Kalendarium niepodległości część XXXVIII - szansa na wolność
 |
Maisons-Laffitte, Francja - Jerzy Giedroyc, jeden z założycieli emigracyjnego Instytutu Literackiego, wydającego m.in. miesięcznik "Kultura" i kwartalnik "Zeszyty Historyczne"
(fot. Ośrodek KARTA) |
Proszowice, 1-10-2018
Szansa na wolność. Po krwawej pacyfikacji buntu na Wybrzeżu w grudniu 1970, polska emigracja formułuje postulat sojuszu opozycyjnie nastawionej inteligencji z robotnikami. Oczywista staje się możliwość zdefiniowania postulatów demokratyzacyjnych, o ile powtórzenie się strajków ekonomicznych zyska podbudowę polityczną. Załamywanie się, wraz z biegiem lat 70., pozornej koniunktury gospodarczej w okresie władzy Edwarda Gierka, pozwala przewidzieć upowszechnianie się protestu.
Znaczący staje się w tym czasie ferment w innych krajach bloku sowieckiego. W samej Rosji ruch dysydencki, rozwinięty w latach 60., staje się inspiracją do działań niezależnych wśród kolejnych podbitych narodów. Rozwinięta już na terenie Sowietów aktywność samizdatowa (przepisywanie tekstów w obiegu bezdebitowym) nie ma na razie szerszego odpowiednika w Peerelu. Do kraju przenikają jednak druki emigracyjne.
 |
Juliusz Mieroszewski, dziennikarz i publicysta związany z emigracyjnym Instytutem Literackim
(fot. Ośrodek KARTA) |
Jan Drewnowski (ekonomista) w "Kulturze" paryskiej: Emigracja może odegrać w ruchu antyreżimowym doniosłą rolę, na którą jeszcze nie jest za późno. [...] Uparta walka o przemiany ustrojowe będzie stopniowo osłabiać sowietyzm i przyspieszać proces jego rozkładu, przybliżając tym samym chwilę jego upadku, odzyskanie przez Polskę niepodległości.
Paryż, marzec 1972
17 września 1974. W 35. rocznicę agresji sowieckiej na Polskę ks. Jan Zieja mówi w Warszawie o pojednaniu ze Wschodem. To warunek niepodległości.
Ksiądz Jan Zieja w kazaniu w archikatedrze warszawskiej w 35. rocznicę agresji sowieckiej: Mamy nadzieję, że kiedyś spotkają się uprawnieni przedstawiciele narodu polskiego z takimiż uprawnionymi przedstawicielami narodu rosyjskiego - i oba narody, stanąwszy w prawdzie wobec swych dziejów i wobec swej przyszłości, pojednają się. [...]
Zanim do tego dojdzie - już teraz pamiętać musimy, że tam na wschodzie, za Bugiem, nieco na północ żyje i pracuje naród litewski, który pragnie żyć w wolności i niepodległości i ma do tego prawo. A wprost na wschód żyje i pracuje naród białoruski, który ma prawo do życia w wolności i niepodległości. A bardziej na południe żyje i pracuje naród [...] ukraiński i ma on prawo do życia w wolności i niepodległości.
Warszawa, 17 września 1974
Juliusz Mieroszewski (publicysta) w "Kulturze" paryskiej: Sformułowanie wizji przyszłości jest najtrudniejszą i najważniejszą częścią programu. [...] Jeżeli w momencie koniunktury historycznej Polacy nie będą mieli żadnej wizji - innymi słowy, nie będą wiedzieli, jakiej Polski pragną - sytuacja w Polsce będzie wypadkową dawnych nawyków i uwarunkowań i owa chaotyczna, pełna brutalności sytuacja sprawi, że znajdą się ludzie, którzy dyktaturę komunistyczną będą wymieniać jako "dawne dobre czasy". [...]
Jednym z podstawowych elementów mojej wizji przyszłej Polski jest sojusz inteligencji z klasą robotniczą. [...] Wydarzenia grudniowe w roku 1970 zdają się wskazywać, że sojusz inteligencji z klasą robotniczą nie istnieje w Polsce nawet jako wizja - nawet jako marzenie. [...]
Nie twierdzę, że naród w niewoli może osiągnąć wolność solidarną postawą niepodległościową - to znaczy zmienić obiektywny układ sytuacji. Twierdzę natomiast, że wolności i niepodległości nie osiągną nigdy ci, którzy wolności nie pragną i do wolności nie dążą.
Londyn, luty 1975
 |
okładki miesięcznika "Kultura", wydawanego przez Instytut Literacki w Maisons-Laffitte
(fot. Ośrodek KARTA) |
red.
|
|
|
