Żołnierz niezłomny, walczył w latach 1918-21 i od 1939 do 1947 roku
Władysław Stepokura ps. Zawiślak
(ur.: 12.07.1902 - zm.: 17.03.1986)
biogram
 |
Władysław Stepokura ps. Zawiślak
(fot. pl.wikipedia.org) |
Proszowice, 14-12-2019
Major Władysław Stepokura vel Józef Bednarz ps. Zawiślak, Wicher; urodził się 12 lipca 1902 roku w Mostach Wielkich (powiat żółkiewski) - według rodzinnych przekazów nazwisko jego pisało się wówczas jako Ślepokura. Władysław zmienił je na Stepokura w późniejszych latach swego życia.
Pochodził z wielodzietnej rodziny, urodził się jako jedenaste dziecko, a jego rodzice (Jakuba i Julii z domu Turbiasz) zajmowali się pracą na roli. W roku 1918 ukończył naukę w szóstej klasie gimnazjum w Żółkwi. W tym samym roku został we Lwowie zmobilizowany do Wojska Polskiego i wziął udział w obronie tego miasta przed Ukraińcami, uzyskując w toku walk stopień kaprala. Następnie walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W roku 1921 awansował na plutonowego, a służbę pełnił w tym czasie w 38 pułku piechoty z Przemyśla, na stanowisku pisarza w kancelarii. W latach 1925-1928 jako podoficer służył w Jarosławiu, awansując w tym czasie do stopnia sierżanta. W drodze wyróżnienia skierowany został na trzyletnią naukę (lata 1928-1931) do Szkoły Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy, uzyskał w niej średnie wykształcenie.
Jako absolwent bydgoskiej Szkoły Podchorążych dla Podoficerów, mianowany został na stopień podporucznika w korpusie oficerów piechoty, ze starszeństwem z dnia 15 sierpnia 1931 roku, został wcielony do 14 pułku piechoty stacjonującego we Włocławku. 1 września 1931 roku został dowódcą plutonu.
22 lutego 1934 r. został awansowany do stopnia porucznika piechoty, ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1934 roku. W II połowie 1934 roku por. Stepokura ukończył kurs strzelecki. Na dzień 4 września 1934 roku pełnił funkcję młodszego oficera w 9 kompanii strzeleckiej w III batalionie 14 pp, a na dzień 17 września tego roku zajmował identyczne stanowisko w 2 kompanii strzeleckiej (w I batalionie) 14 pułku piechoty.
 |
grupa żołnierzy 14 pp - drugi z lewej siedzi ppor. Władysław Stepokura
(fot. pl.wikipedia.org) |
We włocławskim pułku pełnił służbę do II połowy lat 30-tych XX w., 21 września 1936 r. pełni funkcję dowódcy 9 kompanii strzelców w III batalionie 14 pułku piechoty. Następnie por. Stepokura został przeniesiony do 31 pułku Strzelców Kaniowskich. 23 marca 1939 roku pełni funkcję dowódcy 2 kompanii w I batalionie 31 pułku piechoty.
Na wrześniowe szlaki wyruszył jako dowódca 1 kompanii Obrony Narodowej "Wieluń II", wchodzącej w skład batalionu ON "Wieluń II" z Sieradzkiej Brygady Obrony Narodowej. Batalion został zmobilizowany przez 31 pułk Strzelców Kaniowskich. Organizację tego batalionu (oraz batalionu ON "Wieluń I") rozpoczęto w dniu w dniu 10 maja 1939 r. Ostre pogotowie w tychże batalionach zarządzono w dniu 15 sierpnia 1939 roku (żołnierze otrzymali wówczas ostrą amunicję), a wymarsz z dotychczasowego miejsca postoju nastąpił wieczorem, dnia 30 sierpnia. Bataliony przemaszerowały przez Białą i Walichnowy do Parcic. Rankiem 31 sierpnia 1939 r. na przedpolu Parcic rozpoczęto kopanie dołów i rowów strzeleckich. Dowodzona przez por. Stepokurę kompania wraz z macierzystym batalionem walczyła w składzie Oddziału Wydzielonego nr 2 z 10 Dywizji Piechoty Armii "Łódź" i wraz z 2 kompanią Obrony Narodowej "Wieruszów" (ze składu batalionu ON "Wieluń I") stanowiła odwód Oddziału Wydzielonego nr 2.
 |
ppor. Wojska Polskiego - Władysław Stepokura
(fot. pl.wikipedia.org) |
Odwód ten został następnie przesunięty do miejscowości Kozy. W dniu 1 września 1939 r. kompania por. Stepokury wzięła udział w przeciwnatarciu na pozycje pododdziałów niemieckiej 17 Dywizji Piechoty pod Krajanką. Około godziny 18.00 kompania ruszyła do natarcia, lecz wskutek przewagi wroga zmuszona została do wycofania się. W toku dalszych walk i marszów Stepokura dołączył ze swoją kompanią do zgrupowania płk. dypl. Leona Koca. W składzie tego zgrupowania walczył z Niemcami i dostał się na Lubelszczyźnie do niewoli. Transportowany koleją do Niemiec - ucieka i przedostaje się do Kielc, a następnie do Buska-Zdroju, gdzie przebywa jego rodzina.
Rodzina por. Stepokury po wybuchu wojny ewakuowała się początkowo z Wielunia na wchód, lecz po 17 września 1939 r. powróciła do Włocławka i zamieszkała w domu przy ulicy Bednarskiej, w mieszkaniu teściowej porucznika - Zofii Bugielskiej (jej bratem był zasłużony obywatel Włocławka - Ludwik Bauer). Następnie rodzina wyjechała do Buska-Zdroju.
W Busku-Zdroju zatrudnia się jako krawiec, od roku 1940 pracuje jako dozorca w biurze melioracyjnym. Angażuje się w działalność konspiracyjną, 1 stycznia 1941 roku zostaje członkiem Związku Walki Zbrojnej (żołnierzem ZWZ / AK pozostaje do dnia 16 stycznia 1945 roku). W roku 1941 organizuje sobie kenkartę na nazwisko Józef Bednarz, którego to nazwiska będzie używał już do końca swego życia.
Na przełomie lat 1941/42 zostaje przerzucony przez ZWZ w rejon Pińczowa i zamieszkuje w pobliskiej leśniczówce Włochy. W latach 1942-1943 redaguje gazetkę "Wiadomości Polskie". Latem 1943 roku wpada podczas łapanki w Pińczowie. Po przewiezieniu do więzienia w Kielcach poddany jest brutalnemu śledztwu. Po trzech miesiącach wysłany do Oświęcimia, zostaje odbity z transportu wraz z pozostałymi więźniami. Uwolnionych przyjęto do oddziału partyzanckiego, a Władysława Stepokurę (Józefa Bednarza) skierowano do Woli Libertowskiej. Żona i dzieci por. Stepokury wraz z jego teściową, po pobycie w Busku-Zdroju przenieśli się do Pińczowa, a następnie mieszkali w Woli Libertowskiej, Koryczanach oraz majątku Udórz.
Działając w okręgu krakowskim Armii Krajowej od wiosny 1944 r. organizował na terenie placówek Pilica i Żarnowiec (obwód Olkusz, podobwód Północny Żarnowiec) szkieletowy batalion (późniejszy II batalion 116 pp AK). Od czerwca 1944 roku por. Władysław Stepokura vel Józef Bednarz ps. Zawiślak zajmował stanowisko dowódcy II batalionu 116 pułku piechoty AK Ziemi Olkuskiej (kryptonim "Winiarnia"), wchodzącego w skład 106 Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Pułki tej dywizji tworzone były w Inspektoracie Miechów Armii Krajowej (kryptonim "Maria") - obejmującym obwody: Miechów ("Magdalena"), Olkusz ("Olga") i Pińczów ("Pelagia").
Batalion "Zawiślaka" operował w rejonie Kroczyc i Kidowa. W dniu 2 sierpnia 1944 r. por. Stepokura otrzymał pochwałę dowódcy 106 DP AK "za szczególnie wydajną pracę", a we wrześniu 1944 roku ukończył kurs leśny specjalny dowódców. Rozkazem dowódcy 106 DP AK Nr 57 z dnia 15 stycznia 1945 r. został awansowany do stopnia kapitana służby stałej. Po wyzwoleniu powiatu olkuskiego przez Armię Czerwoną kapitan Stepokura przedostał się na teren Zagłębia Dąbrowskiego, skąd przysyłał ludzi do oddziałów leśnych zorganizowanych na ziemi olkuskiej w ramach "drugiej konspiracji". Nadal utrzymywał wówczas kontakt ze swoimi żołnierzami.
W marcu 1945 r. wyjechał do Dąbrowy Górniczej, gdzie pracował jako rachmistrz. W końcu lipca 1945 r. przeniósł się do Gliwic i rozpoczął pracę w kopalni węgla "Sośnica" jako kierownik ewidencji, a następnie kierownik działu socjalnego. W tym czasie sympatyzował ze Zrzeszeniem Wolność i Niezawisłość. Związał się wówczas ze strukturami zbrojnej organizacji polskiego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego Armia Polska w Kraju. W lipcu 1946 r. komendant Armii Polskiej w Kraju - płk. Aleksander Delman (ps. "Dziadek", "Urban", "Stasiak") - podczas inspekcji w oddziale "Burza", rozkazał por. Mieczysławowi Wądolnemu "Mściciel" zorganizowanie siatki informacyjnej APwK w województwie śląsko-dąbrowskim.
"Mściciel" zadanie budowy siatki informacyjnej powierzył swojemu zastępcy, ppor. Hieronimowi Wolniakowi "Samotnemu", który organizując tę siatkę poprosił Władysława Stepokurę vel Józefa Bednarza (jako znanego sobie byłego oficera 106 DP AK) o skontaktowanie go z partyzanckimi oddziałami podziemia. Kierownikiem powstałej w październiku 1946 r. siatki został kpt. Eugeniusz Metta vel Zawistowski "Sprytny", który zwerbował do niej również Józefa Bednarza pod pseudonimem "Wicher". W ten sposób Józef Bednarz został jednym z przywódców APwK na Śląsku. Do zadań siatki należało ustalanie składu wojsk polskich i radzieckich na tym terenie oraz ich ruchów, meldowanie o represjach wobec podziemia i sporządzanie list aktywistów komunistycznych. Również w październiku 1946 r. Józef Bednarz otrzymał instrukcje i legitymację organizacyjną, na mocy której, jako "major Wicher", pełnił funkcję dowódcy grupy operacyjnej. Do chwili aresztowania sporządził dwa raporty.
 |
Władysław Stepokura w latach 60-tych.
(fot. pl.wikipedia.org) |
2 stycznia 1947 roku został aresztowany przez władze komunistyczne (rozbito wówczas całą siatkę APwK na tym terenie, do więzienia trafił również "Sprytny"). W toku śledztwa był torturowany fizycznie i psychicznie - miał powybijane zęby oraz doznał częściowej utraty słuchu. Przez stalinowskich oprawców zamykany był na noc nago w celi, przy otwartym oknie i panującym na zewnątrz mrozie. Rozprawa odbyła się w dniu 3 lutego 1947 r. Tego samego dnia Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach, wyrokiem o sygnaturze Rd 10/47, skazał go na karę podwójnego dożywocia, 5 lat utraty praw i przepadek mienia.
Wyrok odsiadywał w ciężkim więzieniu we Wronkach. Zwolniony z więzienia został w dniu 18 maja 1956 r. na mocy amnestii, będącej wynikiem odwilży po śmierci Stalina. Po wyjściu z więzienia zaopiekowała się nim dr Aniela Drozdowska, która zorganizowała mu opiekę lekarską, sanatorium oraz mieszkanie we Wrocławiu, w którym to mieście mieszkał do swej śmierci. Pracował jako zaopatrzeniowiec we wrocławskich zakładach lotniczych. Nie powrócił już do rodowego nazwiska i nie szukał kontaktów z przeszłości.
Zmarł w dniu 17 marca 1986 r. i pochowany został na wrocławskim Cmentarzu Osobowickim (pole: 138R, grób: 99, rząd: 1).
Zrehabilitowany został wyrokiem Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego z dnia 16 marca 1995 r., wydanym na posiedzeniu w Katowicach, stwierdzającym nieważność wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach z 1947 roku.
Na mocy zaświadczenia weryfikacyjnego Nr 10/616/95 z dnia 25 grudnia 1995 r. wydanego przez byłego dowódcę Inspektoratu Rejonowego Miechów ZWZ i AK - gen. bryg. Bolesława Nieczuję-Ostrowskiego został zweryfikowany w stopniu majora (w ramach tegoż inspektoratu) oraz do odznaczeń: dwukrotnie Krzyżem Walecznych (za całokształt działalności konspiracyjno-bojowej, w tym w POW w 1918), Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami (za długoletnie cierpienia za służbę w AK po wojnie), Krzyżem Armii Krajowej (za przynależność do Armii Krajowej) i czterokrotnie Medalem Wojska (za udział w II wojnie światowej). W zaświadczeniu tym gen. Nieczuja-Ostrowski stwierdził, że: "mjr Władysław Stepokura ps. Zawiślak dobrze zasłużył się Ojczyźnie i Narodowi w walce z wrogami Polski".
Awanse oficerskie: podporucznik - 15 sierpnia 1931, 342. lokata, porucznik - 1 stycznia 1934, 390. lokata, kapitan - 15 stycznia 1945, major (APwK) - październik 1946.
 |
Władysław Stepokura w 1968 roku
(fot. pl.wikipedia.org) |
Rodzina
W dniu 2 lutego 1935 roku, we włocławskiej parafii wojskowej pw. św. Michała, Władysław Stepokura zawarł związek małżeński z Jadwigą Bugielską (urodzoną w 1909 roku, córką Tomasza i Zofii z Bauerów), siostrą ówczesnego podporucznika 63 pułku piechoty - Zygmunta Bugielskiego. Małżeństwo to zawarte zostało w obecności świadków, którymi byli kapitanowie 14 pułku piechoty: Marian Matera i Jan Fleischmann. Pierwsza żona Władysława Stepokury zmarła w dniu 10 lutego 1945 r. w Miechowie, w następstwie ciężkiej choroby płuc. Ich małżeństwo doczekało się czwórki dzieci.
Dnia 25 listopada 1935 r. urodził się w Toruniu syn, któremu nadano imiona Andrzej Zygmunt. W dniu 19 grudnia 1936 roku, również w Toruniu, narodził się syn Zbigniew Adam (zmarł w Warszawie w dniu 23 maja 2008 r.), a dnia 1 stycznia 1939 r. przyszła w Łodzi na świat córka Bożenna. W grudniu 1941 roku narodził im się kolejny syn - Zygmunt, który jednakże po tygodniu zmarł. Na początku 1945 roku, przed swym wyjazdem na Śląsk, Władysław Stepokura pozostawił dzieci pod opieką teściowej (Zofii Bugielskiej) i szwagierki (Marii Bugielskiej). Po wyjściu z więzienia, dzięki staraniom swej przyszłej drugiej żony oraz poszukiwaniom prowadzonym przez PCK, odnalazł je, i od tej pory utrzymywał już z nimi stały kontakt.
Drugą żoną Władysława Stepokury (vel Józefa Bednarza) została Aniela Drozdowska, z którą zawarł związek małżeński w 1958 roku. Druga żona Władysława Stepokury zmarła we Wrocławiu w dniu 16 maja 1985 roku.
opracowanie: red.
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944) Część I; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2001
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944) Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2007
- Stanisław Piwowarski (red.); Ziemia Miechowska w walce o wolność. Podręcznik dydaktyczny. Tom II; Kraków, Miechów 2012
- Societas Historicorum Nr 75
- zbiory IKP
- pl.wikipedia.org
- pomniki.wloclawek.pl
- dws.org.pl
- miechow.info
- przeglad.olkuski.pl
- encyklopedia.biolog.pl
|
|
|
