Wielka Emigracja - proszowskie ślady
 |
| Hotel Lambert Adama Jerzego Czartoryskiego, siedziba monarchistycznego obozu konserwatywno-liberalny działający na emigracji po powstaniu listopadowym (fot. binek.pl) |
Proszowice, 18-02-2011
W styczniu br. Pani Agata Jujeczek przygotowując dla programu pod tytułem "Who You Think You Are?" dla telewizji BBC interesowała się osobą Wincentego - Józefa Sosnowskiego, uczestnika Powstania Listopadowego, odznaczonego srebrnym orderem Virtuti Militari.
Według jej ustaleń, Józef Sosnowski urodził się najprawdopodobniej w Smoniowicach w 1804 roku. Należał on do "Instytucji Czci i Chleba w Paryżu", która wypłacała pensje polskim weteranom walk o niepodległość. Po wybuchu Powstania, wstąpił do organizującego się w Miechowie I Pułku Krakusów pod dowództwem pułkownika Bystrzanowskiego. Brał udział w wojnie z Rosją.
W obliczu klęski, kilka tysięcy żołnierzy, pod dowództwem Naczelnego Wodza gen. Rybińskiego, wkroczyło do Prus. Zostali przyjęci wrogo, w odróżnieniu od innych państw niemieckich, spotkały ich tam prześladowania. Nasz bohater został przez żołnierzy pruskich dotkliwie pobity. Przez długi okres przebywał w szpitalu w Grudziądzu. W 1834 roku przybył do Portsmouth w Anglii.
Najprawdopodobniej należał do radykalnych społecznie Gromad Ludu Polskiego. W późniejszym okresie, wraz z liczną rodziną zamieszkał w Londynie. Mimo ciężkiej pracy borykał się z trudnościami materialnymi życia. Zrujnowanie zdrowie było konsekwencją pobicia przez żołnierzy pruskich.
Faktem jest, że Miechów, stolica obwodu, na wieść o wybuchu powstania stał się miejscem, w którym zorganizowano zbiórkę pieniędzy i zaciąg do wojska polskiego "Krakusów" i "Kosynierów". Z końcem marca 1831 roku przybył do Miechowa J.U. Niemcewicz.
Nie znam opracowania dziejów Powstania związanego z naszym regionem. Wiedzę o jego przebiegu i uczestnikach mamy fragmentaryczną. Podobnie jak o wielu innych wydarzeniach. Po upadku Powstania, tysiące jego uczestników którym groziły carskie więzienia udało się na Zachód Europy. To wydarzenie w dziejach Naszej Ojczyzny nazywamy Wielką Emigracją.
Dyskutowano nad przyczynami klęski, możliwością dalszej walki i przyszłym ustroju państwa. Na tym tle wykształciły się zasadnicze trzy kierunki polityczne. Nasz bohater należał najprawdopodobniej do wspomnianych Gromad Ludu Polskiego. Olbrzymią i pozytywną rolę odgrywał Hotel Lambert Adama Czartoryskiego oraz Towarzystwo Demokratyczne Polskie.
Mój znakomity nauczyciel akademicki, prof. Marian Tyrowicz, autor setek prac związanych z historią XIX wieku, wielki Polak, Ormianin z pochodzenia, jest autorem fundamentalnej pracy o Towarzystwie Demokratycznym Polskim. Tam znajduję informację o braciach Teodozjuszu i Zygmuncie Biechońskich z Proszowic.
Biechoński Teodozjusz (Teodor)
Urodzony w 1812 roku. W Krakowie ukończył Liceum św. Barbary (1834r.) i Uniwersytet Jagielloński (1836r.) W wyniku represji Franciszka Gutha (1836r) przybył do Paryża gdzie studiował w Szkole Rysunków, Matematyki i Rzeźby, a równocześnie w Polskiej Szkole Wojskowej.
Akces do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego w Paryżu zgłosił 19 V 1844 roku. Po wybuchu Wiosny Ludów, w lutym 1848 roku przybył do Krakowa i na zlecenie Teofila Januszewicza przekradł się do Królestwa Polskiego celem odwołania wybuchu rewolucji, dlatego rozmawiał nad Szreniawą z pułkownikiem Wałeckim. Brał udział w walkach na Rynku Krakowskim (26IV). Był również aktywnym w walkach we Wrocławiu i we Lwowie.
Z karnego konwoju zbiegł przez Karpaty na Słowację i Węgry, gdzie również uczestniczył w walkach w jednym z polskich oddziałów w bitwach Hernadem, po czym wyjechał do Krakowa z zadaniem utworzenia legionu XII (1848r.), projekt ten podjął wspólnie z L. Zienkiewiczem. W drodze na Węgry został aresztowany w Suchej. Skazany został na przymusową służbę w wojsku austriackim.
Biechoński Zygmunt
Brat Teodozjusza. Nie jest znany jego udział w Powstaniu Listopadowym. Po 1831 roku aresztowany został przez policję Prus. Po 7. miesiącach w więzieniu w Magdeburgu, udał się do Paryża. Tam zgłosił akces do TDP. Podobnie jak jego brat, brał udział w walkach w Krakowie w kwietniu 1848 roku.
Mamy wiele źródeł związanych z życiem tych znaczących postaci w życiu Wielkiej Emigracji. Ich historia o tym w jakich okolicznościach podjęli naukę w Krakowie, jaka odgrywali rolę w Powstaniu Listopadowym i w Towarzystwie Demokratycznym Polskim, jest na pewno pasjonująca i nieznaną.
opracował: Henryk Pomykalski
|
