
