Dwór Bocheńskiego w Nadzowie
 |
| 5.VIII.2007 (fot. Sebastian Rózga/pl.wikipedia.org) |
Nadzów, 7-01-2009
Od końca XVIII wieku do 1875 roku Nadzów należał do Wielogłowskich. W 1818 roku właścicielem majątku Nadzów został Wincenty Wielogłowski, który postanowił wystawić murowany dwór i zamieszkał w nim od 1825 roku. Według wikipedii projekt budynku wykonał architekt Sebastian Sierakowski, podczas realizacji tej inwestycji (1818-1825) wprowadzono wiele zmian, praktycznie z pierwotnego projektu pozostały tylko zewnętrzne wymiary. Jednak bardziej prawdopodobnym twórcą projektu jest Jakub Kubicki który projektował pobliskie: Pławowice, Igołomie i Bejsce, a także bardzo podobny dwór w Witkowicach k. Ropczyc (podkarpackie). Zrealizował on również wiele obiektów w Warszawie m.in. Belweder.
W 1846 roku sporządzono inwentarz istniejących obiektów. Dwór nie posiadał wówczas ryzalitów z portykami, był kryty gontem ze stropami belkowymi i sufitami oraz heblowanymi podłogami, wnętrza praktycznie pozbawione były wystroju architektonicznego. Przypuszczalnie w tym też roku wzniesiono dwie oficyny ceglane - po bokach podjazdu przed południową elewacją dworu. Wyposażenie oficyn było skromne - wschodnia ze stajniami, wozownią i mieszkaniem oraz druga, zachodnia z kuchnią i oranżerią. W skład zespołu dworskiego wchodziły także zabudowania gospodarcze z folwarkiem usytuowane za oficyną wschodnią.
 |
| elewacja północna, 5.VIII.2007 (fot. Sebastian Rózga/pl.wikipedia.org) |
W 1875 roku Feliks Wielogłowski sprzedał majątek (najprawdopodobniej wymagający generalnego remontu główne budynki) Izydorowi Bocheńskiemu i wówczas prawdopodobnie nastąpiło zasadnicze przeobrażenie rezydencji. Zapewne więc pod koniec XIX wieku przebudowano centralną część budynku z wykonaniem dekoracji sztukatorskiej na licu ścian zewnętrznych i malowideł ściennych w kilku pomieszczeniach.
Powstały ryzality z portykami pośrodku dłuższych elewacji, wzbogaciły one niektóre wnętrza i ściany zewnętrznych. Powstał nowy wystrój oraz całkowicie przekształcono duży przedpokój w kolisty salon z czterema wnękami.
Nieznany autor przy opracowaniu nowej koncepcji architektonicznej mógł się inspirować gotowymi wzornikami m.in. z Pławowic. Malowidła stwarzające iluzję sztukaterii wykonane w górnych partiach nowego salonu oraz dużej sali i jadalni miały charakter klasycyzujący. W tym samym czasie, na życzenie Bocheńskich w jednym pomieszczeniu urządzono kaplicę, w ważniejszych pomieszczeniach wykonano ozdobne posadzki i wymieniono całą stolarkę okienną i drzwiową.
Po 1945 roku dwór upaństwowiono i przeznaczono na szkołę wiejską. Po 1945 rozebrano oficyny boczne (z 1846 roku) i zabudowania folwarczne (z XIX i pocz. XX wieku), wycięto dużą ilość drzew w parku i zlikwidowano gazony z akacjami. W południowej oficynie (z ok. 1790 roku) urządzono sklep wiejski, rozebrano ją w 1965 roku. W 1972 roku usunięto resztę pokrycia gontowego z dachu, wymieniając go na blachę ocynkowaną. Zapewne wówczas zamalowano malowidła w dawnej jadalni.
W 1986 szkołę usunięto z dworu. Obecny stan dworu jest zły: szyby w oknach są wybite, stropy prowizorycznie podparte, ściany odrapane. Park dworski jest zdewastowany, układ parku nieczytelny, zachowane luźne grupy starych drzew.
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- materiały IKP
- wikipedia - grafika + tekst
- strona www - dwory małopolski - tekst
- strona www - dwory polskie - tekst
|
