Gospodyni bazy podziemia
Marta Nowak ps. Alda
(ur.: 27.07.1908 - zm.: 16.12.2000)
biogram
 |
| ppor. Marta Nowak ps. Alda (fot. zbiory autora) |
Proszowice, 27-11-2018
Marta Nowak z d. Śmitkowska ps. Alda, córka Józefa i Antoniny z d. Kozłowskiej, ur. się 27 lipca 1908 r. w Piotrkowicach Wielkich. W 1922 r. ukończyła Szkołę Powszechną im. św. Tomasza w Krakowie oraz w 1924 r. dwuletnią Szkołę Handlową przy Akademii Handlowej w Krakowie. W 1928 r. wyszła za mąż za Romana Nowaka, wówczas Sekretarza Gminy Koniusza i zamieszkali w Koniuszy.
Po wybuchu II wojny światowej - tak jak mąż i brat Bogdan - włączyła się w działalność konspiracyjną, przyjmując ps. Alda. Dom rodzinny Marty i Romana Nowaków stał się centrum szerokiej aktywności konspiracyjnej. Alda była zastępcą komendanta skrzynki kontaktowo-pocztowej sztabu 106.DP AK, należała również do grupy żołnierzy AK pracujących na rzecz "montowni granatów i magazynu broni" w Piotrkowicach Wielkich. Podstawową czynnością Marty, poza prowadzeniem domu, była aktywna pomoc ludziom potrzebującym pomocy, wysyłanie paczek poprzeć PCK, wspieranie ukrywających się osób, pełnienie funkcji łącznika Inspektoratu Rejonowego Miechów.
- Z ewidencji nr 171 z dnia 23.X. 1945 r. "Zaświadczenie dla Marty Nowak, członka Armii Krajowej, zarejestrowanej w dniu 23.10.1945 r. w Komisji Likwidacyjnej Okręgu Kraków - spełniła obowiązek ujawnienia się.
- Zaświadczenie ZBOWiD z dnia 14.11. 1980 r. nr 627744 potwierdzające, że Marta Nowak była w Ruchu Oporu od 26.12. 1939 r. do 1.01. 1945 r.
Po zakończeniu II wojny światowej wraz z rodziną zamieszkała w Krakowie. W 1955 r. ukończyła kurs i zdała egzamin pielęgniarek kwalifikowanych, przed Państwową Komisją Kwalifikacyjną w Warszawie. W latach 1946-1970 pracowała w Zakładowej Służbie Zdrowia jako pracownik administracyjny i jako kwalifikowana pielęgniarka.
Marta i Roman Nowakowie mieli czworo dzieci: Wiesława, który zmarł w 1934 r., Janinę, ur. w 1935r., Włodzimierza, ur. w 1937 r., i Bogdana, ur. w 1946 r.
Zmarła 16 grudnia 2000 r. Została pochowana w grobowcu rodzinnym w Koniuszy.
Odznaczenia:
- Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami w 1945 r.
- Medalem Zwycięstwa i Wolności w 1946 r.
- Krzyżem Partyzanckim w 1946 r.
- Odznaką Grunwaldzką w 1947 r.
- Medalem Armii Krajowej z Londynu w 1980 r.
- Medalem Wojska Polskiego z Londynu w 1908 r.
- Odznaką 106 Dywizji Piechoty A.K. w 1968 r.
Ponadto - Patentem nr 20390 z roku 2001 (pośmiertnie) Prezesa Rady Ministrów RP uhonorowaną tytułem "Weteran walk o wolność i niepodległość ojczyzny". 22 sierpnia 2000 r. Prezydent RP mianował Martę Nowak do stopnia podporucznika Wojska Polskiego.
opracowanie: Włodzimierz Nowak
|
