Jaksa z Ziemi Sieradzkiej
Józef Grodzicki ps. Jaksa
(ur.: 16.09.1926 - zm.: 6.10.2004)
biogram
 |
Józef Grodzicki ps. Jaksa
(fot. Partyzancka odyseja) |
13-05-2021
Józef Grodzicki ps. Jaksa, urodził się 16 września 1926 roku w dworze we Wrzącej (na Ziemi Sieradzkiej, niedaleko Łodzi), należącym od około 300 lat do rodziny Grodzickich. Ojciec Tadeusz Grodzicki z Grodźca h. Gryf, matka Maria Grodzicka z Grodźca h. Gryf, która na studiach w Sorbonie słuchała między innymi wykładów Marii Skłodowskiej-Curie o materii. Wychowany w patriotycznej rodzinie, która legitymowała się rodowodem sięgającym połowy XII wieku. W swych annałach posiadała biskupów, kasztelanów, a także powstańców i zesłańca na Sybir.
Pierwszą klasę gimnazjum ukończył w Gimnazjum i Liceum Fundacji Książąt Sułkowskich w Rydzynie. Po wybuchu II wojny światowej, 13 grudnia 1939 r. został wysiedlony wraz z rodzicami przez okupanta niemieckiego do Generalnej Guberni (starsze siostry Józefa do Warszawy wyjechały zaraz po wybuchu wojny). Początkowo z rodzicami mieszkał w Warszawie. W stolicy jego dwie siostry pracowały jako sanitariuszki w wojskowym szpitalu Maltańskim, brały udział w obronie Warszawy we wrześniu 1939 r., oraz w powstaniu warszawskim.
Tutaj do chwili gdy Niemcy nie zaczęli poszukiwać Józefa, aby wywieźć go do Niemiec na "roboty", uczył się na tajnych kompletach. Wówczas wyjechał z Warszawy i zaczął ukrywać się w majątku Budziszowice w ówczesnym powiecie miechowskim, należącym do Włodzimierza i Róży Dobrzańskich.
Tam zetknął się z konspiracją i oddziałami partyzanckimi Armii Krajowej. 15 maja 1944 r. złożył przysięgę wojskową i przyjął pseudonim Jaksa. Został przyjęty do oddziału kpt. "Skały". W publikacji Włodzimierza Rozmusa "W oddziałach Partyzanckich Skała" czytamy: [...] W trzeciej dekadzie maja do obu oddziałów przybyło dowództwo "Kedywu": kpt. "Skała", kpt. "Powolny" i por. "Spokojny". W oddziałach zarządzono alarm i nastały dni ciężkich i forsownych ćwiczeń. Zaczęto od forsownych, wielokilometrowych biegów w warunkach terenowych, z pełnym oporządzeniem. Następnie przyszła kolej na minerkę, maskowanie, tor przeszkód, strzelanie "instynktowne" i inne elementy z repertuaru ćwiczeń "cicho-ciemnych" Aplikowane zajęcia były tak wyczerpujące, że niektórzy z partyzantów nie mogli doczekać się odjazdu gości, mimo niewątpliwej sympatii dla nich. W tym czasie grupa młodych ludzi zwróciła się do kpt. "Skały" o przeszkolenie ich w zakresie dywersji i minerki. Po uzyskaniu zgody uczęszczali na zajęcia w oddziale "Błyskawica". Po jego odejściu stanowili rezerwę "Gromu" i zostali nazwani "Gromem B". W skład tej grupy wchodzili: Franciszek Skrochowski - "Aga", Andrzej Wiechliński - "Cyrus", Józef Grodzicki - "Jaksa", Andrzej Frycz - "Korsarz", Franciszek Piaskowik -"Lew", Kazimierz Sułowski -"Rudy", Julian Dobrzański - "Sas", Feliks Skrochowski -"Sulima", Ryszard Wańkowski - "Tatar" i Józef Dobrzański - "Witold" [...]. "Grom B" wraz z podobnymi oddziałami AK: "Błyskawica", "Skok" i "Huragan" operowali na Ziemi Krakowskiej i Proszowskiej.
Po powstaniu Kazimiersko - Proszowickiej Rzeczpospolitej Partyzanckiej 1944 wraz z oddziałem "Grom" został wcielony do utworzonego Samodzielnego Baonu Partyzanckiego "Skała" pod dowództwem mjr. Jana Pańczakiewicza ps. Skała. Należał do kompanii trzeciej o kryptonimie "Grom-Skok", której dowódcą był ppor. Maksymilian Klinicki ps. Wierzba. Z tym oddziałem przeszedł szlak bojowy. W czasie służby partyzanckiej ukończył podchorążówkę AK z lokatą 11/30. W styczniu 1945 r. "Jaksa" został zdemobilizowany wraz z całym oddziałem. Podczas przechodzenia frontu był zatrzymany przez NKWD, ale z kilkoma kolegami udało mu się uciec i udaje się w rodzinne strony.
Przez krótki czas przebywa w dworze we Wrzącej, skąd jednak wraz z rodzicami zostaje wysiedlony przez brygady parcelacyjne. Wyjeżdża do Kalisza, gdzie w lipcu 1945 r. zdał maturę.
Jozef Grodzicki przenosi się do Wrocławia, gdzie zapisał się na Wydział Prawa Uniwersytetu i Politechniki. Zapisał się do utworzonej tam Akademickiej Straży Uniwersytetu i czynnie, z bronią w ręku zabezpieczał przed szabrownikami pozostawiony przez Niemców majątek wyższych uczelni. Studia ukończył w 1950 roku, działał jako prezes Koła Naukowego Prawników, był też przewodniczący Sądu Koleżeńskiego "Bratniej Pomocy" i sekretarzem Ogólnopolskiego Związku Kół Prawno-Ekonomicznych.
Po studiach przez cały czas pełni funkcję zawodowego radcy prawnego w różnych przedsiębiorstwach państwowych i spółdzielczych. Ożenił się około 1960 roku z Teresą Zofią Karwacką, mieli dwoje dzieci Iwonę (ur. 1960) i Tadeusza (1963).
We wrześniu 1980 r. Józef Grodzicki zgłosił się do Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego i pełnił w nim funkcję doradcy prawnego Regionu Dolny Śląsk. Podczas stanu wojennego, wraz z grupą ochotników pod egidą kardynała Henryka Gulbinowicza współtworzy Arcybiskupi Komitet Charytatywny, którego podstawowym celem było niesienie pomocy osobom aresztowanym, internowanym i ich rodzinom. Po zniesieniu stanu wojennego, Komitet zmienił zakres swojej działalności i korzystając z nawiązanych wcześniej kontaktów krajowych i zagranicznych, skupił się na organizowaniu pomocy materialnej i prawnej osobom niezamożnym. W tym Komitecie Grodzicki pełnił funkcję społecznego doradcy prawnego, a w latach dziewięćdziesiątych był jego przewodniczącym.
Po przejściu na emeryturę współpracuje z mediami, między innymi w telewizji prowadził cykl "Gawęd ziemiańskich", a w radio cykl pt. "Historia jednej polskiej rodziny". Swoje wspomnienia partyzanckie publikował w odcinkach w Biuletynie Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręgu Dolnośląskiego, w latach 1995-2002. W 1997 roku został przyjęty do Związku Polskich Kawalerów Maltańskich (kategoria Kawalera Honoru i Dewocji).
Zmarł 6 października 2004 roku we Wrocławiu.
opracowanie: red.
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Adam Sznajderski; Partyzancka odyseja; Tuchów 2004
- kedyw.info
- inwentarz.ipn.gov.pl
- sejm-wielki.pl
|
|
|
