Kalendarium niepodległości część IX
 |
okolice Radzymina, 15 sierpnia 1920, kobieta opatruje żołnierza rannego podczas walk polsko-bolszewickich
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
Proszowice, 20-03-2018
Wiktoria. Szeroka linia frontu na wschodzie, gdzie Polacy nie zyskują masowego poparcia miejscowych, okazuje się pułapką. Bolszewicy przystępują do kontrataku wszelkimi siłami - trwa generalny polski odwrót. Bezpośrednie zagrożenie Warszawy mobilizuje jednak całe społeczeństwo do obrony Rzeczpospolitej; liczni ochotnicy wzmacniają szeregi. Rozpracowanie planów bolszewickiej akcji na stolicę odwraca losy wojny. Polacy odzyskują moc, ratując kraj, a zarazem całą Europę przed sowieckim podbojem.
Podczas cofania się bolszewików, Wilno jest już miastem przekazanym przez nich Litwinom, a przynależność tę popiera Ententa. Naczelny Wódz Józef Piłsudski postanawia jednak odebrać siłą Wileńszczyznę. Mimo alianckich protestów, wojsko polskie zajmuje region, lekceważąc przy tym - podpisaną w Suwałkach 7 października 1920 - umowę z Litwinami, co zamrozi stosunki z nimi na wiele lat.
 |
okolice Warszawy, sierpień 1920, gen. Józef Haller (drugi z lewej) na stanowiskach Poznańskiej Dywizji
(fot. Ośrodek KARTA) |
 |
Chorzele, sierpień 1920, żołnierze Brygady Syberyjskiej polegli podczas walk polsko-bolszewickich
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
polska kolonia Felicjanowo w Brazylii, lata 20, obchody rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 roku
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
3 lipca 1920 - Sejm Ustawodawczy powołuje do życia Radę Ochrony Państwa, nadzwyczajny organ parlamentarno-rządowy.
6 sierpnia 1920 - Naczelny Wódz Józef Piłsudski wybiera okolice rzeki Wieprz jako miejsce do koncentracji wojsk i przeciwuderzenia.
9 sierpnia 1920 - Szef Sztabu gen. Tadeusz Rozwadowski ostatecznie modyfikuje plan Bitwy Warszawskiej.
13 sierpnia 1920 - rozpoczyna się natarcie wojsk bolszewickich na Warszawę. Podwarszawski Radzymin wielokrotnie przechodzi z rąk do rąk, ostatecznie pozostając w polskich rękach.
15 sierpnia 1920 - Polacy zdobywają w Ciechanowie sztab 4. Armii sowieckiej, przejmując magazyny i radiostację, służącą do utrzymywania łączności z dowództwem w Mińsku.
16 sierpnia 1920 - z rozkazu Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego wojska polskie rozpoczynają kontruderzenie na tyły Frontu Zachodniego wojsk bolszewickich. Maurycy Zamoyski (poseł RP w Paryżu): Nasze zwycięstwo pod Warszawą wywołało wprost nieobliczalne skutki wewnątrz i na zewnątrz. Wewnątrz, bo nas uchroniło od konieczności przyjęcia warunków sowieckich, usankcjonowanych przez Davida Lloyda George'a [ustanowienia granicy wschodniej Polski na linii Zbrucza i Bugu], a które równały się zrezygnowaniu de facto z podstaw naszej niezależności na rzecz Sowietów i Niemiec. Na zewnątrz, gdyż po pierwsze zakwestionowano potęgę bolszewizmu i jego światową ekspansję, po drugie oddano w tej chwili inicjatywę polityczną we wschodniej i środkowej Europie Francji, czyli umocniło to jej politykę bloku centralno-europejskiego.
12 października 1920 - kończy się upozorowany przez Marszałka Piłsudskiego "bunt" gen. Lucjana Żeligowskiego, który wraz z 1 Dywizją Litewsko-Białoruską zajmuje Wilno pozorując samowolę. Wojska polskie okupują Wileńszczyznę, Żeligowski tworzy tzw. Litwę Środkową, wkrótce wcieloną do II Rzeczypospolitej. Piłsudski: W tym czasie szczęście wojenne mnie się uśmiechnęło - zdecydowałem od razu, by stan faktycznego posiadania orężem do Wilna wprowadzić. Wybrałem do tego gen. Żeligowskiego, gdyż sam, jako Naczelnik Państwa oraz Naczelny Wódz Polski, łamać zobowiązań [wobec konferencji pokojowej] nie byłem w stanie. Wybrałem generała, co do którego byłem najbardziej pewny, że mocą swego charakteru potrafi utrzymać się na należnym poziomie i że poleceniom i żądaniom rządu nie będzie, zarówno jak poleceniom i żądaniom moim, przeciwstawiać pracy wojskowej.
15 października 1920 - delegacje Polski i Rosji Sowieckiej zawierają w Rydze rozejm.
18 marca 1921 - delegaci polscy i sowieccy podpisują traktat pokojowy w Rydze na mocy którego ustalona zostaje granica wschodnia II Rzeczpospolitej - na linii Dźwiny, Zbrucza i Dniestru. Stroną rokowań jest także Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka - przekreślone tym samym zostają niepodległościowe aspiracje ukraińskie, początkowo wspierane przez Józefa Piłsudskiego.
 |
"Tygodnik Illustrowany" z 14 sierpnia 1920, na okładce fotografia Mariana Fuksa przedstawiająca ćwiczenia straży obywatelskiej na placu wyścigów konnych
(fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
 |
grafika Władysława Skoczylasa z sierpnia 1920, zamieszczona w "Tygodniku Illustrowanym" z 28 sierpnia 1920
(fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
 |
afisz z 1920 roku nawołujący do włączania się do obrony Warszawy przed bolszewikami
(fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
 |
antybolszewicki plakat propagandowy z 1920 roku
(fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
 |
antybolszewicki plakat propagandowy z 1920 roku
(fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
 |
zaświadczenie o pełnieniu służby w szeregach straży obywatelskiej m.st. Warszawy podczas wojny polsko-bolszewickiej
(fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
red.
|
|
|
