Historia Banku Spółdzielczego w Radziemicach
część I
 |
| Stęposz Stanisław z Radziemic. Kasjer Kasy Stefczyka. Członek Rady Nadzorczej Kasy Spółdzielczej, wieloletni Naczelnik Ochotniczej Straży Pożarnej w Radziemicach (fot. zbiory autora) |
Radziemice, 12-03-2011
KASA STEFCZYKA
Nazwa Kasa Stefczyka pochodzi od założyciela: Franciszka Stefczyka (1861-1924). W listopadzie 1889 roku założona została w Czernichowie pierwsza w Galicji spółka oszczędnościowo-pożyczkowa systemu Reiffeisena. Założycielem jej był Franciszek Stefczyk. Przesłanką powstania tej kasy były klęski nieurodzaju. Mieszkańcom tej okolicy groził głód i jedynie kredyt na dogodnych warunkach mógł zaradzić nieszczęściu. Model Kasy Stefczyka był następujący: mały teren działania (1000 do 3000 ludzi, duża wieś, gmina, parafia), solidna poręka, niskie udziały i ograniczenie zysków oraz dywidend, niepodzielność majątku i trwałość organizacyjna.
Inicjatywa założenia Kasy Stefczyka w Radziemicach wyszła z grona członków Kółka Rolniczego. Pomyślny obrót jej założenia powstał 27 września 1925 roku, W dniu tym odbyło się zebranie założycielskie Kasy. Rozpoczęto następujące działania: gromadzenie pieniędzy, opracowanie statutu i jego rejestracja w Sądzie Okręgowym w Miechowie. W dniu 17 stycznia 1926 roku, na zebraniu Kółka Rolniczego omówiono sprawę rozpoczęcia działalności, zaciągnięcia pożyczki pieniężnej w Centralnej Kasie Spółek Rolniczych. W styczniu 1927 roku Kasa Stelczyka w Radziemicach jest już czynna: przyjmuje udziały od członków, wkłady oszczędnościowe i wypłaca pierwsze pożyczki. Klienci przez cały okres działalności Kasy mieli pełne do niej zaufanie i nie zostało ono zachwiane.
Prekursorami Kasy Stefczyka w Radziemicach byli członkowie władz A Mleczarni Spółdzielczej Przyszłość: Edward Kleszczyński - prezes rady nadzorczej, Jan Ziętek - prezes zarządu. Otwarcie Kasy Stefczyka było dużym dobrodziejstwem dla mieszkańców Radziemic i okolicznych miejscowości, co bardzo szybko dało się odczuć. Nowe udziały i składki napływały z sąsiednich nieraz z odległych wiosek, a obroty z roku na rok rosły. W pierwszej połowie XIX wieku, dużym dobrodziejstwem dla mieszkańców Radziemic i pobliskich miejscowości była Kasa Stefczyka.
Szczepan Duniec - sekretarz zarządu, Andrzej Król - skarbnik, wymienieni członkowie Rady Nadzorczej i Zarządu, kierowali do roku 1940 pracą Spółdzielni Mleczarskiej Przyszłość, Kasą Stefczyka, Spółdzielczym Sklepem i Kółkiem Rolniczym. Doprowadzili te instytucje do wspaniałego rozkwitu.
W okresie od 1929 do 1934 roku ma miejsce światowy kryzys gospodarczy. Kasa Stefczyka w Radziemicach kryzys ten przetrwała zwycięsko. W 1937 roku do Kasy należy 613 członków. Oszczędności w Radziemicach gromadzą członkowie nawet z poza powiatu miechowskiego. Porównując z innymi Kasami Stefczyka, ilość członków w Radziemicach była największa. Niegardów miał 505 członków, Prandocin - 262, a Słomniki - 314 członków. W 1939 roku ilość członków w Radziemicach wzrasta do 650. Do Kasy Stefczyka należeli członkowie z miejscowości: Radziemice, Przemęczany, Gruszów, Wrocimowice, Zielenice, Przemęczanki, Sudołek, Lelowice, Pieczonogi, Smowniowice, Dodów, Ibramowice, Szczytniki, Kowary, Kaczowice. Udziały wynoszą 9660 zł, wkłady oszczędności 127417 zł, pożyczki udzielone członkom 145520 zł.
W okresie kryzysu ogólnoświatowego, w roku 1936 Kasa Stefczyka w Radziemicach miała zaledwie 14% pożyczek o przedłużonym terminie płatności, co świadczyło o dobrze prowadzonej gospodarce kasowej. W tym czasie Kasa w Prandocinie miała pożyczek długoterminowych aż 83%. Duże trudności finansowe w okresie kryzysowym miały także Kasy Stefczyka w: Niegardowie, Pałecznicy, Racławicach i wspomniana Kasa w Prandocinie.
W dniu 6 grudnia 1936 roku Kasa Stefczyka finansuje paczki mikałajowe dla biednych dzieci ze szkoły w Radziemicach. Kredyty oprocentowane były początkowo w wysokości 10% w stosunku rocznym oraz 2% na koszty administracyjne. W roku 1937 obniżono odsetki na 8%. Wkłady oszczędnościowe wynosiły przeważnie kilkaset złotych, chociaż były także powyżej 2 tysięcy oraz i wyższe. Od oszczędności płacono 6% w stosunku rocznym.
Kasa Stefczyka w Radziemicach propagowała również formę oszczędzania wśród młodzieży szkolnej, poprzez zakładanie szkolnych kas oszczędności. Pożyczki udzielano na cele produkcyjne a także i potrzeby domowe. Były to pożyczki raczej drobne od 50 do 500 złotych, rzadko wyższe. Jednakże w warunkach społeczno-gospodarczych, jakie wówczas były, udzielany kredyt przez Kasę Stefczyka, miał duże znaczenie. Na zabezpieczenie pobierano skrypt dłużny z podpisem dłużnika i podpisem dwóch poręczycieli. Kredytobiorca spłacał raty, które z reguły wynosiły 10% początkowej kwoty i spłacane były, co trzy miesiące. Przed wojną udzielano również pożyczek specjalnych pod zastaw zboża. Pożyczki te udzielano po żniwach z terminem płatności do czerwca następnego roku. Uzasadnienie pożyczki pod zastaw był bardzo logiczny, w prowadzony w celu zahamowania sprzedaży zboża zaraz po żniwach.
Rada Nadzorcza Kasy Stefczyka zbierała się dwa razy w roku, natomiast walne zebranie zwoływane było raz do roku, zwykle wiosną, po sporządzeniu rocznego sprawozdania. Jednostką nadrzędną Kasy Stefczyka w Radziemicach, była Centralna Spółka Kas Rolniczych. Należała również do Związku Spółdzielni Rolniczych, przez który była, co roku lustrowana.
Od 1938 roku pracownikiem księgowości kasy był mieszkaniec Radziemic Stefan Słupek. W okresie od 1933 do 1937 pracował w Spółdzielni Mleczarskiej Przyszłość. Wynagrodzenie w okresie przedwojennym wynosiło: kasjer - 25 zł miesięcznie, księgowy - 30 zł, pracownik księgowości - 15 złoty miesięcznie.
Obroty Kasy Stefczyka w Radziemicach z roku na rok rosną. Wpływają coraz to nowe składki i udziały z sąsiednich i odległych miejscowości. Od 1 listopada 1948 roku Kasa znajduje pomieszczenia na dobudowanym piętrze w budynku Spółdzielni Mleczarskiej.
W okresie okupacji kasjerem był Andrzej Król. Zmarł w 1945 roku, na skutek uciążliwego ukrywania się przed gestapem niemieckim. Po Andrzeju Królu, kasjerem był Stanisław Stęposz z Radziemic. Do roku 1940 pracą Kasy Stefczyka w Radziemicach kierowali: Edward Kleszczyński - Prezes Rady Nadzorczej; Jan Ziętek - Prezes Zarządu; Szczepan Duniec - sekretarz Zarządu; Andrzej Król - skarbnik.
Kasa Stefczyka w Radziemicach działała do 1948 roku. W latach 1950 do 1960, rolnicy z terenu działania Gromadzkiej Rady Narodowej w Przemęczanach, do której należały również Radziemice, pod względem finansowym obsługiwane były przez Bank Rolny w Proszowicach oraz Kasę Spółdzielczą w Proszowicach.
Pierwsze koncepcje zorganizowania w Radziemicach Spółdzielni Oszczędnościowej bądź Kasy Spółdzielczej, miały miejsce już w roku 1960. Kasa Spółdzielcza, która dała początek Bankowi Spółdzielczemu w Radziemicach powstaje 13 marca 1961 roku.
opracował na podstawie 'Radziemice zarys dziejów'; Zbigniew Pałetko, Radziemice 2007: Zbigniew Pałetko
|
