Dzierżawa targowego i jarmarcznego w Proszowicach w latach 1856-1868
 |
| Proszowice Rynek - początek XX wieku (fot. zbiory IKP) |
Proszowice, 23-06-2016
Źródłem dla tego artykułu, podobnie jak poprzednich, są materiały w zasobach Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, w dziale Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych oznaczonych numerami 2667 i 2668.W sumie jest to 857 kart, mniej lub bardziej ważnych informacji dotyczących Proszowic w latach 50 i 60-tych XIX wieku. Traktują min. o sprawach dzierżawy propinacji, gruntów ornych, targowego, jarmarcznego i innych.
Rząd Gubernialny Radomski, 16 X 1855 r., przedstawił do zatwierdzenia Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych protokół licytacji na dzierżawę dochodu targowego i jarmarcznego w Proszowicach na lata 1856 - 1858. Przetarg wygrał dotychczasowy dzierżawca, Kasper Skalski, za sumę 601 rs 90 kop. Była to kwota wyższa od dotychczasowej o 243 rs. 15 kop, której też był on dzierżawcą.
Po wpłaceniu kaucji w wysokości 1/5 kwoty dzierżawnej, tj.120 rs. 38 kop. zobowiązał się miesięcznie uiszczać należną kwotę. Nie mógł on ...pod żadnym względem, z jakiego bądź tytułu niedoboru, bonifikacji, od kasy miejskiej spodziewać się nie może i żadnego wynagrodzenia nie uzyska... Zatrudnionych poborców ...winien przedstawić magistratowi, z zaznaczeniem, że za wszelkie uchybienia z ich strony będą odpowiadali zgodnie z prawem... Kontrakt przewidywał, że w razie sporu z dzierżawcą ...poddaje się (on) wyłącznie decyzji administracyjnej, zrzekając się drogi sądowej... Zapis kontraktu stanowił, że ...bez zgody władz wyższych, nie będzie można nikomu (jej) poddzierżawiać... W dokumencie tym, miasto zobowiązało się, o ile zajdzie potrzeba udzielać dzierżawcy pomocy ...do przybywających, a nie chcących uiszczać opłaty taryfy. Te winny bezwzględnie być egzekwowane...
Taryfa opłat wystawiona była do powszechnego wglądu na Rynku miasta. W 20-tu punktach określała opłaty, za możliwość handlu w dni targowe i w czasie jarmarków. Analiza opłat pozwala zorientować się w rodzaju zachodzących transakcji.
 |
| taryfa opłat targowego i jarmarcznego w Proszowicach w latach 1856 - 1858 (fot. zbiory autora) |
W roku 1859 dzierżawcami targowego i jarmarcznego byli Jakub Gasiński i Kasper Skalski, za 460 rs. Była to kwota zdecydowanie niższa niż wcześniejsza. Dzierżawcy w tym przetargu nie mieli konkurentów.
W taryfie opłat pojawiły się dodatkowe informacje o prezentowanych produktach na targu:
- od fury z towarami wszelkimi, wyrobami fabrycznymi, rękodziełami i rzemieślniczymi, za każdego zaprzężonego konia lub wołu - 4 kop,
- od fury z wełną, skórami surowymi lub wyprawnymi, lnem, konopiami, szczeciną, pierzem, smołą, dziegciem, woskiem, miodem za każdego konia lub wołu kop. 2,5,
- od fury ze śledziami i innymi rybami, z sadłem, słoniną, wędlinami, ptactwem domowym, za każdego zaprzężonego konia lub wołu kop. 2,
- od fury z mąką, kaszą, zbożem, sianem, słomą, kartoflami i innymi ziemiopłodami oraz artykułami żywnościowymi - kop 1,5,
- od fury z drzewem na opał lub budulec - kop.3.
W taryfie wyłączono od opłat:
- mieszkańców miasta jeżeli swój własny produkt itp. wystawiają na sprzedaż oraz jeżeli sprowadzają na własną potrzebę drzewo opałowe lub materiały budowlane,
- przejeżdżający przez miasto z jakim bądź przedmiotem, jeżeli nie zatrzymują się w mieście.
W kontrakcie zaznaczono, że dniem targowym jest środa, a dniami jarmarków (było ich 6 w roku), środy po świętych: Pawle Pustelniku (15 I), Tomaszu z Akwinu (17 III), Małgorzacie (10 VI), Elżbiecie (8 VII), Tekli (23 IX), Marcinie (11 XI).
Kontrakt o dzierżawę targowego i jarmarcznego na lata 1860 - 1862 miasto zawarło z Antonim Biechońskim, za kwotę 649 rs 9 kop rocznie. Nie znam powodów dla których ogłoszony został przetarg na rok 1862, który wygrali za kwotę 607 rs, Wincenty Kozerski i Jakub Skalski. W przetargu uczestniczyło 9-ciu oferentów, ale KRSW nie zatwierdziło tego wyniku pod pozorem ...ponieważ deklaracje..niezgodne ze wzorem,zwraca bez zatwierdzenia...
Dzierżawcą na lata 1863 - 1865, został Antoni Biechoński, za kwotę 681 rs 15 kop. Procedura przetargu i warunki kontraktu były takie same jak te zawarte w kontrakcie z Kasprem Skalskim na lata 1856 - 1858. A.Biechoński był wyróżniającym się przedsiębiorcą w mieście. W 1846 roku występuje on jako już 24 letni dzierżawca karczmy miejskiej na Podgórzu. W latach 1856 - 1858 był poddzierżawcą jatek rzeźniczych od starozakonnego Mendla Gutesmana.
Podjęta dzierżawa targowego i jarmarcznego zakończyła się dla niego niepowodzeniem. W dniu 16 XII 1863 r. Rząd Gubernialny w piśmie do KRSW, przedstawił wniosek o obniżenie mu rat dzierżawnych ...z powodu doznanego na obecnym stanie kraju, strat przez Antoniego Biechońskiego Naczelnik Powiatu Miechowskiego czyniąc wniosek za wyjednaniem sumy dzierżawnej w przeciągu upłynionych 10 lat czynsz dzierżawny wzrósł do podwójnej wysokości, a tym samym dziś jest za wygórowanym, władze wojskowe z chwilą wszczętych w kraju niespokojności zabroniły odbywanie targów i jarmarków w rynku i ulicach miasta, że targi i jarmarki dozwolone były tylko za miastem na Błoniu skutkiem czego pobór dochodu tego był niemożebnym bowiem nie przejeżdżając przez rogatki do miasta nie opłaca targowego taki stan rzeczy wpłynął na zupełny upadek targowego i te istnieć przestały...
Wniosek RG by obniżyć czynsz o 15% na czas od 1 II 1863 roku, został odrzucony przez Namiestnika Królestwa Polskiego. Tego typu decyzje władz carskich i obciążenia mieszkańców miasta kontrybucją i innymi dotkliwymi konsekwencjami w wyniku Powstania Styczniowego oraz patriotyczna postawa mieszkańców, spowodują odebranie praw miejskich Proszowicom.
W przeprowadzonym przetargu na lata 1866 - 1868, dzierżawcą targowego i jarmarcznego został Chaim Prais, mieszkaniec Proszowic, za sumę 725 rs 90 kop.
W dziejach miasta nastąpiła nowa epoka.
Henryk Pomykalski
|
|
|
