Kalendarium niepodległości część XIX - status quo
 |
Warszawa, listopad 1936, demonstracje antyżydowskie na Uniwersytecie Warszawskim
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
Proszowice, 11-06-2018
Status quo.Po wyborach do zdewastowanego przez dyktaturę Parlamentu, we wrześniu 1935, wobec braku reform gospodarczych, narastania bezrobocia i biedy, następują gwałtowne protesty społeczne - najpierw robotnicze, potem chłopskie. Władza próbuje wykreować Obóz Zjednoczenia Narodowego - jako nową ofertę dla kraju. Wypracowana po żołniersku deklaracja Ozonu nie przekonuje jednak ani społeczeństwa, ani opozycyjnych ugrupowań politycznych.
Sanacja, pozbawiona autorytatywnego przywódcy i konstruktywnego programu, pogłębia napięcia wewnętrzne. Zarazem osłabia państwo w planie międzynarodowym - stan gospodarki uniemożliwia przygotowanie spodziewanej obrony militarnej. Wzmacnia się konflikt państwa ze spauperyzowanymi grupami społecznymi, a także z mniejszościami narodowymi. Wzrasta antysemityzm i "patriotyczna" nienawiść.
 |
Warszawa, 21 lutego 1937, pułkownik Adam Koc podczas wygłaszania deklaracji programowej Obozu Zjednoczenia Narodowego w studiu Polskiego Radia
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Warszawa, 21 lutego 1937, warszawiacy czytają afisz z deklaracją programową Obozu Zjednoczenia Narodowego autorstwa płk. Adama Koca
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Warszawa, 24 lutego 1937, przewodniczący Obozu Zjednoczenia Narodowego Adam Koc Koc (z prawej) na audiencji u prezydenta RP Ignacego Mościckiego
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Warszawa, grudzień 1937, koło parlamentarne Obozu Zjednoczenia Narodowego w kuluarach sejmowych (od lewej: senator Michał Róg, senator Andrzej Galica, poseł Piotr Sobczyk, poseł Bolesław Świdziński)
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Przemyśl, grudzień 1937, proces uczestników strajku chłopskiego w powiecie jarosławskim
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
21 lutego 1937 - piłsudczycy tworzą Obóz Zjednoczenia Narodowego (Ozon) - ugrupowanie sanacyjne, ale o zabarwieniu narodowo-demokratycznym, mające skupiać społeczeństwo wokół armii i Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego.
Stanisław Cat-Mackiewicz (publicysta): Oto nareszcie: [...] ukazuje się dawno oczekiwana "polityczno-społeczna deklaracja ideowa obozu tworzonego przez pułkownika Adama Koca". Pisana stylem ciężkim, zawiera treść nader umiarkowaną; pod względem społecznym zbliżona jest do deklaracji programowych stronnictwa zachowawczego, pod względem narodowym jest zdecydowanie nacjonalistyczna: akceptuje bez zastrzeżeń całą ideologię [Romana] Dmowskiego.
Wilno, 21 lutego 1937
Maria Dąbrowska (pisarka) w dzienniku: Po południu słuchamy przez radio Koca z jego programem [...]. Całą deklarację wygłosił jak sierżant okólnik biurowy. Nudne, suche truizmy, ogólniki, frazesy [...]. Moc ludzi, słuchając tej bredni, miało tęgą ucztę mimowolnego humoru. I takie to niepolskie, ślepe naśladownictwo hitleryzmu.
Warszawa, 21 lutego 1937
Jan Hoppe (sekretarz generalny sektora miejskiego OZN): Deklaracja wystrzeliła w próżnię i nie wywołała oczekiwanego rezonansu. Mówiąc słowami Norwida - "naród się nie obudził". Opozycja pozostała na starych pozycjach. Ozon nie zaimponował. Nie zrobiono nic takiego, co by mogło rozładować stare wrogości i nieufność. Można zatem przyznać, że rodziła się potrzeba zmian, ale towarzyszący im zapach koszarowy wskazywał na odwrotny od uzasadnionego kierunek.
Warszawa
15 sierpnia 1937 - wybucha dziesięciodniowy, krwawo stłumiony strajk chłopski, wysuwający obok postulatów ekonomicznych także polityczne, żądając przywrócenia zasad demokracji w państwie.
Z Odezwy Stronnictwa Ludowego proklamującej 10-dniowy strajk chłopski: Strajk [...] jest manifestem za koniecznością likwidacji systemu sanacyjnego w Polsce i przywróceniem obywatelowi praw mu przynależnych i do życia koniecznych. [...] [Żądamy] Przywrócenia pełni praw dla wszystkich byłych więźniów brzeskich z Wincentym Witosem na czele. Zmiany Konstytucji i ordynacji wyborczej do ciał parlamentarnych i samorządowych. [...] Ustroju demokratycznego dla Polski i nowych, uczciwych wyborów.
Warszawa, 14 sierpnia 1937
Gen. Marian Kukiel w liście do Ignacego Jana Paderewskiego: Strajk zakończony po dziesięciu dniach. Chłop dał dowód zadziwiającej dyscypliny. Ale w umysłach chłopskich ugruntowało się przekonanie, że trzeba było [...] walczyć aż do zwycięstwa. [...] Po drugiej stronie - rządowej - inwektywy i pogróżki maskują wielką ponoć konsternację, niepokój, niepewność i postępujące rozbicie.
Kraków, 29 sierpnia 1937
 |
Lwów, 1937, proces uczestników strajku chłopskiego w Lesku przed lwowskim Sądem Okręgowym, ława obrońców, widoczni m.in.: posłowie Stefan Bilak (1. z lewej) i Stefan Baran (2. z prawej)
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Poznań, 30 października 1938, Zjazd Obozu Zjednoczenia Narodowego w sali reprezentacyjnej Targów Poznańskich
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
antysemicka jednodniówka "Poznaj Żyda" wydana we Włocławku w maju 1937 roku
(fot. Biblioteka Narodowa) |
 |
antysemickie czasopismo "Polska dla Polaków" z 1937 roku
(fot. Biblioteka Narodowa) |
red.
|
|
|
