83. rocznica pierwszej masowej wywózki Polaków na Sybir
 |
| (fot. Andrzej Powidzki) |
Wrocław, 14-02-2023
83. rocznicę pierwszej masowej wywózki Polaków na Sybir upamiętniano w piątek, 10 lutego bieżącego roku wielu miejscowościach naszego kraju. Wspominano okrutny los setek tysięcy Polaków, którzy zostali wywiezieni na daleki i mroźny Wschód do katorżniczej pracy podczas II wojny światowej.
Oprócz aresztowań, istotnym środkiem represji radzieckich władz okupacyjnych stały się przymusowe wysiedlenia, wrogów ustroju radzieckiego oraz "pracujących miast i wsi", wobec których przyjęto zasadę odpowiedzialności zbiorowej. W pierwszej kolejności byli to tzw. osadnicy wojskowi, nagrodzeni za udział w wojnie polsko-bolszewickiej przydziałami ziemi oraz tzw. koloniści, którzy nabyli ziemię w parcelacji na obszarze ziem wschodnich II Rzeczypospolitej, a także leśnicy, czyli osoby zatrudnione przy ochronie lasów prywatnych i państwowych, bez względu na narodowość. Deportacja odbyła się 10 lutego 1940 roku. Łącznie wywieziono z terenów okupowanych przez ZSRR w 100 transportach kolejowych 26 790 rodzin liczących 139 794 osób. Trafili oni do północnych rejonów europejskiej części ZSRR, na Ural, Syberię Zachodnią i do północnego Kazachstanu. Była to pierwsza masowa wywózka Polaków w głąb terenów ZSRR.
 |
 |
| (fot. Andrzej Powidzki) |
Druga deportacja została przeprowadzona w nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 roku. Deportacji podlegali: żony, dzieci, rodzice, bracia i siostry, o ile mieszkały razem z rodziną aresztowanego przez NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRR) lub jeńca wojennego znajdującego się w obozach jenieckich w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Włączeni też zostali zewidencjonowani członkowie rodzin oficerów, policjantów, strażników więziennych i inni, których głowy rodzin w różnym czasie uciekły za granicę i ukrywali się lub też były poszukiwane. W kwietniu w 51 transportach deportacyjnych do Kazachskiej SRR zostało przesiedlonych 60-61 tysięcy osób.
Trzecia fala masowych wywózek dotknęła tzw. bieżeńców, czyli przebywających na okupowanych przez ZSRR obszarach Polski uciekinierów, którzy nie zostali przyjęci przez stronę niemiecką podczas przeprowadzonej od kwietnia do czerwca 1940 roku repatriacji uchodźców. Akcję deportacyjną przeprowadzono w nocy z 28 na 29 czerwca 1940 roku. Według NKWD deportowano 31 924 rodzin obejmujących 80 653 osób.
Po czerwcowej fali wysiedleń "bieżeńców" nadszedł jedenastomiesięczny okres wytchnienia. Do kolejnej masowej deportacji (czwartej) doszło późną wiosną 1941 roku. 22 maja 1941 roku z terenów Galicji Wschodniej i Wołynia deportowano 3 073 rodziny (11 328 osób) w większości Ukraińców.
Z danych NKWD wynika, że wciągu 21 miesięcy władze radzieckie wywiozły do Kazachstanu, na Syberię i Daleką Północ, co najmniej 315 tysięcy obywateli polskich (trzeba też brać pod uwagę osoby zamieszkałe w Litwie i Łotwie). Z Kresów deportowano, więc ponad 4 procent Polaków tam zamieszkałych. Wywiezieni w latach 1940-1941 ze wschodnich ziem II Rzeczypospolitej zesłańcy zostali rozrzuceni na bezkresnych obszarach północnej Rosji, Uralu, Syberii, Kazachstanu i Dalekiego Wschodu ZSRR. Zmuszani do pracy ponad siły, praktycznie źle zorganizowanej i źle płatnej, cierpiący głód i chłód, żyjący w urągających warunkach mieszkaniowych i sanitarnych, próbowali z największym trudem przetrwać i przeżyć.
 |
 |
| (fot. Andrzej Powidzki) |
Syberyjskie Anioły
Odeszli zabrani przemocą, z uścisków domowych pieleszy.
We łzach powiezieni gdzieś nocą, może ich podróż ucieszy.
Stłoczeni w ciemnościach wagonów, jak sople zawisłe w powietrzu,
W tą otchłań nieludzką rzuceni, przez tych bez serc i sumieni.
I w tajgach, w pustkowiu, wśród mrozu, ciosali swoje przetrwanie,
By pamięć ponieść o sobie i o tych, co nie przetrwali.
Wierszami, pieśniami sławieni, w historiach krwią nasiąkniętych,
Stoją teraz jak drzewa, wspięte wysoko do nieba.
Pocznijcie już teraz w pokoju, w niebiosach pośród aniołów,
A Pan Bóg wam rany uleczy, i za cierpienia pocieszy.
Alleluja śpiewajcie, pieśń zwycięzców i świętych,
I w szatach białych zatańczcie, radośnie jak małe dzieci.
I Alleluja śpiewajcie, pieśń zwycięzców i świętych,
I w szatach białych zatańczcie, radośnie jak małe dzieci.
Ku wiecznej pamięci wszystkich, którzy doświadczyli całej tej "Golgoty Wschodu", przeszli tym szlakiem "syberyjskiej tułaczki" piosenkę swoją z serca ofiarowuje ksiądz Łukasz Krzanowski.
Zapraszam do krótkiej galerii zdjęć z uroczystości obchodów 83. rocznicy pierwszej masowej wywózki Polaków na Sybir, która miała miejsce 10 lutego br. we wrocławskim Sanktuarium Golgoty Wschodu. Sanktuarium Golgota Wschodu znajduje się przy zakonie ojców redemptorystów w parafii p.w. Najświętszej Maryi Panny Matki Pocieszenia we Wrocławiu przy ul. E. Wittiga 10.
opracowanie: Andrzej Powidzki
fot. Andrzej Powidzki
zdjęcia 10-02-2023 publikacja: 14-02-2023
|
