Kalendarium niepodległości część XI
 |
Gabriel Narutowicz
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
Proszowice, 9-04-2018
Śmierć Prezydenta. Zgodne z nową Konstytucją (z marca 1921), wybory parlamentarne w listopadzie 1922, ustanawiają Sejm wybitnie rozproszony (17 ugrupowań). Obok mocnej prawicy (blisko 1/3 posłów), znaczącą reprezentację zyskują mniejszości narodowe: Żydzi, Ukraińcy, Niemcy, Białorusini.
 |
Warszawa, 19 grudnia 1922, wyprowadzenie zwłok prezydenta Gabriela Narutowicza z Belwederu na Zamek Królewski
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Warszawa, 22 grudnia 1922, rodzina prezydenta Gabriela Narutowicza w kondukcie żałobnym
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Kraków, Prezydent Stanisław Wojciechowski podczas wizyty na Wawelu
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
9 grudnia 1922 - Zgromadzenie Narodowe wybiera Gabriela Narutowicza na pierwszego w historii Prezydenta Rzeczypospolitej; za Narutowiczem głosowało 186 posłów polskich oraz 103 posłów innych narodowości, przeciw - 256 głosów polskich. Prawica narodowa i chrześcijańskie centrum odmawiają współpracy z prezydentem i rozpętują przeciw niemu agresywną kampanię; z informacji w "Kurierze Warszawskim": Przed gmachem sejmowym przez czas trwania Zgromadzenia Narodowego gromadziła się młodzież polska, czekając na rezultaty głosowania. Na wieść, iż prezydentem ma zostać Narutowicz, zwolennik Belwederu [Piłsudskiego], który uzyskał większość dzięki głosom Żydów, Niemców i innych "mniejszości narodowych" - z piersi młodzieży wydarł się żywiołowy krzyk: "Nie chcemy takiego prezydenta! Nie znamy go! Precz z Żydami!".
10 grudnia 1922 - trwa nagonka na Narutowicza; publicysta Stanisław Stroński publikuje w "Rzeczpospolitej" artykuł pod tytułem Ich Prezydent: Czy pan Gabriel Narutowicz nie ma poczucia niewysłowionej krzywdy, jaką wyrządza narodowi polskiemu, przyjmując wybór dokonany z podeptaniem najsłuszniejszych zasad tego narodu, który walczył z pokolenia na pokolenie, aby sam, naprawdę sam o swych losach rozstrzygać? [...] Wybór ten, zdumiewająco bezmyślny, wyzywający, jątrzący, wytwarza stan rzeczy, z którym większość polska musi walczyć i na podstawie którego żadną miarą nie stanie do pracy państwowej, bo byłoby to tylko utrwaleniem rozstroju i zagładą podstawowych pojęć, którymi stoją narody.
14 grudnia 1922 - Naczelnik Państwa Józef Piłsudski przekazuje władzę Prezydentowi Narutowiczowi.
16 grudnia 1922 - podczas wizyty w "Zachęcie" Prezydent Gabriel Narutowicz ginie z rąk Eligiusza Niewiadomskiego, malarza i wykładowcy związanego z ruchem narodowym. Jan Skotnicki (malarz, dyrektor Departamentu Kultury i Sztuki w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego): Usłyszałem czterokrotny suchy trzask. [...] Zauważyłem dziwny niepokój na sali i przedzierającego się przez tłum Niewiadomskiego. Trwało to wszystko sekundę, po czym spojrzałem na Prezydenta i zauważyłem, że patrzy na mnie zdziwionym wzrokiem i chwieje się. [...] Upadł na mnie bezwładnie. Dociągnęliśmy go do kanapki, była jednak za krótka, wobec czego trzeba go było położyć na podłodze. Oczy miał otwarte, patrzył na nas i powoli, milcząco gasł.
17 grudnia 1922 - pełniący obowiązki Prezydenta RP Marszałek Sejmu Maciej Rataj powołuje rząd z generałem Władysławem Sikorskim na czele; ciało Prezydenta Narutowicza zostaje wystawione na widok publiczny w sali audiencyjnej Belwederu.
31 stycznia 1923 - następuje wykonanie wyroku śmierci na Eligiuszu Niewiadomskim. Zabójca Prezydenta w ostatnim słowie podczas procesu stwierdza: Umieram szczęśliwy, że dzieło zbudzenia sumień i zjednoczenia serc polskich już się spełni.
 |
Warszawa, 10 grudnia 1922, Józef Piłsudski i Gabriel Narutowicz w Belwederze
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
ulotka wydana przez Polską Partię Socjalistyczną po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza
(fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
 |
16 grudnia 1922, urzędowa odezwa do mieszkańców Krakowa w związku z zabójstwem prezydenta Gabriela Narutowicza
(fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
 |
23 grudnia 1922, fotoreportaż z pogrzebu prezydenta Gabriela Narutowicza w "Tygodniku Ilustrowanym"
(fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
red.
|
|
|
