Ostatnie dni okupacji niemieckiej w rejonie Radziemic
Radziemice, 16-04-2012
W dniu 25 lipca w 1944 r., powstała Rzeczpospolitej Kazimiersko-Proszowickiej, nazywana również jako Rzeczpospolita Partyzancka, czy też Kazimiersko-Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka Był to czwartek, dzień jak każdy inny - ale niezwykły, jedyny - wspaniały bowiem, duża część terytorium południowej Polski była wolna. Nazwę tę określił dowódca Inspektoratu "Maria". Oddział ten w 1944 roku zapisał się w historii jako najbardziej dynamiczny, z powodu spotęgowanej działalności organizacyjnej i aktywności bojowej (...).
W tym miejscu należy podkreślić wybitnie łagodność represji ze strony okupanta niemieckiego, która to zmienna mentalność Niemców wynikała z następujących przesłanek:
- ponosili klęskę na wszystkich frontach,
- coraz bardziej zbliżał się sowiecki, wschodni front, przed którym systematycznie się wycofywali,
- zupełny brak niemieckich rezerw wojskowych (...).
W 1945 r. zima była bardzo mrożona i bezśnieżna. Od wschodu wyruszyła wielka ofensywa skierowana przeciwko niemieckiej armii, okupującej tereny wielu państw, w tym również Polskę od 1939 r. Od Sandomierza przez Baranów zbliżała się armia rosyjska, gdzie odniosła kolejny sukcesy nad armią niemiecką. Na zachód ruszyła wielka, zwycięska ofensywa.
W 12 stycznia 1945 r. mieszkańcy Radziemic i okolicznych miejscowości wielką kanonadę artyleryjską i lotniczą. Zwiastowała ona zbliżanie się frontu , działań wojennych armii rosyjskim z wycofującymi się wojskiem niemieckim. Na niebie, nocą widać było łuny pożarów i ognia artyleryjskiej ofensywy.
Ludność nie opuszczała swych domów, jak to miało miejsce w pierwszych dniach wojny w 1939 r., lecz wyczekiwała na przybycie oswobodzicielskiej armii rosyjskiej. Pierwsze dwa czołgi przybyły do Radziemic w dniu 15 stycznia 1945 r., w godzinach przedpołudniowych. Zatrzymały się na placu przed mleczarnią "Przyszłość". Pracownicy mleczarni poczęstowali czołgistów herbata i wódką. Byli oni bardzo zadowoleni i pytali gdzie Niemcy.
Rzekę Ścieklec przejechali wpław, bowiem drewniany most nie wytrzymałby ciężaru czołgu. Pojechali omijając Radziemice od strony północnej, w kierunku Turzyma i Zielenice. Na drugi dzień w Radziemicach pokazało się wojsko Armii Czerwonej. Szli pieszo, na koniach, jechali na samochodach.
Z majątku ziemskiego Edwarda Kleszczyńskiego zabrano konie i część bydła. W tym czasie toczyły się walki między oddziałami niemieckimi, znajdującymi się na Koniuszy a Radzieckimi. W Błogocicach na krzyżówce dróg ulokowane było działo artyleryjskie, które ostrzeliwało wzgórze Koniuszy.
W godzinach popołudniowych 15 stycznia po zamarzniętej ziemi do miejscowości Lelowice przybyły długie kolumny wojsk zmotoryzowanej Armii Czerwonej. Przemieszczała się przez Kaczowice, Przemęczanki, Dodów w kierunku Zielenic.
W Zielenicach w dniu 15 stycznia 1945 r. na przejeżdżającą kolumnę wojsk radzieckich trzy niemieckie samoloty dokonały nalotu bombardując wieś. Zginęło wówczas 8 osób, mieszkańców Zielenic:
- Adam Bródka, lat 21,
- Katarzyna Bródka, lat 59,
- Helena Kawalec, lat 10,
- Janina Kawalec lat 13,
- Piotr Nowicki, lat 61,
- Jan Ptak, lat 60 (wysiedlony, mieszkający w Zielenicach),
- Bronisława Szopińska, lat 49,
- Bronisław Tulej, z Zielenic, lat 26.
Kilka domów i zabudowań gospodarczych zostało zniszczonych. Jedna z bomb spadła na podwórko przed plebanią, gdzie przy furmance do której zaprzęgnięte były konie stał ksiądz Zielenickiej parafii proboszcz Jan Książek. Odłamki z wybuchu bomby zabiły dwa konie, a proboszczowi poszarpały prawą rękę. Na drugi dzień ks. Jana Książka odwieziono do szpitala w Miechowie. Ręki nie udało się uratować, amputowano aż po ramię. Ksiądz Jan Książek z protezą sprawował jeszcze funkcję proboszcza w Zielenicach przez kilkanaście lat.
W dniu 15 stycznia 1945 r. w miejscowości w Obrażejowicach od wybuchu niemieckich bomb rzucanych na radzieckie czołgi zginęło 6 osób:
- Franciszek Kramarz, lat 29,
- Bronisław Komenda, lat 43,
- Wincenty Marchewka, lat 30,
- Bogusław Luty, lat 25,
- Józef Szaleniec, lat 70,
- Zenon Ziarko, lat 19.
opracował: Zbigniew Pałetko
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Pałetko Zbigniew: Radziemice w I połowie XX wieku [w:] Radziemice. Zarys dziejów, Wyd. II poprawione, Radziemice 2007, s. 312.
- Szarawara Wawrzyniec: Wspomnienia okresu okupacji w latach 1939 - 1945 ... Kraków , listopad 1985 r. maszynopis, s.25, A4; zbiory Autora.
|
