Kalendarium niepodległości część XII
|
litewski plakat antypolski z lat 20 (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
Proszowice, 17-04-2018
Granica wschodnia. 14 marca 1923. Mocarstwa zatwierdzają granice RP. Satysfakcji Polaków towarzyszą protesty Litwinów, Białorusinów, Ukraińców - Polska chce być ojczyzną. Idące z Paryża ustalenie zamyka polską drogę wyzwoleńczą, a zarazem stawia przed objętymi granicą RP innymi narodami pytanie o zakres ich lojalności wobec ram państwa, zaakceptowanych przez Zachód.
Od wiosny 1923 Polska na własny rachunek ustanawia warunki egzystencji swych niepolskich społeczności. Jak w tej rzeczywistości odnajdą się przypisani jej Ukraińcy, Białorusini, Litwini, Żydzi, Niemcy... - wpłynie na ład publiczny II RP, a w niemałym też stopniu na kształt polskiej tożsamości. Czteroletni zaledwie kraj ma zdecydować, czy gotów jest pełnić rolę ojczyzny wszystkich obywateli.
|
mapa przedstawiająca rozmieszczenie ludności polskiej na terenie Litwy (fot. domena publiczna) |
|
lata 20., tory kolejowe urywające się na granicy polsko-litewskiej w okolicy miejscowości Zawiasy (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
Wilno, 18 kwietnia 1922, uroczystości z okazji przyłączenia Wileńszczyzny do Polski, siedzą: Józef Piłsudski (6. z prawej), gen. Lucjan Żeligowski (5. z prawej) (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
15 marca 1923 - w Paryżu Rada Ambasadorów podpisuje dodatkowy protokół do traktatu wersalskiego ostatecznie zatwierdzający przebieg wschodniej granicy Polski i uznający przynależność do niej Galicji Wschodniej i Wileńszczyzny. Decyzji tej nie przyjmuje do wiadomości rząd sowiecki i władze Litwy.
Michał Römer (prawnik polskiego pochodzenia) w dzienniku: Ukazała się dziś w pismach wieczornych smutna wiadomość - że jakoby Konferencja Ambasadorów [...], która rozpoznaje obecnie sprawę granic wschodnich Polski (jej granic z Rosją i Litwą), zatwierdziła granice faktyczne, co znaczy udzieliła sankcji międzynarodowych wcieleniu Wilna do Polski. [...] Swoją drogą, Litwa oczywiście nie zrezygnuje z Wilna, a jeżeli nawet zmuszona będzie do rezygnacji formalnej, to w aspiracjach swoich nie wyrzecze się dążeń do zespołu z Wilnem.
Kowno, 15 marca 1923
Marszałek Maciej Rataj podczas posiedzenia Sejmu: Rada Ambasadorów [...] uznała bez zastrzeżeń nasze granice wschodnie. (Oklaski. Posłowie wstają z wyjątkiem ław ukraińskich i białoruskich. Poseł Łuckiewicz: Bez zgody ukraińskiego ludu! Na ławach białoruskich i ukraińskich zamieszanie i różne okrzyki. Marszałek dzwoni) [...] Decyzja Rady Ambasadorów jest ostatnim etapem w dziele budowy państwa polskiego, o ile chodzi o jego granice. [...] Widzimy w niej zrozumienie i uznanie dla misji, którą Polska spełnia i chce spełniać tu na Wschodzie, jako czynnik pokoju i ładu.
Warszawa, 16 marca 1923.
29 kwietnia 1923 - uroczyste otwarcie portu w Gdyni. W późniejszych latach nastąpi dynamiczny rozwój portu, przede wszystkim dzięki Eugeniuszowi Kwiatkowskiemu - ministrowi przemysłu i handlu (1926-1930) i ministrowi skarbu (1935-1939).
19 grudnia 1923 - utworzenie rządu Władysława Grabskiego. Ten gabinet fachowców zostaje powołany w obliczu poważnego kryzysu finansowego w kraju: gwałtownego spadku wartości pieniądza.
1 kwietnia 1924 - wprowadzenie reformy walutowej, mającej na celu zwalczenie hiperinflacji, tzw. reformy Grabskiego. Następują m.in. radykalne cięcia kosztów administracji państwowej i usprawnienie ściągania podatków. Udaje się zrównoważyć budżet państwa i ustabilizować sytuację gospodarczą.
29 kwietnia 1924 - wprowadzenie do obiegu nowej waluty: złotego polskiego. Emituje ją nowo utworzony Bank Polski.
|
Wilno, 18 kwietnia 1922, Defilada wojskowa z okazji przyłączenia Wileńszczyzny do Polski (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
mapa przedstawiająca północno-wschodnią granicę Polski z 1923 roku (fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
|
Warszawa, 24 marca 1923, fotoreportaż w "Tygodniku Ilustrowanym" przedstawiający uroczystości w stolicy po zatwierdzeniu wschodniej granicy Polski przez Radę Ambasadorów (fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
|
lata 20., granica polsko-litewska na jeziorze Dryngis (fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
red.
|
|
|