|
|
 | ||||
 | ||||||
| Dzisiaj jest niedziela, 28 kwietnia 2024 r. (119 dzień roku) ; imieniny: Bogny, Walerii, Witalisa | Ś. Dzień Pamięci Ofiar Wypadków przy Pracy |
 | |
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
| |||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
serwis IKP / redakcja / archiwum IKP / lata 2012-2013 / lipiec - sierpień 2012 / Królowa Polaków
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Królowa Polaków
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
| symbol Pelikana - kościół Radziemice (fot. zbiory autora) |
Dynastia Piastów traktowała podległy obszar, na którym sprawowała władzę jako własność rodową, a więc ojcowiznę. W czasach rządów Kazimierza Wielkiego pojawił się wizerunek władcy jako urzędnika, który sprawuje piecze nie tylko nad rodami związanymi z dynastia lecz także nad rodami, które z dynastią panująca nie są związane, a są obecne na obszarze uchodzącym za własność rodową.
Symbol Pelikana - Jest to jeden z najstarszych średniowiecznych herbów, który trafił na tarczę rycerza znalazł też swoje miejsce w heraldyce kościelnej. Symbol pelikana w heraldyce nawiązuje do "szlachetnie spełnionej ofiary". Piastowie w tym wizerunku widzieli szlachetność postępowania ponieważ gdy przychodzi fala głodu ptak ten rozrywa swoje ciało w okolicy brzucha i karmi swoje młode własna krwią. Symbol pelikana na radziemickim tabernakulum przypomina dawne wieki i należy odczytywać znak ten jako postawę samego Chrystusa który własna krwią i życiem odkupił ludzkość.
Lata, w których panował Kazimierz Wielki to czasy gdy król na pierwszym planie stawiał interes królestwa. W roku 1374 na zjeździe w Koszycach (Słowacja) za sprawą przywilejów zwanych koszyckimi dla rycerstwa i szlachty Polskiej wydanymi przez Ludwika Węgierskiego (1326- 1382) na tronie Polski miała zasiąść jego córka Maria jednak za sprawą Elżbiety Bośniaczki (1340- 1387) sprawa Korony Polskiej dla Marii nie powiodła się gdyż ta królewna zasiadła na tronie węgierskim. W ten sposób na plan pierwszy wysunęła się siostra Marii - Jadwiga, która miała być wydana za maż zgodnie z wolą panów polskich w większości krakowskich.
Zabiegi o rękę Jadwigi zaczęły się gdy miała raptem pół roku życia, gdy miała 8 lat w umowie przed małżeńskiej jej ręka przewidziana była dla Wilhelma Habsburga do małżeństwa miało dojść gdy narzeczeni będą mieli wiek dojrzały, a małżeństwo będzie skonsumowane.
 |
| przysięga królowej Jadwigi - Józef Simmler (fot. edukacja.gazeta.pl) |
W roku 1385 do Krakowa przybyli posłowie Wielkiego Księcia Litwy Giedymina Wielkiego. Sprawa dotyczyła ożenku jego syna nazywanego Jagiełłą z "Królową Polaków". Jagiełło na Litwie miał wydzielone swoje księstwo a jego ród należał do rodziny bardzo licznej. Zaczęły się rozmowy w sprawie wprowadzenia Jagiełły na tron polski jako męża króla Polski Jadwigi.
O pertraktacjach pomiędzy dworami Polski i Litwy dowiedział się Wilhelm Habsburg, który dążył do zrealizowania umowy przedmałżeńskiej zawartej przed latami. Podążył do Krakowa lecz srodze się zawiódł gdyż komnata królowej była dobrze strzeżona, a bramy Wawelu zamknięte. Młodzieniec musiał szukać gościny podczas ciemnej nocy. Znalazł ją u rycerza Gniewosza z Dalewic (Dalewice dziś wieś w gminie Koniusza Powiat Proszowice) zapewne gościna trwała kilka dni. Wkrótce potem Wilhelm nierad musiał opuścić Polskę. Tymczasem Jadwiga "zraniona do żywego chciała porzucić Wawel i podarzyć za ukochanym. Zatrzymano ja siłą". Ostatecznie królowa pogodziła się z nowa sytuacją.
 |
| Dymitr z Goraja powstrzymuje Jadwigę -obraz Jana Matejki (fot. edukacja.gazeta.pl) |
Od północy Polska graniczyła z krzyżakami. Rycerze z czarnym krzyżem na płaszczach w imię Chrystusa pustoszyli Ziemie Dobrzyńską organizowali krucjaty przeciwko Litwie. Posługiwali się ludźmi jako niewolnikami, rabowali mienie często dochodziło do mordowania ludzi uchodzących za innowierców, zdarzały się także gwałty na kobietach i dzieciach.
Krzyżacy po dworach całej Europy głosili lament, że oto w środku kontynentu znajduje się księstwo, które chce powołać na swój tron poganina (Władysław Jagiełło). Tą propagandą usiłowali za wszelka cenę wypędzić "Diabła z samego serca Europy" to też szli do nich ludzie z zachodu Europy, którzy gotowi byli do walki.
Nie dawał wiary tym pogłoskom Papież Urban VI, który wysłał swego legata do Polski Maffiolego by zbadał ten problem. Legat papieski utwierdził Papieża w przekonaniu, że "Jagiełło daje Watykanowi niepowtarzalna szansę rozszerzenia wpływów chrześcijańskich nie tylko na Polskę ale na Litwę, a może i na Ruś".
W tych czasach popularne na ziemi Polskiej było proroctwo świętej Brygidy (członkini szwedzkiej rodziny królewskiej), do której z krzyża miał przemówić Chrystus.
"...Mówię ci więc, że pszczołami powinni być owi krzyżacy, których postawiłem na skraju ziemi chrześcijańskiej. Lecz oto walczą przeciwko Mnie nie dbają o duszę i nie litują się nad ciałami tego ludu, który z błędów nawrócił się na wiarę chrześcijańską. Gnębią go pracami, pozbawiają wolności, nie pouczają go w wierze, pozbawiają sakramentów i na większą boleść wtrącają do piekła, niż gdyby był pozostał w pogaństwie. A jeśli toczą bój, to jedynie dla rozszerzenia swojej pychy i chciwości. Dlatego przyjdzie czas kiedy wyłamane będą zęby ich prawa ręka będzie im ucięta i stanie się chroma prawa noga, aby żyli i poznali siebie".
Na wschodzie Europy znajdowało się Wielkie Księstwo Litewskie. Książęta litewscy przyjmowali najczęściej religię prawosławną żenili się z księżniczkami ruskimi, a te wnosiły na dwory Litwinów swoje zwyczaje i obyczaje.
Jagiełło rozumiał, że utrzymanie niepodległości jest możliwe tylko wtedy gdy zlikwiduje się różnicę jaką dzieli jego lud od reszty Europy. Wtedy skończą się krucjaty organizowane przez krzyżaków i najazdy na osady leżące przy granicy.
2 lutego 1386 obrano Jagiełłę na króla Polski odbyło się to w Lublinie na zjeździe panów i szlachty. 12 lutego wjechał uroczyście do Krakowa. 15Lutego 1386 roku Jagiełło przyjął chrzest przez zanurzenie w bieżącej wodzie (zapewnie w rzece Wiśle) zgodnie ze zwyczajem, który wtedy obowiązywał i przyjął imię Władysław. 18 lutego 1386 roku Jadwiga król Polski w katedrze krakowskiej zawarła związek małżeński ze starszym od siebie księciem Litwy Jagiełłą.
Koronacja Jagiełły na Króla Polski odbyła się 4marca 1386roku. I tak oto Królestwo Polskie miało dwóch królów Jadwigę i Władysława. W ten oto sposób panowie krakowscy na wiele wieków złączyli los Polski z losem Litwy. Partnerstwo Jadwigi i Władysława nazwano "pro publico bono" to znaczy "dla dobra wspólnego".
W roku 1377 Jagiełło zasiadł na tronie litewskim jako Wielki Książę Litwy. Jadwiga wydana została za mąż za człowieka światłego, znakomitego polityka i zwycięskiego wodza, który pod Grunwaldem w 1410 roku potrafił posługiwać się mapami i rozbić odziały nieprzyjaciela.
Otaczał się pełnomocnikami, którzy na dworze królewskim pełnili bardzo odpowiedzialne funkcje. Był to człowiek, który umiał czytać i pisać "codziennie się golił i zażywał łaźni, a więc nie śmierdział łojem". Na swych doradców powoływał ludzi, którym zależało na dobru ojczyzny w jego otoczeniu jako pełnomocnik znalazł się wspomniany wyżej Gniewosz z Dalewic. Gniewosz z Dalewic w roku 1410 prowadził swą chorągiew rodową pod Grunwald.
Gniewosz wymieniony jest także w dokumentach przy traktacie z wojewodą wołoskim Mirczą 1390r - wojewodą Ruskim. W roku 1397 wymieniany jest też jako podkomorzy krakowski.
 |
| herb Gniewosza z Dalewic - Kościesza (Strzegomia, Strzegomya) (fot. pl.wikipedia.org) |
 |
| herb Jastrzębiec (fot. pl.wikipedia.org) |
 |
| herb Gierałt (fot. pl.wikipedia.org) |
I tak oto imiona rzymskie, greckie zaczęły wypierać staropolskie imiona z czasów dynastii Piastów (wiele z tych piastowskich imion zachowana jest w nazwach miejscowości np. Jaksice od Jaksy, Jędrzejów od Jędrzeja, Włostowice od Włosta, Własta).
Jadwiga jako król Polski zawierała układy handlowe, do których przyłączały się inne księstwa, powstawały nowe szlaki handlowe, ustalano nowe komory celne, książęta nadawali kupcom osobne przywileje. Szlaki handlowe były podzielone na te, którymi była wożona sól innymi drogami drzewo, smoła, wełna, a jeszcze innymi zboże mąka.
W czasach, w których przyszło żyć królowej Jadwidze to czasy wysokich opłat pieniężnych do skarbca Rzymu za tak zwane nominacje biskupie (aby objąć nominacje na biskupa należało za to zapłacić). W Wilnie założono biskupstwo na czele, którego stał Polak. Biskup sufragan Andrzej z rodu Jastrzębców, "gdyż on jako jedyny duchowny znał język litewski".
Para królewska utrzymywała zwierzchnictwo Rzymu. (W kościele w tych czasach trwała wielka schizma było dwóch papieży jeden w Rzymie drugi w Awinionie. Chrześcijaństwo samo w sobie było rozbite na wschodnie i zachodnie).
Jadwiga i Władysław to para, która posiadała osobne dwory królewskie, a każdy z nich liczył po około 100osób. Jadwiga ze swym dworem starała się być jak najbliżej prostych ludzi. Często zdarzało się, że śniadanie spożywała w Wiślicy a obiad w Korczynie, odwiedzała często ze swym mężem pobliskie zamki i dwory królewskie zwane dworcami królewskimi np. Dworzec królewski w Proszowicach, Przemykowie (gmina Koszyce powiat proszowicki).
Przyjeżdżali bez uprzedzenia to też "zarządca zamku miał niemały problem aby być przygotowanym na przybycie królów". Jadwiga lubiła gwar, "tego świata" kochała śpiew i łowy, częstokroć pochylała się nad losem ludzi biednych, a jednocześnie była osobą "gwałtowną i żywą nie znoszącą sprzeciwu".
Na swych doradców wybierała ludzi prostych lecz mądrych tych wspierała. Potrafiła też szybko się denerwować i wybuchać gniewem "gdy spowiednik zaczął jej robić krytyczne uwagi na temat jej postępowania, zerwała się z klęczek i kazała mu milczeć". Wściekła się na mistrza zakonu krzyżackiego podczas pertraktacji o Ziemie Dobrzyńską "groziła mu wojna i niechybna śmiercią". Umiała się również mścić "gdy kanonik sandomierski w chmielniku nie przygotował stacji nie dopuściła go do godności biskupiej pomimo, że został wybrany przez kapitułę". Potrafiła wymóc na papieżu "...nowe stanowiska kościelne, przeważnie stanowiska kanoników przykładem może być Piotr syn Stanisława z Kijan". (Kijany gmina Bejsce). Piotr z Kijan- założyciel dóbr Kijańskich (w obecnym województwie lubelskim powiat łęczycki), a w nich warownia strzegąca brodu przez rzekę Wieprz.
Popierała politykę biskupów polskich na Litwie (biskupi wileńscy), którym nie obce było dobro Litwy i Polski można tu wymienić Biskupa Andrzeja Jastrzębca, Biskupa Mikołaja z Gorzkowa (1407) herbu Gierałt (Gorzków wieś w powiecie kazimierskim woj. Świętokrzyskie).
Papież o jej osobie wyraził się następująco. "Z dobroci serca wstawia się za każdym, kto ją o to prosi, a nie z własnego przekonania, że kandydat na poparcie zasługuje".
Jadwiga była królową bardzo krótko bo lat 15 żyła 25 lat. Zaczęła wchodzić do polityki mając lat 16, a więc około roku 1389. W polityce wykorzystywali ją panowie małopolscy ponieważ była córką króla Ludwika i pełniła funkcje dziedziczki tronu polskiego. Umiała obcować z ludźmi dużo czasu przebywała w towarzystwie duchownych bo byli to ludzie światli, a takich potrzebował władca. Królowa Jadwiga była zwolennikiem reform w kościele katolickim i w życiu społecznym. Za jej wstawiennictwem w roku 1397 papież Bonifacy IX wydał bullę, w której zezwolił Akademii Krakowskiej wykładać teologię. Jej osoba stoi za założeniem przy katedrze krakowskiej kolegium psałterzystów. Z jej czasów pochodzi psałterz floriański.
 |
| pierwsze wejściowe skrzydło drzwi do radziemickiego kościoła (fot. zbiory autora) |
Po śmierci ubrano ja w "płaszcz karmazynowy z adamaszku o bogatym wzorze". Do trumny włożono drewniane insygnia władzy, bo te ze złota przed swoja śmiercią kazała sprzedać a pieniądze przeznaczyć na Uniwersytet Krakowski. Jagiełło opłakiwał zmarłą, ślubny pierścionek nosił do końca swych dni "płakał cały kraj, a zwłaszcza prosty lud". Należała do osób, które dało się lubić pochylała się często nad losem swych podwładnych, była wrażliwa na ludzką nędzę. Na widok biedaka, który leżał na zimnie zdjęła swój królewski płaszcz i kazała się nim okryć. Murarzowi, którego dzieci przymierały głodem oddała kosztowności by mógł je nakarmić. Murarz w podzięce wykuł w kamieniu stopę królowej. Dziś można ją oglądać w Krakowie "stopka Jadwigi". Naród przez wieki pamiętał o niej jako najwybitniejszej kobiecie na "Polskim Tronie".
Lata, w których przyszło jej żyć to czasy buntów biedoty, zawieruchy wojenne i żniwo zbierane przez czarną śmierć. Gdy wygasła dynastia Jagiellonów w Polsce jej grób na Wawelu znalazł się pod posadzką. Został odnaleziony w 1887roku.W roku 1902 został ufundowany jej nagrobek z białego marmuru. W roku 1939 do nagrobka trafiły szczątki "Królowej Polaków" wraz ze szczątkami jej córeczki. Znany jest również cud, o którym zaświadczył Stanisław ze Skalbmierza 30 czerwca roku 1419 "...Pan Jan dziedzic na Bejscach w diecezji krakowskiej zjawił się osobiście u mistrza Stanisława ze Skarbimierza, dekretów doktora kanonika katedry krakowskiej i zastępcy w sprawach duchowych biskupa Wojciecha, mniej więcej o godzinie trzecich pacierzy kapłańskich w chórze kościoła krakowskiego i zeznał pod przysięgą". I dalej, że od dnia "...św. Stanisława chwalebnego męczennika aż do uroczystości św. Jana Chrzciciela - ustawnie cierpiał na nogach niemoc od różnych słabości oraz bolaków, tak dalece, że ani stać, ani chodzić nie mógł jak twierdzi".
 |
| drugie wejściowe skrzydło drzwi do radziemickiego kościoła (fot. zbiory autora) |
W roku 1426 Wojciech Jastrzębiec będąc arcybiskupem gnieźnieńskim polecił zebrać biskupowi Zbigniewowi Oleśnickiemu znane materiały dowodowe dotyczące cudów za wstawiennictwem królowej Jadwigi. Materiał dowodowy wysłano do Rzymu jednak do kanonizacji nie doszło. Sprawa kanonizacji odżyła w XIX wieku jednak i w tym wieku sprawy nie potoczyły się korzystnie dla Polaków. W okresie międzywojennym cuda za wstawiennictwem królowej Jadwigi Watykan odczytywał raczej jako baśnie i legendy. Dopiero w 1979 roku Polak papież Jan Paweł II (Wielki) doprowadził sprawę cudów za wstawiennictwem Królowej Jadwigi, Królowej Polaków do końca dokonując beatyfikacji, a w roku 1997 kanonizacji.
Warto przytoczyć słowa wyryte na epitafium Królowej Jadwigi:
"Polaków tutaj gwiazda, Jadwiga spoczywa
Ze świetnego zaiste rodu ich królowa".
Jakby klamra spoiła zwaśnione królestwa
Polaków i Litwinów serdecznym przymierzem
Przynosząc światło wiary ciemnością pogaństwa
Za Boga to Przyczyna i jego puklerzem
Niczym gigant ujarzmia popędy
Poddając je swej władzy od lat swych zarania
Kościołowi i jego sługą niesie wsparcie
Tym których ból przygniata prawdziwą ochłodę
Życzliwa szlachcie ,mieszczan zbożną opieka otacza.
Królu wszechświata, tę polską królową
Przyjmij i umieść wśród rajskich zastępów".
Dziś mieszkańcy Powiatu Proszowickiego jej podobiznę mogą zobaczyć wśród wielu świętych pańskich, które to postaci wyryte na drzwiach wejściowych zdobią Radziemicki kościół i przypominają przechodniowi o przeszłych wiekach. Warto również w zabytkowej świątyni w Radziemicach zwrócić uwagę na: ołtarz główny, ołtarze boczne, XV wieczną chrzcielnicę, XVII wieczną ambonę, epitafia, kryptę grobową z prochami dobrodziei kościoła.
Opracowanie: Paweł Staniszewski
ŹRÓDŁA:
- Z epitafium Królowej Jadwigi
- Jadwiga i jej czasy; Stanisław Rosik; Wydawnictwo Dolnośląskie; Wrocław 2003
- Królowa Jadwiga - opowieść o czasach i ludziach; Anna Klubówna; Oprac. graf. Stanisław Kaźmierczyk; Warszawa 1971
- Radziemice Zarys Dziejów; Zbigniew Pałetko; Wydanie II poprawione
- http://pl.wikipedia.org
- http://edukacja.gazeta.pl
| idź do góry | powrót |
 |
warto pomyśleć? |  |
|
Nie da się zobaczyć mózgu człowieka, ale widać kiedy go brakuje.
(internet)
|
||
 |
 |
 |
 |
 |
 | ||||||||||||
|
|||||||||||||||
 |
 | ||||||||||||||
| PRZYJACIELE Internetowego Kuriera Proszowskiego | ||
 |
|
 |
| ||||||||||||
| ||||||||||||
|
|
strona redakcyjna regulamin serwisu zespół IKP dziennikarstwo obywatelskie legitymacje prasowe |
|
wiadomości redakcyjne logotypy patronat medialny archiwum |
|
|
reklama w IKP szczegóły ceny |
|
przyjaciele |
|
copyright © 2016-... Internetowy Kurier Proszowski; 2001-2016 Internetowy Kurier Proszowicki Nr rejestru prasowego 47/01; Sąd Okręgowy w Krakowie 28 maja 2001 Nr rejestru prasowego 253/16; Sąd Okręgowy w Krakowie 22 listopada 2016 KONTAKT Z REDAKCJĄ |
|
|
| ||||||||||||
| ||||||||||||
| KONTAKT Z REDAKCJĄ KONTAKT Z REDAKCJĄ KONTAKT Z REDAKCJĄ KONTAKT Z REDAKCJĄ KONTAKT Z REDAKCJĄ | ||||||||||||
|