Kalendarium niepodległości część XIII
 |
| banknot z 1923 roku |
 |
| bilet zdawkowy (banknot zastępujący monetę do czasu wprowadzenia odpowiedniej ilości bilonu podczas reformy walutowej) z 1925 roku |
 |
premier Władysław Grabski
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
Proszowice, 27-04-2018
Siła pieniądza. Jesienią 1923 cała struktura państwa polskiego zdaje się załamywać. Narastająca hiperinflacja rujnuje nie tylko finanse publiczne - narusza równowagę życia społecznego (gwałtowne strajki) i politycznego (starcia w Parlamencie).
Sejm zdobywa się jednak na ratunkowy krok. 19 grudnia 1923 premierem zostaje ekonomista Władysław Grabski, który otrzymuje specjalne uprawnienia reformatorskie. Przeprowadzone zostają radykalne cięcia kosztów administracji państwowej i usprawnienie ściągania podatków. Udaje się zrównoważyć budżet państwa i ustabilizować sytuację gospodarczą. Apel o patriotyczne wsparcie Banku Polskiego zyskuje mocny odzew. 1 lipca 1924 stabilny złoty wypiera jako walutę, drukowaną dotąd w milionowych nominałach, markę polską.
 |
1924, polsko-amerykańskie rokowania w sprawie bicia polskiej monety srebrnej w Stanch Zjednoczonych
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Warszawa, lata 20, jala bicia monet w Mennicy Państwowej
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Warszawa, lata 20, sortowanie monet w Mennicy Państwowej
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
Październik 1923 - w kraju pogłębia się kryzys gospodarczy wraz ze spadkiem wartości pieniądza.
Juliusz Zdanowski (działacz Związku Ludowo-Narodowego) w dzienniku: Na giełdzie panika. Na oficjalnej w ciągu pięciu dni poszedł dolar z 350.000 na 500.000, ale chcąc go dostać płaci się za niego do 1.400.000. W sklepach ceny od rana do wieczora skaczą o 10-20 procent.
Warszawa, 6 października 1923
19 grudnia 1923 - utworzenie rządu Władysława Grabskiego.
Premier Władysław Grabski w exposé wygłoszonym w Sejmie: Doszliśmy dziś do takiego stanu, że wszelki postęp w każdej dziedzinie, nawet szkolnictwa, nie mówiąc o reformie rolnej lub udoskonaleniach socjalnych, staje się niemożliwy, jeżeli najpierw - i to wkrótce - nie uporamy się z trudnościami finansowymi, które nie tylko paraliżują wszelkie porywy do udoskonalenia naszego stanu wewnętrznego, ale wytwarzają niebezpieczeństwo zarówno utrzymania pokoju wewnętrznego, jak i stanu obronności naszego kraju, wymagającej znaczniejszych nakładów pieniężnych.
Warszawa, 20 grudnia 1923
29 kwietnia 1924 - wprowadzenie do obiegu nowej waluty: złotego polskiego. Emituje ją nowo utworzony Bank Polski.
Antoni Sujkowski (profesor Wyższej Szkoły Handlowej): Stworzenie Banku Polskiego było pragnieniem całego społeczeństwa, a jego urzeczywistnienie, jako czynnika zabezpieczającego od spadku waluty, było swego rodzaju punktem honoru narodowego. Przedstawiciele zawodów wyzwolonych, urzędników i oficerów, czyli inteligencji pracującej - jak zawsze czynników w Polsce najbardziej patriotycznych i społecznie najwrażliwszych - złożyli aż 31% kapitału zakładowego. [...] Pewną cząstkę akcji rozkupili z wielkim wysiłkiem nawet robotnicy fabryczni i koła najbiedniejszych rolników.
Warszawa, 1924
 |
Warszawa, 31 marca 1925, członkowie komisji konkursowej zebrani w Banku Polskim podczas wybierania projektów nowych banknotów
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Warszawa, kwiecień 1926, demonstracja bezrobotnych na ul. Leszno
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Warszawa, 1927, hala maszyn drukujących banknoty pięcio- i dwuzłotowe w Państwowych Zakładach Graficznych
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Warszawa, lata 20, pracownia grawerska w Mennicy Państwowej
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
red.
|
|
|
