Kalendarium niepodległości część VI
|
Litwa, kwiecień 1919, grupa żołnierzy na krótko przed zajęciem Wilna (fot. Ośrodek KARTA) |
Proszowice, 24-02-2018
Stan graniczny. Od stycznia 1919 w Paryżu trwa konferencja pokojowa, mająca ustalić nowy porządek w powojennej Europie. Tymczasem od pierwszych miesięcy istnienia Polska znajduje się w konflikcie ze wszystkimi swoimi sąsiadami, musząc się dodatkowo liczyć z postępującym na zachód zagrożeniem bolszewickim. Józef Piłsudski, decydując się w kwietniu na wkroczenie do zajętego przez bolszewików Wilna, formułuje wobec Litwinów koncepcję federacyjną.
Jednocześnie Sejm postuluje objęcie przez Rzeczpospolitą ziem w granicach sprzed pierwszego rozbioru. Kwestia stosunku do kształtu wschodniej granicy budzi gorące dyskusje i spory. Otwarte fronty z bolszewikami na północy i Ukraińcami na południu określają sytuację wojenną Polski w pierwszych miesiącach po odrodzeniu.
|
Litwa, kwiecień 1919, żołnierze 5 Pułku Piechoty na stanowisku karabinu maszynowego (fot. Ośrodek KARTA) |
|
Wołkowysk, 21 kwietnia 1919, Sztab Dywizji Litewsko-Białoruskiej podczas przejazdu z Wołkowyska do świeżo zdobytej Lidy (fot. Ośrodek KARTA) |
|
Wilno, koniec kwietnia 1919, kondukt żałobny ofiar walk o miasto (fot. Leonard Siemaszko/Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
1 listopada 1918 - rozpoczyna się konflikt polsko-ukraiński o przynależność Lwowa.
koniec listopada 1918 - Polacy zajmują większą część Lwowa.
2 marca 1919 - odbywa się spotkanie Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu. Roman Dmowski, Prezes KNP: Jeżeli chcemy swoją sprawę należycie postawić dziś, to musimy przede wszystkim dowieść, [...] że plan, który mamy, jest to plan wytworzenia państwa silnego. [...]. Otóż, jeżeli się mówi o potrzebie stworzenia państwa silnego, [...] to nie można wymawiać wyrazu "federacja". Federacja to jest słabość, a nie siła. [...] Proszę panów, [...] byśmy przyjęli zasadę, że do państwa polskiego jednolitego, niepodzielonego na żadne polityczne jednostki, włączymy tylko takie obszary, które nam zapewnią bezwzględną przewagę narodową w tym państwie. [...]. Nie popełniajmy tego błędu, który zabił państwo rosyjskie. Cechą państwa rosyjskiego było to, że miało silniejszy apetyt niż żołądek. Łaknęło dużo, nie mogąc strawić. Wiem, że apetyty i my mamy, ale jesteśmy przecież zachodnim narodem i mamy na nie hamulec. Trzeba te apetyty pohamować, bo inaczej stworzymy przyszłym pokoleniom taką ojczyznę, że się przy niej nie utrzymają.
19 kwietnia 1919 - Wojsko Polskie zajmuje Wilno; ppłk Władysław Belina-Prażmowski (dowódca kawalerii polskiej zdobywającej Wilno od bolszewików) w odezwie do mieszkańców Wilna: Z rozkazu Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, wojska polskie wkroczyły do Wilna. Przynosimy Wam wolność od wszelkiej przemocy, wyzwolenie spod rosyjskiego bolszewickiego despotyzmu. Zamiast absolutyzmu sowdepów [Sowietów], samowoli i terroru, niesiemy wielkie idee demokracji Zachodu: prawdziwą wolność i równość, poszanowanie praw jednostek i narodów [...]. Chcemy Was bronić tak od barbarzyństwa i anarchii Wschodu, jak i od zakusów uczynienia z tej ziemi kolonii niemieckiej [...]. Nie narzucimy nikomu ani wiary, ani języka obcego. Szanować będziemy prawa każdego obywatela kraju, bez różnicy wyznań i narodowości.
16 lipca 1919 - wojna polsko-ukraińska kończy się zwycięstwem Polaków.
|
Wilno, 21 kwietnia 1919, odezwa Edwarda Śmigłego-Rydza do mieszkańców Wilna po zajęciu miasta przez Wojsko Polskie (fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie) |
|
Wilno, 22 kwietnia 1919, odezwa "Do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego" w języku polskim i litewskim wydana przez Józefa Piłsudskiego (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
Wilno, 22 kwietnia 1919, uroczysty wjazd Józefa Piłsudskiego do zajętego przez Wojsko Polskie miasta (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
|
Wilno, 27 kwietnia 1919, mieszkańcy witają Józefa Piłsudskiego po zajęciu miasta przez Wojsko Polskie (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
red.
|
|
|