Konfederacja Barska w wydatkach Proszowic
 |
krzyż konfederacji barskiej
(źródło: pl.wikipedia.org) |
 |
pieczęć konfederacji województwa krakowskiego (konfederacja barska) w 1769 roku
(źródło: pl.wikipedia.org) |
Proszowice, 29-06-2023
Kraków PAN, rkps 1207, to typowy dokument dochodów i wydatków miasta. W powiązaniu z Konfederacją Barską, jest ważnym świadectwem, ukazującym daninę miasta i mieszkańców, którzy musieli uiszczać rujnujące wydatki na rzecz przemieszczających się wojsk rosyjskich, grup Konfederatów i niestety też wojsk koronnych pod dowództwem Franciszka Ksawerego Branickiego, gorliwie współpracującego z wojskami rosyjskimi, które w miejskich notatkach noszą nazwę Moskali i Kozaków.
Tych zapisów za lata 1768-1770, są setki. Mówią one pośrednio o intensywności walk Konfederatów, w naszym regionie. Na przykład, pod rokiem 1768, [...] dla Moskali, co powrócili spod Krakowa; mięso [...] kurczęta.. wino.. piwo.. mąkę, jaja.. cynamonu, pieprzu i sałat, rodzynki, śmietanę, wódkę chleb [...]. A dla Kozaków: [...] co przyjeżdżali z Działoszyc, za chleb, mięso, masło, kurczęta [...].
W następnym roku, podobnie; 13 III [...] dla Żydów, szpiegów moskiewskich [...], 21 III [...] dla Żyda szpiega [...], 4 IV [...] dla majora moskiewskiego, komendy Drewiczoskiej gdy szli do Szkalmierza [...], 27 IV, [...] było 5 Kozaków, co się pytali o Konfederatów [...], 16 V [...] dla Żydów szpiegów [...], 26 V [...] dla Kozaków 10-ciu co nocowali [...], 10 VI [...] było Kozaków 30, dla nich za kurczęta [...], 19 VI [...] dla Kozaków co prowadzili czterech Konfederatów [...], 17 VIII [...] dla Kozaków, co Konfederatów [...], [...] W Świętą Trójcę, przechodziło Drewiczowskich 500. Stali 3 dnia w domach. Im ludzie dawali jeść. Ci wielkie krzywdy porobili w ostatnia noc na odjeździe, rabować poczęli [...], 11 XI [...] w dzień Świętego Marcina: gdy Moskwa przechodziła z Szkalbmierza, dla koni od armat [...], czy 15 XII [...] przewodnikowi co jeździł z Żydem szpiegiem do Wawrzeńczyc [...].
Również wojska koronne wymuszały świadczenia, zapewne nimi w 1769 roku były w dniach 15, 23 i 27 VI [...] pułki królewskie [...], żołnierze [...] dragonii litewskiej [...] i [...] dla regimentu królowej Jadwigi [...]. Przejmujący jest zapis z datą 25 IV 1770 roku [...] gdy znowu za uniwersałem [...] Pana Jordana, generała, komendanta Regimentu Gwardii Koronnej JKM (rozumiem Jego Królewskiej Mości) [...] do powtórnego wypłacenia pogłównego miasto całe przymuszone, więc znalazłwszy się na Ratuszu [...] Panowie Radni, Cechmistrze i całe Pospólstwo, ustanowili uchwałę pogłównego septembrowego [...] po 1 zł 10 gr, aby każdy jak najprędzej oddawał uchodząc exekucji regimentowej [...].
Konfederacja Barska (1768-1772) pierwsze, najdłuższe czasowo powstanie, było przeciwstawieniem się rosyjskiemu despotyzmowi, przejawiającemu się terroryzowaniem sejmu, prześladowani niezależnych posłów i senatorów oraz prowokacyjnym działaniom zmierzającym do zrównania praw różnowierców z religią rzymsko-katolicką. Takiej tolerancji wobec katolików nie było w Rosji i w Prusach... Symbolem ingerencji carskiej w sprawy Polski i uległości wobec niej, był Mikołaj Repnin (książę rosyjski, generał-feldmarszałek i dyplomata).
Przed lekturą kosztów jakie ponosiło miasto i mieszkańcy na rzecz toczących się działań wojennych, nie miałem świadomości, jak głęboko w tych tragicznych wydarzeniach związane było nasze miasto i region.
W dniu 28 VIII 1769 roku, [...] stanęła uchwała pogłównego na ratę septembrowego roku
1769
na duplikatę dla wojska skonfederowanego, w której uchwale pozwolone jest od osoby .. po zł 1 gr 6 ..do płacenia pogłównego .. jest 333 osoby.. zatem 399 zł 18 gr .. kwotę 344 zł (różnica, to wydatki administracyjne) przekazano, za kwitem .. Ostaszewskiemu, adiutantowi Litewskiej Konfederacji [...]. Wnoszę, że skoro jest określenie "Konfederacji' - to na rzecz Barskiej.
Wspomniana uchwała władz miasta z 25 IV 1770 roku, wzmiankuje we wstępie, że miasto wcześniej przekazało ratę pogłównego [...] prześwietnej Konfederacji na ręce Wincentego Trzebińskiego, pułkownika województwa krakowskiego [...].
Przez miasto, wielokrotnie przemieszczały się oddziały Konfederatów , na rzecz których miasto i mieszkańcy świadczyli, ponosili znaczące koszty, szczególnie w zakresie żywienia konfederatów i koni. W 1769 roku były to między innymi oddziały; 26 I [...] dla Konfederatów z dywizji Marszałka Łomżyńskiego [...], 27 VIII [...] dla Pieniążka rotmistrza Konfederacji i ludzi Jego [...], 28 VIII [...] dla komendy Pana Dzierżanowskiego [...], 29 VIII [...] dla pana Józefa Szydłowskiego [...], 4 X [...] dla ..Klimowicza, konfederata, wina garniec.. za wódkę, siano dla jego ludzi [...]. Podobnie w dniach 8-12 X, 13 X [...] za siano dla pana Zaręby i ludzi jego [...], 14 X, ponownie na rzecz oddziału [...] Pieniążka rotmistrza Konfederacji [...].
 |
Kazimierz Pułaski, dowódca konfederacji barskiej, generał brygady (U.S. Army), "jego obóz przechodził.[przez Proszowice] dzień i noc"
(źródło: pl.wikipedia.org) |
W 1770 roku dokument odnotowuje wydatki na rzecz oddziałów Konfederatów; 14 IV [...] Różańskiego [...], 18 IV [...] komendy ..Kieniewicza na obrok, jęczmień [...], 1 V [...] do obozu Marszałka Bełzkiego [...], 5 V [...] dla Dołęgi, Konfederatów, na siano, owies [...], w kwietniu ponosili świadczenia na rzecz oddziałów Klimowicza, Stobnickiego [...] przejeżdżającego do Piotrkowic [...].
Dzierżanowskiego, 12 VI, Zaręby, w sierpniu [...] dla obozu Marszałka Pułaskiego, co przechodził przez dzień i noc [...], [...] dla Konfederatów z Sierosławic, tam komenda Węgrzynowicza [...], a też dla oddziałów Królickiego i Otwińskiego 28 XII [...] na prowiant do Sierosławic, na obóz Marszałka Bełzkiego, 4 fury siana [...], 14 XII [...] do Sierosławic ... Węgrzynowskiego, spod dywizji ... Marszałka Bełzkiego, o ulżenie naznaczonego prowiantu na miasto [...].
Niezależnie od wzmiankowanych imiennie 14-tu oddziałów Konfederatów, które wielokrotnie przemieszczały się przez miasto, księga odnotowuje kilkadziesiąt wydatków, bez określenia oddziału. Wymieniają one żywność (kury, mięso, chleb, śliwy, jabłka, piwo, wódkę i inne) dla konfederatów oraz siano i owies dla koni.
Te obciążenia znacząco przyczyniały się do ubożenia mieszkańców Proszowic...
opracowanie: Henryk Pomykalski
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- zbiory autora
- pl.wikipedia.org
|
