Kalendarium niepodległości część XLIII - Wychodzenie z systemu
 |
pierwszy numer "Gazety Wyborczej" z 8 maja 1989 roku
(fot. Ośrodek KARTA) |
Proszowice, 16-11-2018
Wychodzenie z systemu. Załamanie gospodarcze bloku komunistycznego, przegrywana wojna Kremla w Afganistanie, groźba nowej fali oporu społecznego - jak solidarnościowy 1980/81, śmierć poprzedników - skłania Michaiła Gorbaczowa, przywódcę Sowietów, do złagodzenia w polityce KPZR ostrza totalitarnego. Od 1987 roku dysydenci nie trafiają do łagrów. W Peerelu, we wrześniu 1986, ostatnia grupa więźniów politycznych wychodzi na wolność, zamykając w ten sposób okres podziemnej walki w stanie wojennym.
Kraj jest po traumie, społeczeństwo obezwładnione. Inicjatywa Lecha Wałęsy, by w maju 1987 zebrać elitę opozycji, przynosi sfomułowanie programu, a powstały z czasem Komitet Obywatelski określa drogę przemian. Po strajkach 1988 roku władze okazują się gotowe do negocjacji, z udziałem Kościoła. Po Okrągłym Stole (luty-kwiecień 1989), w uzgodnionych na 4 czerwca 1989 wyborach, opozycja wchodzi do parlamentu.
 |
| "Trybuna Ludu" z 6 lutego 1989 roku z relacją z pierwszego dnia obrad Okrągłego Stołu |
 |
 |
 |
plakaty wzywające do głosowania na kandydatów "Solidarności" w wyborach parlamentarnych w czerwcu 1989 roku
(fot. Ośrodek KARTA) |
 |
plakat nawołujący do bojkotu wyborów parlamentarnych w czerwcu 1989 roku
(fot. Ośrodek KARTA) |
11 września 1986 - na wolność wychodzą ostatni więźniowie polityczni stanu wojennego.
31 maja 1987 - zebrana w Warszawie z inicjatywy Lecha Wałęsy grupa kilkudziesięciu intelektualistów i działaczy związkowych podpisuje oświadczenie przed trzecią pielgrzymką Jana Pawła II do Polski, formułując postulowany program przemian.
Z oświadczenia 62 intelektualistów i działaczy związkowych zebranych na zaproszenie Lecha Wałęsy na naradę przed trzecią pielgrzymką Jana Pawła II do Polski: W oczekiwaniu, że trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny będzie wydarzeniem o doniosłym znaczeniu i dalekosiężnych skutkach, [...] pragniemy dać wyraz naszemu wspólnemu następującemu stanowisku:
1. Polacy - jak każdy naród świata - mają prawo do niepodległości. "Nie może być sprawiedliwej Europy bez niepodległej Polski na jej mapie". [...]
2. Polacy - jak każdy naród świata - mają prawo do życia w demokracji, wolności, prawdzie, poszanowaniu prawa. [...]
3. Polacy - jak każdy naród świata - mają prawo do samodzielnie kształtowanego ładu gospodarczego. [...]
Zasadą naszych działań na rzecz tych praw jest wyrzeczenie się stosowania przemocy. Taki jest sens doświadczenia "Solidarności".
Warszawa, 31 maja 1987
18 grudnia 1988 - grono intelektualistów i związkowców zebrane w Warszawie na ponowne zaproszenie Lecha Wałęsy tworzy Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ "Solidarność" Lechu Wałęsie (później: Komitet Obywatelski "Solidarność").
6 lutego 1989 - rozpoczynają się obrady Okrągłego Stołu czyli negocjacje między przedstawicielami władz PRL, opozycją i Kościołem. Obrady odbywają się w różnych zespołach i trwają 2 miesiące. Łącznie bierze w nich udział ponad 700 osób. Zapadają decyzje o powołaniu senatu, utworzeniu urzędu prezydenta i częściowo wolnych wyborach.
Lech Wałęsa w przemówieniu, zamykającym obrady Okrągłego Stołu: Dziewięć tygodni rozmów o najważniejszych sprawach naszej ojczyzny pozwoliło nam dojść do przekonania, że w sytuacji, w której się znajdujemy, nie ma już mowy o handlu między różnymi stronami, ale tylko o wielkim ryzyku, które ponoszą wszyscy, którzy czują się odpowiedzialni za Polskę. Albo potrafimy jako naród budować - w sposób pokojowy - niepodległą, suwerenną, bezpieczną równoprawnymi sojuszami Polskę, albo utoniemy w chaosie demagogii i w rezultacie w wojnie domowej, w której nie będzie zwycięzców. [...]
Zabiegaliśmy o konkretne ustalenia, które mogą zostać wcielone w życie natychmiast. Takie jak legalizacja "Solidarności", "Solidarności Rolników", Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Te postulaty zostały przez stronę rządowo-koalicyjną przyjęte.
Warszawa, 5 kwietnia 1989
4 czerwca 1989 - odbywają pierwsze częściowo wolne wybory parlamentarne po II wojnie światowej. Obóz władzy PRL ponosi porażkę.
Jerzy Urban: [Włodzimierz] Czarzasty, nasz orzeł od kampanii wyborczej, który jeszcze poprzedniego dnia martwił się, by zwycięstwo PZPR-u nie było zbyt przytłaczające, zreferował wyniki - masakra.
Napisałem na kartce oświadczenie o przegranych wyborach oraz zaakceptowaniu ich wyników przez partię i kartkę tę podałem Jaruzelskiemu.
Jaruzelski głośno ją odczytał i wtedy przeżyłem największy wstrząs. Jaruzelski zapytał, czy są uwagi. I nikt nie miał żadnych.
Oddanie władzy nastąpiło więc bez dyskusji.
Warszawa, 5 czerwca 1989
 |
ulotka satyryczna nawiązująca do obrad Okrągłego Stołu w 1989 roku, wydana przez Grupy Oporu "Solidarni"
(fot. Ośrodek KARTA) |
 |
przypinka nawiązująca do wyborów parlamentarnych w czerwcu 1989 roku
(fot. Ośrodek KARTA) |
 |
znaczki niezależne wydane przez Pocztę "Solidarności", nawiązujące do debaty telewizyjnej Lech Wałęsa - Alfred Miodowicz w 1988 roku
(fot. Ośrodek KARTA) |
 |
znaczki niezależnych wydawnictw nawiązujące do wyborów parlamentarnych w czerwcu 1989 roku
(fot. Ośrodek KARTA) |
red.
|
|
|
