Dwór w Czechach
 |
| dwór w Czechach, 1942 (fot. zbiory autora) |
Proszowice, 26-10-2019
Budynek dworu znajduje się w parafii Niegardów. Oryginalny, drewniany zabytek został zbudowany w XVIII wieku. Dowodzi temu, zachowany układ zrębowych belek ścian. Na przestrzeni lat, został kilkakrotnie przebudowywany, gdzie wykorzystano powszechniejszy budulec. Takim był biały kamień i wypalana cegła, łączone glinianą, zaprawą murarską. Wyglądem przypomina prostokąt z bocznymi, trochę wyższym skrzydłami. Przy których znajdują się dodatkowe wejścia. Charakterystycznym elementem dobudówek jest wyraźnie odcięta gzymsami ścianka kolankowa.
W 1254 roku Bolesław Wstydliwy potwierdził klasztorowi w Staniątkach nadanie między innymi wsi Czechy przez Klemensa z Ruszczy, kasztelana krakowskiego, jego braci: Andrzeja, biskupa płockiego, i Janka, kasztelana rudzkiego, oraz syna Janka - Sulisława. Od czasów średniowiecza, czyli od XV wieku, majątek był podzielony na część szlachecką i kościelną. Jedną władał Jan Amor Tarnowski, drugą zaś kanonicy katedry krakowskiej.
 |
| dwór w Czechach, lata 60-te XX wieku (fot. zbiory autora) |
Na przełomie XVI-XVII w, majątkiem zarządzała rodzina Czeskich herbu Leliwa. To tutaj mieszkała, błogosławiona Zofia z Maciejewskich-Czeska (1584-1650) herbu Janina. Założycielka zakonu sióstr Prezentek, domu i szkoły dla ubogich dziewcząt w Krakowie. Za swoje dokonania na niwie społecznej, została beatyfikowana 9 czerwca2013 roku.
Pod koniec XVIII w, Czechy są w posiadaniu rodziny Mieroszewskich herbu Ślepowron. Jednym ze znanych członków tej familii a który się tutaj urodził, jest Stanisław Mieroszewski. Był to ostatni ordynat mysłowicki (biogram w naszym serwisie TUTAJ). W czasie I wojny światowej, przebywał tu Henryk Dobrzański ps. Hubal. Późniejszy major, pierwszy partyzant kampanii wrześniowej, w czasie II wojny światowej.
 |
| figurka z 1873 roku, przed dworem w Czechach (fot. zbiory autora) |
W okresie okupacji niemieckiej, w dworze znajdowała się konspiracyjna placówka Armii Krajowej. Od 1920 roku, majątek przejmuje Edward Kleszczyński herbu Gryf. Ten major kawalerii Wojska Polskiego także posiadał Jakubowice koło Proszowic, Skrzeszowice i Polanowice w gminie - bliżej Słomnik.
W 2007 roku, obszar majątku liczył 300 hektarów. Od strony północnej, przy rzece Szreniawa, znajduje się rozległy park. Na jednej z części terenu funkcjonuje RSP - Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna. Jest tam kurza ferma ściółkowa. A rozpoznawalna marką w okolicy jest "Jajko z Czech".
Obecnie teren jest prawie cały ogrodzony i oznaczony jako własność prywatna. Taki stan posiadania, niezmiennie, nakreślony jest od kilku lat. Obok dworu, znajduje się pomnik z figurką Matki Bożej z dzieciątkiem. A przy nim ławka, gdzie można sobie na chwilę usiąść. I to chyba, jedyny pozytywny element zwiedzania. Bo dzikie krzaki i zabytek, popadający w ruinę, to już przygnębiające widoki...
opracowanie: Marcin Szwaja
 |
listopad 2020, niszczejący dwór w Czechach
(fot. Henryk Pomykalski) |
 |
| dwór w Czechach, 2018 (fot. zbiory autora) |
fot. zbiory autora
zdjęcia --- publikacja: 26-10-2019
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- archiwum WUOZ w Krakowie
- Wojewódzki Urząd Zabytków w Krakowie; Obiekt: Park i dwór w Błogocicach z grudnia 1982 roku
- Piotr Libicki; Dwory i pałace w Małopolsce i na Podkarpaciu; Dom Wydawniczy REBIS; Poznań 2012
- Stanisław M. Przybyszewski; Ziemianie, pałace, dwory i dworki nad Nidzicą i Szreniawą; Kazimierza Wielka 2007
- Dwory małopolski
- archiwum własne i zbiory prywatne
|
