Partyzancki "drucik"
Józef Dusza ps. Drucik
(ur.: 19.01.1915 - zm.: 4.12.1996)

biogram

Józef Dusza ps. Drucik
(fot. Rzeczpospolita Partyzancka Lipiec-...)

Proszowice, 1-08-2019

Starszy sierżant Józef Dusza ps. Drucik; urodził się 19 stycznia 1915 r. w Topoli. Był synem Stanisława i Marii z domu Rejdak. W 1936 r. ukończył pięć klas w Gimnazjum Państwowym w Pińczowie.

     W latach 1937-39 odbył zasadniczą służbę wojskową w 6. Batalionie Telegraficznym w Jarosławiu. Ukończył tam szkołę podoficerską w stopniu kaprala. Brał czynny udział we wrześniowej wojnie obronnej 1939 r. W walkach o Lwów dostał się do niewoli radzieckiej, uciekł z niej wraz ze swoim znajomym Edwardem Dutkiewiczem z Topoli.

     Do konspiracji ZWZ/AK (Związek Walki Zbrojnej / Armia Krajowa) wstąpił już 2 listopada 1939 roku i przyjął pseudonim "Drucik" (w wojsku "drucikami" określano radiotelegrafistów). Brał udział w tworzeniu ruchu podziemnego w Skalbmierzu, potem w Topoli, gdzie był dowódcą drużyny. W batalionie "Zagraj" był organizatorem drużyny łączności. Od 1943 r. był żołnierzem Oddziału Dywersyjno - Bojowego "Dominika - Kasia" pod dowództwem ppor. "Sokoła" (Franciszek Pudo).

     Uczestniczył w akcji zbrojnej na magazyn zbożowy w Skalbmierzu w nocy z 6 na 7 września 1943 r. W styczniu 1944 r. umknął śmierci podczas łapanki mieszkańców Topoli (dzięki tłumaczce z gminy Topola), po której zamordowano 20 mieszkańców tej wsi.

     Od czerwca 1944 r. do 15 stycznia 1945 r. był dowódcą drużyny łączności w II Batalionie 120. Pułku Piechoty AK (Skalbmierz). Brał udział w boju pod Sielcem 26 lipca 1944 r. i w rozbrojeniu posterunku żandarmerii ukraińskiej w Kazimierzy Wielkiej 27 lipca 1944 r. Podczas walk o Skalbmierz 5 sierpnia 1944 r. pracował w dowództwie II Batalionu 120. PP AK w Kobylnikach.

     Tak początek tego tragicznego dnia wspomina plutonowy "Drucik": [...] W nocy z dnia 4 na 5 sierpnia 1944 r. pełniłem służbę dyżurnego przy telefonie [...] Już w godzinach wieczornych dnia 4 sierpnia były wiadomości z placówek okolic Miechowa, że Niemcy przygotowują się do jakiejś akcji. D-ca "Wojniłowicz" telefonicznie wydawał rozkazy placówkom, by w razie jakichkolwiek ruchów npla natychmiast alarmować dowództwo [...].

Po wojnie pracował w spółdzielczości i we władzach miejskich w Proszowicach. Jego żona Józefa ps. Węgrzynówka także należała do Armii Krajowej.

Odznaczony był: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej i Krzyżem Partyzanckim.

Zmarł 4 grudnia 1996 r. w Proszowicach i tam został pochowany.

     W roku 1981 napisał swoje wspomnienia konspiracji, jednak nie opublikował ich, krążyły one w formie kilku egzemplarzy maszynopisów w środowisku kombatanckim Inspektoratu "Maria" AK i "w rodzinie". Na bazie takiego maszynopisu w 2004 roku Stanisław M. Przybyszewski wydał w 2004 roku publikację "Rzeczpospolita Partyzancka Lipiec - Sierpień 1944", uzupełniając relację "Drucika" o nowoodkryte fakty i poprawiał sporne wersje.

red.   

grób partyzanckiego małżeństwa
(fot. proszowice.polski-cmentarz.pl/grobonet)

ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
  1. Stanisław M. Przybyszewski; Rzeczpospolita Partyzancka Lipiec - Sierpień 1944; Wydawnictwo "Nowa Nidzica"; Kazimierza Wielka 2004
  2. Józef Belski; Kazimiersko - Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka 22 lipca - 12 sierpnia 1944; Kazimierza Wielka 2014
  3. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Rzeczpospolita Partyzancka; Instytut Wydawniczy PAX; Warszawa 1991
  4. Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944) Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2007

  5. zbiory IKP

  6. proszowice.polski-cmentarz.pl/grobonet

Artykuł pochodzi ze strony: Internetowego Kuriera Proszowskiego
Zapraszamy: https://www.24ikp.pl/skarby/ludzie/rp1944/d/dusza_jozef/art.php