Kalendarium niepodległości część XXIV - Sowieci sojusznikiem
 |
Londyn, 30 lipca 1941, podpisanie polsko-radzieckiego układu o nawiązaniu stosunków dyplomatycznych; od lewej: premier RP i Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski, NN, minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii Anthony Eden, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill, NN, ambasador ZSRR w Wielkiej Brytanii Iwan Majski
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
Proszowice, 9-07-2018
Sowieci sojusznikiem. Wojska niemieckie przekraczają linię demarkacyjną z Sowietami przytłaczającą siłą. Od 22 czerwca 1941 posuwają się na wschód, nie natrafiając początkowo, dzięki zaskoczeniu, na poważną obronę. Przedwojenne polskie ziemie wschodnie szybko trafiają pod okupację Niemiec. Decyzja Stalina, by w tych warunkach wejść w antyhitlerowski sojusz z aliantami, powoduje, iż Rząd Polski w Londynie zmuszony zostaje do nawiązania stosunków dyplomatycznych z Kremlem.
Zasadniczym tłem negocjacji staje się potencjalna granica polsko-sowiecka. Ta wojenna granica lat 1919-21 i 1939 uniemożliwia pokojowy układ między stronami. Dzięki doraźnie uzgodnionej umowie, na wolność z łagrów czy zesłań wychodzą jednak tysiące obywateli polskich (obok Polaków, także Żydzi). Uformowana zostaje Armia Polska na Wschodzie, do której wielu mobilizowanych nie dociera z wycieńczenia.
 |
Tockoje (ZSRR), wrzesień 1941, oficerowie 19 pułku piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR w punkcie mobilizacyjnym
(fot. Ośrodek KARTA) |
 |
ZSRR, listopad 1941, gazetka ścienna garnizonu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR
(fot. Czesław Datka / Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Buzułuk (ZSRR), 11 grudnia 1941, wizyta Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego w siedzibie dowództwa Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR
(fot. Czesław Datka / Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
ZSRR, 1941-1942, gen. Władysław Anders i płk. Leopold Okulicki podczas inspekcji oddziałów Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR
(fot. Czesław Datka / Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
ZSRR, 1941-1942, ochotnicy do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR
(fot. Czesław Datka / Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
22 czerwca 1941 - III Rzesza atakuje ZSRR: koniec współpracy Hitlera i Stalina. Wielka Brytania proponuje ZSRR sojusz przeciwko Niemcom, Stalin przyjmuje ofertę.
Gen. Władysław Sikorski (premier i Naczelny Wódz) w przemówieniu radiowym: Stało się to, czego oczekiwaliśmy, lecz czego nie spodziewaliśmy się w tak szybkim czasie. Prysnął związek hitlerowsko-bolszewicki, będący u początku tej straszliwej katastrofy, której ofiarą padła Polska. Od świtu 22 czerwca są ze sobą w wojnie niedawni sprzymierzeńcy. Taki rozwój wydarzeń jest dla Polski wysoce korzystny. Zmienia i odwraca dotychczasową sytuację. [...] W tej chwili możemy chyba przypuszczać, że Rosja uzna za niebyły pakt z Niemcami z 1939 roku. [...]
Tysiące Polaków i Polek cierpi dotąd w więzieniach rosyjskich. Setki tysięcy są narażone na śmierć powolną z nędzy oraz głodu. Ćwierć miliona jeńców wojennych marnieje bezczynnie w obozach. Czyż nie byłoby rzeczą uczciwą i celową przywrócić tym ludziom swobodę?
Londyn, 26 czerwca 1941
30 lipca 1941 - generał Władysław Sikorski oraz sowiecki ambasador w Wielkiej Brytanii Iwan Majski podpisują porozumienie w imieniu Polski i ZSRR - stosunki dyplomatyczne między państwami zostają przywrócone, a traktaty sowiecko-niemieckie z 1939 roku tracą moc, nie zostaje jednak uregulowana kwestia przyszłej granicy wschodniej RP.
Winston Churchill (premier Wielkiej Brytanii): Po przystąpieniu Rosji do walki z Niemcami u naszego boku, nie mogliśmy zmusić nowego i poważnie zagrożonego sprzymierzeńca do wyrzeczenia się, choćby na papierze, okręgów przygranicznych od pokoleń uważanych przez Rosję za żywotne dla jej bezpieczeństwa. Nie było wyjścia z sytuacji. Trzeba było rozwiązanie problemu terytorialnego Polski odłożyć do lepszych czasów. Spadła na nas niewdzięczna odpowiedzialność zalecenia generałowi Sikorskiemu, aby miał zaufanie do dobrej woli Związku Sowieckiego co do przyszłego uregulowania stosunków polsko-rosyjskich oraz aby nie nalegał w danej chwili na uzyskanie pisemnej gwarancji na przyszłość.
Londyn
14 sierpnia 1941 - powstają Polskie Siły Zbrojne w ZSRR czyli Armia Andersa, po roku wraz z tysiącami cywilów zostaje ewakuowana do Iranu.
 |
ZSRR, zima 1941/1942, ziemianka w obozie formujących się Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
ZSRR, zima 1941/1942, ćwiczenia artylerii Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
ZSRR, zima 1941/1942, oddziały Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
ZSRR, zima 1941/1942, ćwiczenia Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Wrewskoje (Uzbekistan, ZSRR), maj 1942, dzieci, które dotarły do formujących się Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
ZSRR, 1942, wyżsi dowódcy Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, w pierwszym rzędzie gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz, gen. Władysław Anders, gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz; w drugim rzędzie Zygmunt Bohusz-Szyszko i płk Leopold Okulicki
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
red.
|
|
|
