W służbie kościołowi i narodowi
Józef Rybczyk
(ur.: 10.10.1912 - zm.: 29.05.1983)
biogram
 |
ks. Józef Rybczyk
(fot. commons.wikimedia.org) |
25-08-2014
Rybczyk Józef, ksiądz, syn Michała i Eleonory z domu Dudek, urodził się 10 października 1912 w miejscowości Holyocke w Stanach Zjednoczonych. Tam spędził swoje dzieciństwo, aż do wieku 9 lat (ukończył 4 klasy szkoły podstawowej w Bristol, Conn.). Po powrocie do kraju (1 grudnia 1921 roku) kontynuował edukację w szkole powszechnej w Pieruszycach pod Jarocinem gdzie rodzina zakupiła gospodarstwo. W latach 1922-1931 uczęszczał do gimnazjum humanistycznego im. Stanisława Staszica w Pleszewie. Po maturze (1931) rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim na Wydziale Prawa, które przerwał po pierwszym roku i wstąpił do seminarium duchownego w Kielcach.
Skończył tam kierunek filozoficzno - teologiczny i po pięciu latach z rąk ks. bp. Franciszka Sonika (sufragana kieleckiego) w katedrze kieleckiej otrzymał 20 czerwca 1937 r. święcenia kapłańskie. Od razu został skierowany na studia specjalistyczne w zakresie prawa kanonicznego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Uzyskał tam licencjat 21 czerwca 1939 r. Po obronie i krótkim urlopie rozpoczął pracę duszpasterską w parafii Krajno, gdzie zastał go wybuch wojny.
Przez krótki czas ks. Józef administrował parafią Moskorzew, później był wikariuszem w Sułoszowie i Skalbmierzu. 3 listopada 1939 r. powrócił do Kielc, gdzie za zgodą swojego przełożonego (ks. bp. Kaczmarka) kontynuował studiów w Lublinie. 21 listopada 1939 r. został aresztowany przez gestapo wraz z kilkoma profesorami i studentami uczelni i osadzony w więziony na Zamku Lubelskim. Uwięzionym groziło przeniesienie do obozu koncentracyjnego w Dachau. Po interwencji ordynariusza kieleckiego ks. bp Czesława Kaczmarka i ambasadora amerykańskiego w Polsce (ks. Rybczyk miał także obywatelstwo amerykańskie) został On zwolniony z więzienia 31 marca 1940 r.
 |
obchody Tysiąclecia Chrztu Polski w Szczecinie i Gorzowie, członkowie Senatu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego: ks. prof. Wincenty Granat, prof. Zdzisław Papierkowski, ks. dziekan Józef Rybczyk i prof. Stanisław Papierkowsk [1966-11-06]
(fot. audiovis.nac.gov.pl) |
Po wyjściu na wolność przez krótki czas pracował jako wikariusz w Ciernie, Łanach Wielkich, Pińczowie (15 V-10 XII 1940). Od 25 listopada (11 grudnia ?) 1940 r. aż do końca okupacji (15 lutego 1945) niemieckiej był wikariuszem w Proszowicach. Prowadzi w mieście i okolicznych miejscowościach (Klimontów, Szczytniki, Kowary) zorganizowane tajne nauczanie w zakresie szkół średnich, wykładał matematykę, łacinę i religię. W jego pokoju na wikariacie w Proszowicach co roku odbywały się egzaminy przed komisją z krakowskiego kuratorium. Pośrednim efektem tej pracy konspiracyjnej było powstanie w 1945 roku gimnazjum (o pełnym wymiarze klas) w Proszowicach, z 450 uczniami (w Proszowicach nigdy nie było przedtem szkoły średniej).
W Proszowicach ks. Józef Rybczyk został zaprzysiężony (w 1941r.) jako kapelan w stopniu kapitana w Inspektoracie AK "Maria" później w 106. Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Współpracował wtedy z ks. Stefanem Podsiedlikiem, również wikariuszem w Proszowicach i zastępcą naczelnego kapelana dywizji ks. Wacława Jabłońskiego. Ks. Rybczyk redagował i kolportował podziemną gazetkę "Wiadomości Podziemne", oczywiście realizował także obowiązki ściśle kapłańskich. Ze względu na aktywną działalność aż dwóch wikariuszy w strukturach Armii Krajowej na wikariacie okresowo mieścił się sztab Inspektoratu.
 |
ks. prof. Józef Rybczyk
(fot. pl.wikipedia.org) |
W roku 1943 zakłada w Proszowicach Spółdzielnię Spożywców, prowadząc agendy tej placówki przy pomocy pieniędzy kościelnych przez cały pierwszy rok istnienia tej placówki. W roku 1944 razem z ks. Piotrem Styczniem zakłada "szpital" (na ul. Jagiełły), który pełnił funkcję zakonspirowanego szpitala AK, służył też pomocą dla wysiedlonych z Warszawy chorych. Opracował Dzieje kościoła i parafii w Proszowicah od połowy XII w. do 1943 r.
Niestety aktywność ks. Józefa na tak wielu polach (działalność wojskowa, oświatowa i społeczna) w mieście i okolicznych wioskach nie uszła uwagi niemieckiego okupanta. Dwa razy (1942 i 1943) był na liście do aresztowania, jednak w porę ostrzeżony, dlatego na pewien czas musiał zniknąć z parafii i ukrywał się przed gestapo. Za pracę w konspiracji ks. Rybczyk otrzymał w 1944r. Krzyż Zasługi z Mieczami.
W czasie okupacji opiekował się wysiedloną siedmioosobową rodzinę z Pleszewa.
Mimo licznych obowiązków (tajne nauczanie, posługa kapłańską w parafii i w podziemnym wojsku, obowiązki redaktorskie przy wydawaniu "Wiadomości Podziemnych") ks. Józef Rybczyk studiował na Wydziale Prawa Kanonicznego KUL (które w ramach uczelni zorganizował ks. prof. Piotr Kałwa). Na konsultacje dojeżdżał do Kielc i Jędrzejowa. W latach okupacji uzyskał magisterium z prawa kanonicznego. Napisał także rozprawę doktorską pt. "Zezwolenie rodziców na małżeństwo nieletnich dzieci w rozwoju historycznym". Po jej obronie 17 (21?) grudnia 1945 r. uzyskał stopień doktora prawa kanonicznego. Referentami jego pracy byli: ks. prof. dr Kałwa i prof. dr Hauban.
Po zakończeniu okupacji niemieckiej ks. Józef piastuje stanowisko notariusza w kurii kieleckiej i promotora sprawiedliwości w Sądzie Biskupim. Od 11 lutego 1946 r. był nauczycielem religii w Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnym w Kielcach. Był obecny w Kielcach 4 lipca 1946 r., kiedy nastąpił tzw. pogrom kielecki. Biskup Kaczmarek powołał ks. Rybczyka do komisji księży opracowujących memoriał o zbrodni, w którym winą i odpowiedzialnością za nią obarczono rząd, kierujący się własnymi intencjami politycznymi, a nie poszukiwaniem prawdziwych sprawców.
 |
Sympozjum polskich kanonistów, 1970 r. Od lewej: J. Krukowski, J. Rybczyk, P. Pałka, A. M. Myrcha, W. Wójcik
("Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL, ludzie - nauka - struktura" fot. M. Hałasa) |
W listopadzie 1946 r. ks. Rybczyk wyjechał do Rzymu na dalsze studia z zakresu prawa kanonicznego na Rocie Rzymskiej i w Kongregacji Konsystorialnej, przerwał studia w Rzymie, w marcu 1947 został powołany na stanowisko zastępcy profesora KUL. Jednak z braku zgody ordynariusza pracuje przy Kurii Biskupiej w Kielcach: został radcą prawnym w kurii oraz promotorem sprawiedliwości w Sądzie Biskupim, został także promotorem i redaktorem "Kieleckiego Przeglądu Katolickiego", a od sierpnia 1948 r. kanclerzem w kurii.
Pełniąc te funkcje diecezjalne, z polecenia ordynariusza, ks. bp. Kaczmarka odwiedzał miasta, gdzie istniały katolickie szkoły diecezjalne. Zbierał materiały o zasadach funkcjonowania tych placówek, by na tej podstawie opracować program działania biskupiego Męskiego Gimnazjum i Liceum - "Biskupiaka", oraz planowanej przy nim szkoły podstawowej.
W środowisku miał opinię kapłana negatywnie oceniającego system społeczno-gospodarczy PRL, krytycznie i w mocnych słowach wypowiadał się o rządzących. Jego postawa była również znana przedstawicielom władzy. Był śledzony na każdym kroku przez UB. Notowano jego antyrządowe wypowiedzi. Już wtedy, jako kanclerzowi kurii diecezjalnej, UB zarzucał mu udzielanie wsparcia przy wyjeździe na ziemie zachodnie ks. Stanisławowi Ryńcy, który rzekomo miał tam prowadzić działalność konspiracyjną. Zainteresowanie służb reżimowych ks. Rybczykiem na pewien czas przycichło, gdy od września 1949 r. rozpoczął wykłady z prawa kanonicznego na KUL. Po roku został zastępcą profesora na Wydziale Prawa Kanonicznego.
25 lutego 1952 r. ksiądz profesor Józef Rybczyk został aresztowany w Lublinie i osadzony jak inni księża kieleccy w więzieniu mokotowskim w Warszawie na Mokotowie. Jego aresztowanie było wynikiem nie tylko represji wymierzonych przez rząd w kościelny uniwersytet, ale miało ścisły związek z przygotowywanym procesem pokazowym więzionego ks. bp. Czesława Kaczmarka. Funkcjonariusze z Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego widzieli w ks. Rybczyku uczestnika i świadka "szpiegowskiej działalności" ks. bp. Kaczmarka. W tym kierunku prowadzone było śledztwo, które jednak nie dało oczekiwanych rezultatów.
 |
więzienie mokotowskie - jego historia rozpoczęła się w roku 1902
("fot. sw.gov.pl) |
Pomimo to bez wyroku sądowego był przetrzymywany w X Pawilonie więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Wojskowy Sąd Rejonowy zajął się jego sprawą 29 czerwca 1954 r., a więc po 2 latach i 4 miesiącach pobytu w więzieniu bez żadnego uzasadnienia. Ostatecznie w listopadzie 1954 r. przesłano wiceministrowi Mieczysławowi Mietkowskiemu raport, że "śledztwo przeciwko Rybczykowi należy umorzyć", wyszedł na wolność dopiero w lutym 1955 roku. W stalinowskim więzieniu spędził 3 lata.
Habilitował się w roku 1955 pracą o temacie: "Uzdrowienie małżeństwa w związku". W 1971 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego.
...Po odzyskaniu wolności ks. Józef Rybczyk podjął pracę naukową na KUL. Wykładał prawo kanoniczne. Po habilitacji w grudniu 1956 r. mianowany został docentem. Pełnił kilka ważnych funkcji na uczelni. W latach 1956-1959 był prorektorem KUL, następnie w latach 1959-1961 zastępcą prorektora. Na Wydziale Prawa Kanonicznego był dziekanem w latach 1962-1974 i 1977-1978, prodziekanem (1974-1977, 1979-1982). Był stałym członkiem senatu uczelni i pracował w jego komisjach. Profesorem nadzwyczajnym został w kwietniu 1971 roku. Wykładał również prawo kanoniczne na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu. Ksiądz Józef Rybczyk był promotorem 37 prac magisterskich i 19 rozpraw doktorskich. Za wieloletnią pracę nauczycielską otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski... [Więzień w sprawie "szpiegowskiej" ks. bp. Czesława Kaczmarka].
 |
Rada Wydziału Prawa Kanonicznego, 1978 r. Od lewej: M. Stasiak, W. Góralski, J. Rybczyk, P. Hemperek, M. Krąpiec, W. Wójcik, J. Krukowski, W. Sawicki, J. Grzywacz
("Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL, ludzie - nauka - struktura" fot. J. Kolasa) |
Będąc emerytem 15 kwietnia 1983 r. ks. prałat Rybczyk poprosił ordynariusza, by mógł zamieszkać w kieleckim Domu Księży Emerytów, otrzymał zgodę. Jednak nie zdążył przenieść się do Kielc. 29 maja 1983 r. zmarł na zawał serca w Lublinie. Tam został pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej. Uczniowie wznieśli pomnik na jego grobie jako wyraz wdzięczności za ogromny wkład w wychowanie młodej kadry naukowej KUL. Pogrzeb. który odbył się 3 czerwca zgromadził tłumy uczniów, liczne delegacje zakonne i uczelniane oraz przyjaciół ks. Józefa, Liturgii przewodniczył ks. bp prof. Józef Hemperek a homilię wygłosił o. prof. Albert Krąpiec.
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- ks. Daniel Wojciechowski; Więzień w sprawie "szpiegowskiej" ks. bp. Czesława Kaczmarka; radiomaryja.pl
- Marcin Szwaja; Rybczyk Józef; maszynopis; Archiwum Prywatne - Dalewice 13
- Tadeusz Radzik, Adam A. Witusik i Jan Ziółek [red.]; Słownik biograficzny miasta Lublina t.II; Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; Lublin 1996
- ks. Franciszek Szulc; Śp. ks. prof. Józef Rybczyk; "Gość Niedzielny" 1983; nr 31; s. 7
- Lidia Fiejdasz, Ks. Piotr Stanisz, Elżbieta Szczot; Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL, ludzie - nauka - struktura; Wydawnictwo KUL; Lublin 2010
- katolicy1844.republika.pl
- pl.wikipedia.org
- commons.wikimedia.org
- audiovis.nac.gov.pl
- sw.gov.pl
|
