''Non omnis moriar'' - nie wszystek umrę
 |
| nowobrzescy zesłańcy do Rosji 1914-1916, aresztowani w 1914 roku przez władze carskie a sądzeni w Moskwie 1916, wrócili do kraju w 1918 r., zdjęcie zrobione w 10-lecie zesłania (fot. zbiory autorów) |
Nowe Brzesko, 24-10-2015
Zbliżający się miesiąc listopad to odpowiedni czas aby wspomnieć Tych, którzy już odeszli do Pana. PAMIĘTAJMY O NICH!
W grudniu 1914 roku zostało w Nowym Brzesku aresztowanych przez władze carskie 34 mieszkańców, których następnie piechotą prowadzili poprzez Bochnię, Tarnów, Radomyśl, Sandomierz, Opatów, Ostrowce, Puławy do Lublina gdzie zostali osadzeni w więzieniu.
Następnie 10 stycznia w więzieniu gubernialnym w przedziale więźniów politycznych siedzieli do lipca 1915r. Na wskutek ofensywy wojsk austro-niemieckich przewieziono ich w wagonach do Mińska Mazowieckiego, a stąd do Moskwy, gdzie osadzono ich w więzieniu dla więźniów politycznych. Po procesie, który z udziałem sędziów polskich uzyskali wyrok uniewinniający. Aresztowanych i sadzonych było 34.
Po zwolnieniu z więzienia 18 wróciło w rodzinne strony do Nowego Brzeska. Byli to: Jan Machnicki, Wincenty Scisłowski, Beniamin Szuba, Jan Haber, Wincenty Gębicki, Antoni Kalafarski, Roman Staniszewski, Karol Błaszkiewicz, Zygmunt Lewandowski, Stanisław Zawartka, Antoni Krzyk, Józef Laskowski, Józef Kudelski (który to wszystko opisał) z ojcem Ludwikiem, który miał 63 lata.
Po I wojnie światowej wszyscy zostali wyróżnieni i otrzymali dyplomy podpisane przez marszałka Józefa Piłsudskiego. Wszyscy wyżej wymienieni spoczywają na nowobrzeskim cmentarzu. Losy nowobrzeskich zesłańców opisał we wspomnieniach jeden z nich Józef Kudelski. Podczas II Wojny Światowej nowobrzeszczanie walczyli pod Monte Casino.
Dwaj z nich to Romuald Janczur i Tomasz Kamiński, którzy również spoczywają na nowobrzeskim cmentarzu. Również pod Monte Casino walczył pochodzący z Nowego Brzeska Jan Fudalej, więzień Ostaszkowa zmarł w Stanach Zjednoczonych gdzie został pochowany, ale zgodnie z jego życzeniem na cmentarzu w Proszowicach postawiono dla niego symboliczny grób. Na nowobrzeskim cmentarz pochowani są również powstańcy z II Wojny Światowej: Kazimierz Amrogowicz, Eleonora Bezegów i Jan Zawartka. W Katyniu zginął nowobrzeszczanin porucznik Józef Trzepałka.
Powstanie Styczniowe 1863
W powstaniu styczniowym w 1863 roku czynny udział wzięło wielu nowobrzeszczan, którzy polegli w walkach z Moskalami między innymi: Gołębiowski i Matacz. Inni zostali zesłani na Syberię. Był wśród nich Maciej Trzęsiec. Uczestnicy Powstania Styczniowego spoczywają na nowobrzeskim cmentarzu: Józef Gębicki, Maciej Trzęsiec, Józef Gnaczewski i Jakub Waniek, który doczekał się odzyskania niepodległości i zmarł w roku 1923.
Lilka Cęckiewicz-Michalik, Alfred Bednarski
|
