Przywódca lokalnego Ruchu Ludowego
Józef Zastawny ps. Trzon
(ur.: 3.07.1910 - zm.: 4.04.1976)
biogram
 |
| Józef Zastawny (fot. bs.sejm.gov.pl) |
19-07-2018
Józef Zastawny ps. Trzon, Kalinowski, ur. 3 lipca 1910 w Rudnie Górnym w rodzinie chłopskiej. Ojciec Szymon, matka Franciszka. W 1928 roku, ukończył dwuletni kurs handlowy w Proszowicach, wtedy założył miejscowe Koło ZMW RP "Wici" i był pierwszym jego prezesem. Następnie został członkiem Zarządu Powiatowego ZMW w Miechowie, w latach 1933-1935 był sekretarzem Zarządu, a 1935-36 pełnił funkcję prezesa.
W 1931 wstąpił do Stronnictwa Ludowego, był współorganizatorem i sekretarzem koła w rodzinnej miejscowości. Należał do władz gminnych i powiatowych, a 1938-39 był prezesem powiatowym w Miechowie. W październiku 1939 podjął działalność konspiracyjną w lokalnej grupie ruchu oporu SL i włączył się do Rocha. Był przewodniczącym trójki politycznej Obwodu Miechowskiego do końca wojny, współorganizował gminne trójki polityczne Rocha.
 |
| Kościelec 1940, kierownictwo ruchu ludowego w Miechowskiem, od lewej: Stanisław Szymacha "Jaskółka", "Drużba", "Sęk", "Upór", Józef Zastawny "Trzon", Józef Guzik "Marek", "Gil", "Szpak" (źródło: W obronie miechowskiej wsi 1939-1945) |
Trzon bardzo często reprezentował organizacje ludowe w kontaktach z Inspektoratem ZWZ-AK na terenie ówczesnego powiatu miechowskiego. Oddziały zbrojne BCh rekrutowały swoich członków głównie z kół wiciowych. Podczas akcji scaleniowej AK i BCh był on bardzo stanowczy w żądaniach nie łączenia oddziałów LSB ze strukturami AK. Później jednak, po scaleniu zdecydowanie oddziałów BCh, walczył o uczestnictwo BCh-owców w Armii Krajowej nie tylko jako żołnierzy, ale także odpowiednio reprezentowanych ich w korpusie dowódczym (bardzo mocno wypowiadał się w tym temacie wraz z innymi ludowcami w tzw. memoriale pałecznickim z sierpnia 1944 roku). Uczestniczył on z ramienia SL w dochodzeniach dyscyplinarnych prowadzonych przez Inspektorat "Maria" przeciwko żołnierzom LSB.
W czasie trwania Kazimiersko-Proszowickiej Rzeczpospolitej Partyzanckiej pełnił funkcję przewodniczącego Zarządu Powiatowego SL "Roch" na teren południowo - wschodniej części Obwodu Miechowskiego "Magdalena/Maria". Pisał artykuły do dziennika/tygodnika "Powstaniec" wydawanego w Zielenicach, później w Marszowicach dla żołnierzy AK.
14 stycznia 1945 roku brał udział w zasadzce na wycofujących się Niemców w miejscowości Górka Jaklińska (zginęło 4 Niemców).
 |
| Józef Zastawny (źródło: Działacze i partyzanci Ziemi Miechowskiej 1939-1945) |
Od 1945 roku ponownie objął funkcję prezesa SL, do połowy 1946 roku, wtedy odsunął się od działalności politycznej. W maju 1949 roku został aresztowany przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa w Miechowie. Po wyzwoleniu został prezesem Związku Plantatorów Tytoniu w Proszowicach. Był działaczem spółdzielczym i samorządowym. W 1956 roku zapisuje się do ZSL-u, od końca tego roku zostaje prezesem Powiatowego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w Proszowicach. Od stycznia 1957 r. z rekomendacji ZSL został zastępcą przewodniczącego Prezydium PRN w Proszowicach. Był posłem na Sejm PRL II kadencji (1957-1961), należał do komisji Komunikacji i Łączności
Pracował w swoim gospodarstwie rolnym. Działał w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari.
Zmarł 4 kwietnia 1976 roku w Proszowicach i tutaj, na cmentarzu parafialnym został pochowany.
opracowanie: Andrzej Solarz
 |
| grobowiec rodzinny Józefa Zastawnego (fot. proszowice.polski-cmentarz.pl) |
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "MARIA" w walce; tom II, część I i II Instytut Wydawniczy PAX; Elbląg 2001
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Rzeczpospolita Partyzancka; Instytut Wydawniczy PAX; Warszawa 1991
- Stanisław M. Przybyszewski (red.); Rzeczpospolita Partyzancka lipiec - sierpień 1944; Wydawnictwo Nowa Nidzica; Kazimierza Wielka 2004
- Łukasz Grzywacz-Świtalski; Z walk na Podkarpaciu; Instytut Wydawniczy PAX; Warszawa 1971
- Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego; Makieta; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza; Warszawa 1989
- Alina Fitowa; Bataliony Chłopskie w Małopolsce 1939-1945; wyd. I; Warszawa-Kraków; Państwowe Wydawnictwo Naukowe; 1984
- Władysław Ważniewski; Walki partyzanckie nad Nidą 1939-1945; Wydawnictwo MON; Warszawa 1975
- Józef Guzik; W obronie miechowskiej wsi 1939-1945; Książka i Wiedza; Warszawa 1981
- Józef Guzik; Działacze i partyzanci Ziemi Miechowskiej 1939-1945; wyd. I; Wawrzeńczyce; Związek Bojowników o Wolność i Demokrację Koło Gminne Wawrzeńczyce; 1983
- bs.sejm.gov.pl
- proszowice.polski-cmentarz.pl
|
