Powodzie zalewały Polskę 166 razy między XI a XV wiekiem

Dzisiaj jest piątek, 01 grudnia 2023 r. (335 dzień roku) ; imieniny: Blanki, Edmunda, Eligiusza	Dzień walki z AIDS

serwis

wydarzenia

informacje

skarby Ziemi Proszowskiej

tv.24ikp.pl

w szerszej perspektywie

foto - relacje

życie kulturalne

aktualności oświatowe

wiadomości z bibliotek

historia, pamięć

nuka/kultura szerzej

wiktoria 1920

Nieskończenie Niepodległa

serwis IKP / kultura-oświata / nauka/kultura szerzej / Powodzie zalewały Polskę 166 razy między XI a XV wiekiem

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Kursy walut
NBP	2023-01-24
USD	4,3341	+0,23%
EUR	4,7073	-0,24%
CHF	4,7014	-0,22%
GBP	5,3443	-0,38%
Wspierane przez Money.pl

Powodzie zalewały Polskę 166 razy między XI a XV wiekiem

(źródło: encyclopedie-environnement.org)

24-08-2023

     166 powodzi zanotowano na terenach dzisiejszej Polski między XI a XV wiekiem. Najczęściej zalewane były Wybrzeże Bałtyku i Pomorze (57 razy) oraz Śląsk (55 razy). W dorzeczu Wisły odnotowano 84 powodzie, w dorzeczu Odry zaś 69 takich zjawisk - ustalili naukowcy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

     Powodzie każdego roku na świecie powodują dziesiątki tysięcy ofiar śmiertelnych, dotykają setki milionów ludzi i wiążą się ze stratami materialnymi sięgającymi dziesiątek miliardów dolarów. Wpływają na wszystkie sfery życia, w tym rolnictwo, przemysł, edukację. W Polsce są najczęściej występującą katastrofą naturalną. W powodzi tysiąclecia latem 1997 roku tylko w Polsce zginęło 56 osób, straty sięgnęły 2,3-3,5 miliarda dolarów amerykańskich.

     Powodzie również w przeszłości bardzo często wspominano w rozmaitych źródłach pisanych m.in.: kronikach, dziennikach, księgach rachunkowych, urzędowych, raportach technicznych, dziennikach pogody, obrazach i rycinach.

     Na podstawie 164 takich źródeł naukowcy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (UMK) dokonali analiz występowania powodzi na obecnym obszarze Polski między XI a XV wiekiem, w sześciu regionach geograficznych Polski: Wybrzeżu Bałtyku i Pomorzu, Mazurach i Podlasiu, Wielkopolsce, Mazowszu, Śląsku, Małopolsce. W analizie uwzględnili przede wszystkim główne rzeki Polski: Wisłę i Odrę oraz ich dorzecza. Analiza obejmowała również wszystkie rzeki nadmorskie uchodzące do Morza Bałtyckiego.

     Wyniki badań opublikowali w Journal of Hydrology. Głównym autorem publikacji jest Babak Ghazi, doktorant UMK.

     Z analiz wynika, że w latach 1001 - 1500 na obszarach obecnej Polski zanotowano 166 powodzi. Większość z nich wystąpiła w XV wieku (102 powodzie, 61,4 proc. z odnotowanych w tym czasie). W XIV wieku zarejestrowano 40 takich zjawisk (24,1 proc.). W latach 1001 - 1300 źródła donoszą o 24 powodziach (14,5 proc.).

"Głównym powodem tego faktu jest wzrost liczby dostępnych źródeł historycznych, zwłaszcza od XIV wieku. Dla pierwszych trzech wieków zebraliśmy tylko 15 źródeł, podczas gdy dla XIV i XV wieku było ich łącznie 149" - wyjaśnia Nauce w Polsce współautor publikacji prof. Rajmund Przybylak.

     Jednak - jak tłumaczą autorzy publikacji - inne istotne powody, które były przyczyną częstszego występowania powodzi w Polsce w tym okresie, to wzrost liczby osad i zwiększone wylesienie w pobliżu rzek.

"Od połowy XIV wieku budowa pierwszych, słabo wykonanych, wałów przeciwpowodziowych na Dolnej Wiśle paradoksalnie spowodowała także wzrost liczby powodzi wiążących się z konsekwencjami dla ludności. Powodem było zwiększenie gęstości zaludnienia w dolinie rzeki za wałami, wynikające z fałszywego poczucia bezpieczeństwa. W rzeczywistości tereny te były łatwo i często zalewane przez wodę" - czytamy w publikacji.

     Większość powodzi w Polsce między XI a XV wiekiem wystąpiła w regionie Wybrzeża Bałtyku i Pomorza (było to 57 zdarzeń, czyli 34,3 proc.) oraz na Śląsku (55 powodzi, 33,1 proc.). W żadnym z pozostałych obszarów ich częstotliwość nie przekroczyła 20 przypadków.

     Powodzie najczęściej rejestrowano w dorzeczu Wisły (84 przypadki). Nieco mniej (69 przypadków) zaobserwowano w dorzeczu Odry. Najrzadziej odnotowano powodzie w dorzeczu Wybrzeża Bałtyku (tylko 13).

     Jeśli chodzi o zasięg powodzi i skalę powodowanych przez nie zniszczeń, najwięcej - 77 z nich - określono jako zjawiska powyżej średniej lub o zasięgu ponadregionalnym (wg klasyfikacji prof. Rudolfa Brazdila). Powódź na taką skalę oznaczała uszkodzenia budynków, poważne szkody w rolnictwie, utratę zwierząt, a czasami ofiary śmiertelne wśród ludzi.

     Główną przyczyną powodzi w badanym okresie było: występowanie ulewnych deszczy związanych z burzą lub intensywnych długotrwałych deszczy obejmujących duże obszary kraju. Spowodowały one 79 powodzi (47,6 proc.). Do innych przyczyn należało m.in. topnienie śniegu czy występowanie zatorów lodowych.

"Zaktualizowany i najbardziej kompletny wykaz powodzi w średniowiecznej Polsce, który przedstawiamy wraz ze szczegółową analizą ich częstotliwości, intensywności i pochodzenia, poszerza dotychczasowy stan wiedzy na temat tego zjawiska w Europie Środkowej. Uporządkowuje i aktualizuje listę powodzi z czasów średniowiecza" - komentuje prof. Przybylak.

    Jak dodaje, wyniki tego badania mogą być interesujące i wartościowe dla badaczy i decydentów zajmujących się zmianami klimatu i ich wpływem na zjawiska hydrometeorologiczne.

Badacze z UMK planują kolejne publikacje na temat występowania powodzi w Polsce.

Ewelina Krajczyńska-Wujec