Kamienica przy ulicy Podgórze
 |
| (fot. Andrzej Solarz) |
 |
| październik 2011 (fot. Adam Psica) |
Proszowice, 29-06-2012
Kamienica znajduje się przy skrzyżowaniu drogi w kierunku Słomnik a na północ w kierunku Pałecznicy (ul. Kościuszki i Podgórze). Jest to piętrowy z podniesionym na fundamencie parterem budynek z cegły. Pod domem znajdują się piwnice, do których prowadzi wejście w holu.
Obiekt ten ma dwa wejścia, pierwsze od strony północnej jako wejście główne z podwórka (z bulwarku), a drugie znajduje się w narożniku południowo wschodnim. Drzwi od strony ulicy jako zewnętrzne obite są blachą, drugie są dwuczęściowe i przeszklone.
Budynek ten posiada kilka mieszkań obecnie zamieszkują tu 4 rodziny. Mury budynku są masywne - grube odporne na strzały z broni maszynowe lekkiej i ciężkiej, jedynie pociski wystrzelone z działa naruszyłby ich konstrukcję.
Kamienica posiada czterospadowy niski dach kryty blachą. Z małymi okienkami na poddaszu, na ścianie wschodniej budynku brak jest okien. Ukształtowanie terenu i lokacja budynku doskonale nadawała się do umieszczenia tu punktu kontroli obu opisanych dróg oraz jako punkt oporu.
Budynek ten postawił pan Gonciarz, który to był dzierżawcą młyna na podgórzu, produkował także cegłę. Materiał na jej wytwarzanie (glinę) pozyskiwał z wyrobiska obok młyna. Do wypalanej przez siebie cegły sprowadzał z Gniazdowic od rodziny Bartosików piasek ziemny, który był ważnym składnikiem używanym do produkcji cegły. Taki rodzaj cegły można było wypalać "systemem polowym".
 |
| czerwiec 2012 (fot. Zbigniew Jeleń) |
Kamienicę tą po wybudowaniu (1941/42) zamieszkał oficer wermachtu w randze porucznika lub kapitana z kilkoma żołnierzami. Inni z tego oddziału (kilkunastu) zamieszkali w budynku szkoły podstawowej. Według relacji pana Jana Motłocha z Gniazdowic, który w chwili wybuchu II wojny światowej był uczniem podstawówki nauka została przerwana mniej więcej w okresie stycznia-lutego. Żołnierze ci zajmowali się naprawą taboru samochodowego.
Zamieszkującym w kamienicy żołnierzom posiłki gotowała pani Zajączkowska, która mieszkała w nieistniejącym już domku, który znajdował się za obecnym domem rodziny Krasuckich (przy ulicy Podgórze). Być może mieszkający w kamienicy żołnierze mogli razie potrzeby w każdej chwili wystawić posterunek kontrolny, w samych Proszowicach istniał posterunek Policji Granatowej (na Rynku).
W późniejszym okresie oficer wraz z żołnierzami, z uwagi na zmiany na froncie wschodnim został oddelegowany na inne miejsce postoju jednostki.
W 1944 raku budynek ten zajęła organizacja "Todta" zajmująca się budową umocnień w obrębie miasta Proszowice (linia Stellung A2). ...Było ok. 30 majstrów prowadzących budowę i ich ochrona. Zajęli ceglany budynek na rogu ulicy Kościuszki i Podgórze, tam byli skoszarowani... (wspominał w wywiadzie Czesław Kozera) - cytat z przewodnika Szlak schronów II wojny światowej STELLUNG PROSZOWICE.
 |
| październik 2011 (fot. Adam Psica) |
W piwnicach budynku znajdowały się magazyny żywnościowe, z których na specjalne kartki dla osób pracujących przy umocnieniach wydawana była wódka, marmolada, musztarda itp.
W podwórzu od strony północnej znajdowała się szopa drewniana wielkości małej stodoły. Całość posesji była ogrodzona wysokim na około 2 metry szczelnym płotem, wykonanym z solidnych desek "stodołowych" i słupków betonowych. Jedyna brama wjazdowa znajdowała się od strony zachodniej bezpośrednio z drogi Proszowice-Pałecznica. Obok bramy znajdowała się studnia istniejąca do dnia dzisiejszego.
Kamienica ta w chwili wybudowania była jednym z nowocześniejszych budynków jak na te czasy bogato wyposażony, była przygotowana na prowadzenie działalności usługowej, na co wskazuje dodatkowe wejście w narożniku południowo-zachodnim z pięcioma półokrągłymi schodami.
W budynku tym, jak wspomina Danuta Lewandowska, zatrzymał się marszałek Iwan Koniew przed decydującym natarciem na Kraków.
opracowanie: Zbigniew Jeleń
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- materiały IKP
- Szlak schronów II wojny światowej STELLUNG PROSZOWICE (przewodnik); praca zbiorowa; Stowarzyszenie "Gniazdo - Ziemia Proszowicka"; Proszowice 2011
- materiały autora
|
