Kalendarium niepodległości część IV
 |
Lwów, 5 grudnia 1918, stanowisko polskiej artylerii na Cytadeli
(fot. Ośrodek KARTA) |
Proszowice, 9-02-2018
Listopad. Jesienią 1918 wszystkie zasadnicze siły, wewnętrzne i zewnętrzne, składają się na Rzeczpospolitą. Kończenie się wojny uruchamia nową energię społeczną i polityczną, żywiołowo zmienia relacje między narodami, które dotąd określone były przez dominację mocarstw. Całkowity upadek carskiej Rosji, rozpad Austro-Węgier, klęska militarna Niemiec - oznaczają dla Europy Środkowo-Wschodniej szansę stanowienia porządku sprawiedliwego, uwzględniającego odrębne tożsamości.
Polska powraca jako państwo zintegrowane wolą społeczeństwa polskiego, lecz zarazem w roli silnego potencjalnie konkurenta dla wszystkich sąsiadów, którzy też ustanawiają ramy swego istnienia. Emocjonalną jedność kraju, wspieraną przez Aliantów, naruszają napięcia polityczne - dwóch zwalczających się formacji, a także graniczne, gdy narasta- wrogość wobec narodów ościennych.
 |
Lwów, koniec 1918 roku, zniszczenia w budynku Dyrekcji Kolei Państwowych po walkach polsko-ukraińskich
(fot. Ośrodek KARTA) |
 |
Warszawa, 11 listopada 1918, tymczasowy Naczelnik Państwa Józef Piłsudski przemawia przed Pałacem Namiestnikowskim
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Kraków, 31 października 1918, pierwsza polska warta na odwachu krakowskim
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
Warszawa, listopad 1918, tymczasowy Naczelnik Państwa Józef Piłsudski (pośrodku) w otoczeniu żołnierzy Legii Akademickiej
(fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
Początek listopada - oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej rozpoczynają rozbrajanie żołnierzy trójprzymierza.
5 listopada - państwa centralne przyjmują warunki zaproponowane przez prezydenta USA Woodrowa Wilsona i proszą o zawieszenie broni.
7 listopada - w Lublinie powstaje Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele.
10 listopada - uwolniony z więzienia w Magdeburgu Józef Piłsudski wraca do Warszawy, na Dworcu Głównym wita go między innymi członek Rady Regencyjnej Zdzisław Lubomirski.
11 listopada - Józef Piłsudski obejmuje naczelne dowództwo nad tworzącą się Armią Polską; Ignacy Daszyński wraz z rządem lubelskim ustępują na rzecz Piłsudskiego; Tymczasowa Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu opowiada się za przyłączeniem do Polski; Niemcy podpisują warunki zawieszenia broni, kończy się I wojna światowa; Maria z Łubieńskich Górska (ziemianka): Pierwszy to dzień prawdziwie niepodległej Polski, oczyszczonej od Moskala i Niemca, jesteśmy nareszcie sami, co marzone - ziszczone, co kochane - otrzymane
Pan Bóg zrobił dla nas wszystko; obyśmy dzieła Jego nie psuli. [...]
Wojsko niemieckie, idąc za przykładem Berlina, bez oporu broń rzuca. Mamy więc już i karabiny, i kartaczownice, i amunicję, i duże zapasy surowców, żywności, ubrań, samochodów. Łatwa ta zdobycz upaja miasto, ulice przepełnione, ludzie płaczą z radości, ściskają się nieznajomi. "Mamy Polskę!" - mówią głośno. [...] Radość ogólna, dzień to przepiękny, cudowny, o którym tylko w snach się marzyło.
12 listopada - Naczelny Wódz Józef Piłsudski wydaje odezwę do społeczeństwa Polskiego: Obywatele i obywatelki! [...] Okupacja w Polsce przestaje istnieć. Żołnierze niemieccy opuszczają naszą Ojczyznę. Rozumiem w pełni rozgoryczenie, jakie we wszystkich kołach społeczeństwa obudziły rządy okupantów. Pragnę jednak, abyśmy nie dali się porwać uczuciom gniewu i zemsty. Wyjazd władz i wojsk niemieckich musi odbyć się w najzupełniejszym porządku. [...] Obywatele! Wzywam Was wszystkich do zachowania zimnej krwi, do równowagi i spokoju, jaki powinien panować w narodzie pewnym swej wielkiej i świetnej przyszłości.
13 listopada - Komitet Narodowy Polski w Paryżu zostaje uznany przez Francję za rząd de facto, dzięki czemu Polska należy do państw zwycięskiej koalicji.
14 listopada - ustępująca Rada Regencyjna oddaje władzę w ręce Józefa Piłsudskiego, który misję utworzenia rządu powierza Ignacemu Daszyńskiemu.
16 listopada - Józef Piłsudski rozsyła notę do rządów USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch, Japonii, Niemiec oraz "wszystkich państw wojujących i neutralnych" informującą o powstaniu państwa polskiego.
17 listopada - po protestach narodowej demokracji Daszyński ustępuje ze stanowiska, Piłsudski na jego następcę wskazuje Jędrzeja Moraczewskiego.
29 listopada - Józef Piłsudski zostaje Tymczasowym Naczelnikiem Państwa.
 |
 |
| fotoreportaż z dni 10-11 listopada 1918 opublikowany w tygodniku "Świat", nr 46/1918 |
red.
|
|
|
