"Jagódka" z Czulic

	pomóżcie!!! ;)
	Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie felietonów, macie propozycję innych związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym materiale; prosimy o kontakt! skarby@24ikp.pl. Inne kontakty z nami: TUTAJ! Redakcja IKP

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Kursy walut
NBP	2023-01-24
USD	4,3341	+0,23%
EUR	4,7073	-0,24%
CHF	4,7014	-0,22%
GBP	5,3443	-0,38%
Wspierane przez Money.pl

"Jagódka" z Czulic

zdjęcie przed spółdzielnią mleczarską w Czulicach z 1930 - Czulice, zarys dziejów...
(fot. zbiory autora)

Proszowice, 14-04-2022

Masło to rodzaj tłuszczu, które jest wytwarzane ze śmietany z mleka od krów. Proces niby prosty, ale czy na pewno? W warunkach domowych i dla potrzeb własnych, taki produkt można było wyprodukować w ręcznych maselnicach, a nawet w zwykły słoiku. Po dzień dzisiejszy, nikt chyba nie może się oprzeć kromce chleba, bułce, rogalikowi posmarowanym tym specyfikiem. W końcu to śniadaniowy i nie tylko, co dzienny obyczaj każdego domownika. W sklepach mamy solidny asortyment tego wyrobu mlecznego w postaci stałej. Do niektórych z nich mamy sentyment, bo pamiętamy je z dzieciństwa, zachowując w pamięci wygląd, zapach i smak. A niekiedy zostaje tylko wyobraźnia na temat czegoś, co było i już zostało bezpowrotnie utracone.

I tym oto właśnie wstępem, chciałbym przywołać z otchłani kulinarnej przeszłości, naszą lokalną wizytówkę, która swego czasu dominowała na stołach w mieście królów polskich - Krakowie.

zdjęcie przed spółdzielnią mleczarską w Czulicach z 1930 - Czulice, zarys dziejów...
(fot. zbiory autora)

firmowy dyliżans, przed spółdzielnią mleczarską w Czulicach - Czulice, zarys dziejów...
(fot. zbiory autora)

Przenieśmy się do Czulic tuż po roku 1920. Wtedy to, ówczesny właściciel osady Franciszek van Wollen zakłada Rejonową Spółdzielnię Mleczarską. Dzięki obrotnemu prezesowi i zaangażowaniu kilkudziesięciu pracowników i mieszkańców budynek szybko wybudowano. Na wstępie przyjęto sobie wielkie ambicje i poziom, na których wszystkim zależało. I to patrząc ze stanowiska biurowego, pracownika, dostawcy do transportowca. Każdy członek spółdzielni posiadał książeczkę, skrupulatnie wypełnianą na bieżąco i był z niej dumny. Podczas walnych zgromadzeń uchwalano protokoły, a status zarządu ustalił kodeks norm i zasad, dzięki którym każdy podchodził do swoich obowiązków: sumiennie, na poważnie, z sercem. Krótki wypis ustalał:

Spółdzielnia przyjmuje mleko zawierające co najmniej 3% tłuszczu.
Należy stosować odpowiednie pasze.
Nie należy oddawać mleka w 4 tygodniach przed ocieleniem i po 5 dniach, po ocieleniu krowy.
Zarząd ma prawo na zasadzie statutu, badać w każdym czasie dostarczone mleko.
Jak również dokonywać kontroli obór, krów, sposobu żywienia i obchodzenia się z bydłem.
Sprawdzać czy członkowie spółdzielni, stosują się w tych sprawach do wymagań statutu i niniejszego regulaminu.

książeczka udziałowa, członka okręgowej spółdzielni mleczarskiej w Czulicach z 1939 roku; Archiwum Państwowe w Warszawie
(fot. zbiory autora)

     W najbliższym czasie, zawiązuje się współpraca z Danią (która przed II wojną światową uchodziła za ojczyznę mleczarstwa wiejskiego) oraz z Holandią. Dzięki specjalnym kulturom bakteryjnym, które sprowadzano z tych krajów, drogą lotniczą co dwa tygodnie, przestawiono się na produkcję masła ze słodkiej śmietany.

     Czulicki wyrób o nazwie "Jagódka", jest bardzo dekoracyjny a estetyczne opakowanie, zwiększa atrakcyjność tegoż produktu. I tak dla przykładu: Na placu za masło tzw. "babskie" płacono - 2.20 zł za kg. A masło z Czulic - "Jagódka" po 4 zł/kg.

     Masło to, sprzedawały tylko 3 najlepsze sklepy spożywcze w Krakowie: "Hawełka" w Rynku Głównym, "Ogorzały" i "Sklep Ziemianek" przy ul. Szczepańskiej.

     Taka dostawa jednorazowa, znikała w ciągu godziny! Rozsmakował się w nim cały szlachecki i mieszczański stan, oraz każdy obywatel, który miał i chciał, wydać trochę pieniądza na to masło. Swą wyjątkowość zawdzięcza specyficznemu zapachowi, który wypełnia całe pomieszczenie jak tylko się je rozpakuje. Przez klientów określane mianem: wyborowe, wyśmienite, ekstra, delikatesowe, smaczne, stołowe.

     Dzięki swym walorom, zdobywa kilka nagród na ogólnopolskich, prezentacjach rolniczych (wystawach). Firma dba o promocję i reklamę produktu. Posiada własny transport w postaci dyliżansu, na którym znajduje się duża plansza z napisem: "MASŁO DESEROWE SPÓŁDZIELNIA MLECZARSKA W CZULICACH P. KOCMYRZÓW". I tak trwa przez kilka dekad "świeża i smaczna" epopeja masła deserowego i spółdzielni mleczarskiej w Czulicach, która na terenie miechowskim ma w zasięgu, ponad 30 filii w we wsiach.

     Wszystko co dobre, skończyło się źle. Gdy nastał czas Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej - Centrala w Krakowie, zdecydowała o likwidacji rejonowych mleczarni i o utworzeniu jednego dużego zakładu produkcyjnego. Jako jedna z nielicznych -Spółdzielnia w Rybnej (konkurentka Czulic), zabezpieczyła cały swój sprzęt i maszyny, dzięki temu przetrwała trudny czas z decyzjami, do lat 90-tych XX wieku. Firmowy budynek w Czulicach, został wyburzony w pierwszym dziesięcioleciu XXI wieku. Teren, na którym znajdowała się Spółdzielnia Mleczarska, został zagospodarowany i dziś znajduje się tutaj m. in. plac zabaw.

     Tak wspomina autor, syn założyciela (Franciszka) Lucjan-Kordian Wollen: Czulice, gdyby miały znów swoją mleczarnię i przejęły historyczną tradycję najlepszego masła w Polsce (bo tak było istotnie), korzyści dla członków i wsi byłyby nieobliczalne! Niestety, nie będzie już masła z Czulic. Nie będzie "Jagódki"!

     W naszych czasach, prężnie działa Spółdzielnia Mleczarska w najbliższym sąsiedztwie: Miechów i Charsznica - powiat miechowski, Skała - powiat krakowski. Mają swoją rozpoznawalną markę na rynku, lecz takiego masła "Jagódka", jakie było z Czulic, chyba już nikt nie reaktywuje...

     Smutny to finał, ale historia została odświeżona tego produktu lokalnego. To dla zainteresowanych osób tym tematem, jakże niezbędnego przecież każdego dnia.