Kalendarium niepodległości część XX - z pozycji siły
|
Kraków, marzec 1938, komunikat o ultimatum wystosowanym przez rząd polski do rządu litewskiego (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
Proszowice, 13-06-2018
Z pozycji siły. 30 września 1938. Pół roku po upokarzającym Litwę ultimatum, Polska wymusza uległość Pragi w sprawie Zaolzia. Chce pokazać Europie swoją moc.
W ślad za skutecznymi aneksjami III Rzeszy wobec Austrii i Czechosłowacji, władze II RP postanawiają skorzystać z aury stanowczej polityki między narodami. W marcu 1938 incydent na granicy z Litwą staje się pretekstem do złamania jej oporu wobec nawiązania stosunków dyplomatycznych z Polską. Wojsko manifestuje gotowość do interwencji, lecz litewskiej granicy nie przekracza. Na początku października natomiast Rzeczpospolita odbiera Zaolzie wprowadzając tam armię.
Uległość Litwy i Czechosłowacji wzmacnia w kraju złudne poczucie mocarstwowości. Propaganda rządzącej sanacji przekonuje Polaków, że ich państwo potrafi nie tylko radzić sobie z narastającymi konfliktami wewnętrznymi, ale otwiera się na dalsze podboje. Liczebność członków Ligi Morskiej i Kolonialnej, żądających kolonii zamorskich, zbliża się do miliona.
|
Wilno, marzec 1938, demonstracja antylitewska na placu Napoleońskim (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
Katowice, 20 września 1938, manifestacja antyczeska (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
Warszawa, wrzesień 1938, manifestacja antyczeska na placu Piłsudskiego z żądaniami przyłączenia Zaolzia do Polski (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
Czeski Cieszyn, październik 1938, defilada polskich wojsk po zajęciu Zaolzia (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
Karwina, październik 1938, delegacje polskich organizacji społecznych na defiladzie po zajęciu Zaolzia (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
17 marca 1938 - po zastrzeleniu polskiego żołnierza przez strażników litewskich rząd polski wystosowuje wobec Litwy ultimatum w sprawie natychmiastowego nawiązania stosunków dyplomatycznych (wcześniej między Polską a Litwą trwał stan konfliktu, przede wszystkim z powodu przyłączenia do Polski Wileńszczyzny). Rząd litewski przyjmuje ultimatum 19 marca.
Z informacji w wileńskim "Słowie": Na placu Marszałka Piłsudskiego zgromadził się kilkunastotysięczny tłum, podzielony na cały szereg organizacji, z wielką ilością sztandarów i transparentów [...]: "Ukarać zbrodniarzy litewskich!", "Serce Polski - to Wilno", "Marszałku Śmigły, prowadź nas na Kowno!", "Niech żyje unia Litwy z Polską!", "Zmusić Kowno do uregulowania stosunków polsko-litewskich".
Warszawa, 17 marca 1938
Maria Dąbrowska (pisarka) w dzienniku: W ogromnym napięciu czekamy na odpowiedź na polskie ultimatum, żądające nawiązania normalnych stosunków dyplomatycznych z tym krajem. [...] Wreszcie, o pierwszej dodatek nadzwyczajny, że Litwa przyjęła polskie warunki. Ogromna ulga.
Warszawa, 19 marca 1938
Michał Römer w dzienniku: Przyjęcie przez Litwę żądań ultymatywnych polskich nie jest niczym innym, jak załamaniem całej dotychczasowej polityki narodowej litewskiej. [...] Jest w tym i obraza, i upokorzenie, i rozterka głęboka rozdroża, i przeczucia oraz reminiscencja historyczna Unii Lubelskiej.
Kowno, 20 marca 1938
2 października 1938 - Czechosłowacja przyjmuje polskie warunki dotyczące oddania Zaolzia (części Śląska Cieszyńskiego znajdującej się za Olzą). Oddziały Wojska Polskiego, witane owacyjnie przez polską społeczność, zajmują zwrócone ziemie.
Z ultimatum rządu RP wobec rządu Czechosłowacji: Rząd polski widzi się zmuszony żądać w sposób najbardziej kategoryczny [...]: natychmiastowego ustąpienia oddziałów wojskowych i policyjnych z terytorium [Zaolzia] [...] i oddania w sposób ostateczny wspomnianego terytorium polskim władzom wojskowym.
Praga, 30 września 1938
Z informacji w "Myśli Narodowej": Stał się fakt radosny: [...] powiększyliśmy granice Rzeczypospolitej. [...] Zdobyliśmy się na krok wybiegający poza ideę wyłączną obrony, krok o charakterze ekspansywnym. Znaczenie więc moralne i materialne zajęcia Śląska jest duże - fakt ten nie może pozostać bez następstw w dalszym biegu naszej polityki zagranicznej.
Warszawa, 9 października 1938
|
Karwina, październik 1938, przemówienie gen. Władysława Bortnowskiego po zajęciu Zaolzia (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
Ligotka Kameralna, październik 1938, polscy żołnierze z czeskim godłem zdjętym z urzędu pocztowego (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
Cieszyn, październik 1938, mieszkańcy niszczący słup graniczny po zajęciu Zaolzia (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
książka z 1938 roku (fot. Biblioteka Narodowa) |
red.
|
|
|